Lipödem Nedir ve Neden Oluşur?
Lipödem, bacaklarda ve kol bölgelerinde deri altındaki yağ dokusunun anormal bir şekilde artması sonucu oluşan bir durumdur. Bu durum, bacakların normalden daha kalın görünmesine sebep olur. Lipödem terimi, aslında bir ödem durumu tanımlamaz; burada asıl sorun, deri altındaki yağ dokusunun, bilinmeyen nedenlerle olması gerekenin çok üzerinde bir seviyeye ulaşmasıdır. Bununla birlikte, lenfödem ise, lenf sisteminin yetersizliğinden kaynaklanan ve hücre dışına sızmış sıvının vücuda geri alınamaması neticesinde meydana gelen bir ödem türüdür.
Lipödem genellikle kadınlarda görülür ve bacaklar ile kollar gibi uzuvlarda cilt altındaki yağ dokusunun kalınlaşması ile östrojen seviyeleri arasında bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle, lipödem erkeklerde yaygın bir şekilde gözlemlenmez; bu hastalık esasen kadınların bir sorunu olarak kabul edilmektedir.
Lipödemin Evreleri
Lipödem hastalığı, dört evreden oluşur:
- Birinci Evre: Bacaklarda düz bir kalınlaşma gözlemlenir.
- İkinci Evre: Kalınlaşmaya yer yer dalgalanmalar ve kabarıklıklar eklenir.
- Üçüncü Evre: Deride portakal kabuğu görünümü belirginleşir. Bu aşamada, kişi aşırı kilolu olmasa bile, bacak veya kol bölgesinde çok kalın ve düzensiz yağ birikimi oluşur.
- Dördüncü Evre: Damar yetmezliği de sürece dahil olur. Bu evrede, geri dönüşü olmayan, hareket kısıtlılığına yol açan ve deformasyona neden olan bir ekstremite durumu ortaya çıkar.
Lipödem hastaları, genellikle ergenlik döneminde bacaklarının kalınlaşmasıyla ilgili şikayetler yaşamaya başlar. Bu durum, etek veya elbise giymekten kaçınmalarına neden olur. Ayak bileği, ayak ve ayak parmakları genellikle normaldir; ancak ayak bileği-bacak devamlılığında bacak aniden kalınlaşır. Kalınlaşma başlangıçta diz altında yer alırken, ilerleyen evrelerde uyluğa doğru yayılabilir. Aile ve yakın akrabalarında benzer şikayetlerin bulunması, bu hastalığın genetik bir geçiş gösterdiğini ortaya koymaktadır. Hastalar, genellikle halalarında veya teyzelerinde de benzer durumların mevcut olduğunu ifade ederler. Sosyal sorunlar dışında, özellikle gün içerisinde yorgunluğa bağlı olarak akşam saatlerinde ağrılı bacak şikayetleri de sıkça görülmektedir.
Bu dönemde yapılan fizik muayenelerde, şişlik olarak algılanan bacaklar aslında ödemli değildir. Ödemli bacaklarda, basmakla deride çökme (gode bırakma) oluşurken, lipödemli bacaklarda bu durum söz konusu değildir; aksine, bacaklar aşırı hassas ve ağrılıdır. Lipödem tek bacakta görülmez; simetrik bir özelliğe sahiptir ve her iki bacakta aynı anda gözlemlenir. Eğer kalın bacaklarınız varsa ve etek, elbise ya da dar pantolon giymekten kaçınıyorsanız, lipödem hastalığına sahip olabilirsiniz. Lipödem tanısı, detaylı bir fizik muayene ile konulur. Kadınlarda ortalama ayak bileği kalınlığı 20-21 cm’dir; 22 cm’nin üzerinde bir ayak bileği kalınlığı mevcutsa ve ayak parmak derisini pinch testi ile rahatça tutabiliyorsanız, ancak bacak deriniz çok gergin ve tutulamıyorsa, lipödem tanısı konulabilir. Ek olarak, ultrason (USG) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) değerlendirmeleri ile cilt altındaki yağ doku kalınlığı incelenerek lenfödemden ayrım yapılabilir.
Lipödem Tedavi Yöntemleri
Lipödem tedavisinin temel amacı, sorunlu bölgelerdeki fazla yağ dokusunun alınmasıdır. Bu süreçte, önemli olan, bölgedeki toplardamar ve lenf damarlarına zarar vermeden yağların liposuction yöntemi ile alınmasıdır. Klasik liposuction yerine, bölgeye özel damar koruyucu lazer liposuction uygulanmaktadır. Bacaklar, liposuction açısından riskli alanlar olduğundan, kontrollü bir şekilde simetrik her bir bacaktan 2-3 litre yağ alınması, lipödem tedavisi için uygun bir yaklaşım olacaktır.
Cerrahi operasyon, genel anestezi altında gerçekleştirilir ve operasyon sonrasında hastalar, özel bacak çorapları ile aynı gün taburcu edilir. Lipödem tedavisi yalnızca cerrahi müdahale ile sınırlı değildir. Operasyon sonrası, anti ödem egzersizleri, lenfatik masaj, LPG tedavisi ve ilk üç ay boyunca basınçlı çorap tedavisinin uygulanması, cerrahinin etkinliğini artıran ek tedavi yöntemleridir.
