Lenf Damarları ve Lenfödem
Kan damarlarına benzer bir yapı olan lenf damarları, vücudun her köşesinde bulunur. Bu damarlar, lenf sıvısını taşıyarak, besin maddeleri, çeşitli bağışıklık hücreleri ve atık ürünleri vücuttan uzaklaştırma işlevini üstlenir. Ancak, lenf damarlarında bir sorun meydana geldiğinde, atık sıvı dokularda birikmeye başlar. Bu durum, şişlik ve şekil bozuklukları ile kendini göstererek lenfödem olarak bilinen bir hastalığa yol açabilir. Bu rahatsızlık aynı zamanda fil hastalığı olarak da adlandırılmaktadır.
Lenfödem Neden ve Ne Zaman Oluşur?
Lenfödem, doğuştan olabileceği gibi yaşamın herhangi bir döneminde de gelişebilir. Genellikle cerrahi müdahaleler, özellikle kanser rahatsızlıkları sonrasında ortaya çıkar. Örneğin, meme kanseri cerrahisi sonrası koltuk altındaki lenf bezlerinin çıkarılması sıklıkla lenfödem gelişimine zemin hazırlar.
Meme Kanseri Sonrası Lenfödem
Yapılan araştırmalar, Türkiye’de her 8 kadından birinin meme kanserine yakalandığını göstermektedir. Bu kadınların yaklaşık dörtte birinde lenfödem problemi görülmektedir. Kol ve bacaklarda oluşan şişlik ile kendini gösteren bu hastalığın tedavisinde ilaç kullanımı sınırlıdır. Bunun yerine egzersizler ve manuel lenf masajı en etkili tedavi yöntemleri arasında yer almaktadır.
Lenfödem Önceden Tespit Edilebilir mi?
Lenf damarlarında meydana gelen tıkanıklıklar, vücutta istenmeyen atık ürünlerin birikmesine ve dolayısıyla şişmelere neden olabilir. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Tuğba Baysak Tunçay, lenfödem gelişimini önceden tespit etmenin mümkün olmadığını vurgulamaktadır. Lenfödem bölgeleri enfeksiyon riski taşıdığı için, erken tanı ve tedavi için mutlaka uzman bir doktora başvurulması gerekmektedir.
Lenfödem ile Mücadelede En Etkili Yöntemler
Lenfödem ile başa çıkmanın en etkili yolu manuel lenf masajlarıdır. Tedavi sürecinde hangi kol veya bacakta şişlik varsa, öncelikle muayene edilerek uygun bir tedavi programı oluşturulmaktadır.
Lenf Masajı Nedir, Nasıl Uygulanır?
Lenf masajı, lenf damarlarını boşaltarak şişliğin en alt kısmına kadar inme hedefi taşır. Ardından şiş olan kol ya da bacak, kısa gerim bandajı ile 24 saat boyunca lenf boşaltımı sağlanacak şekilde bandajlanır. Tedavinin sonraki aşamasında, hastaya veya yakınına kendi kendine masaj yapma ve elle lenf drenajı uygulaması öğretilir. Bu eğitim, deneyimli kişiler tarafından verilmelidir; aksi takdirde şişlik artabilir. Eğer iki kol arasında çap farkı 2-2.5 cm’den fazlaysa, manuel lenf masajı ve bandaj tedavisine başlanır. Bandaj tedavisinde kullanılan malzemeler özeldir ve çok katlı uygulamalar deneyimli fizik tedavi uzmanları veya fizyoterapistler tarafından gerçekleştirilmelidir. Doğru egzersizler ile lenf dolaşımı hızlandırılabilir ve şişliklerin önlenmesi sağlanabilir.
Lenfödemi Önlemenin Yolları
Lenfödemden korunmak için bazı önemli noktalar bulunmaktadır:
- Banyoya girmeden önce, akan suyun sıcaklığını diğer kolunuzla kontrol edin; aşırı sıcak su kullanmaktan kaçının.
- Sauna ve kaplıca gibi aşırı sıcak ortamlardan uzak durun; yaz aylarında aşırı sıcakta dışarı çıkmaktan kaçının.
- Omuzlara baskı yapmayan geniş askılı iç çamaşırları tercih edin.
- Kolunuzu belirli bir pozisyonda uzun süre tutmayın.
- Sıkı giysi, eldiven ve mücevher takmaktan kaçının.
- Koltuk altı ve bacak kıllarını temizlerken elektrikli tıraş makinesi kullanın; tüy dökücü kremler, ağda veya jilet kullanmayın.
- Herhangi bir şişliği ihmal etmeyin; hemen bir fizik tedavi doktoruna başvurun.
- Cildinizi temiz tutun ve düzenli cilt bakımı yapın; banyo sonrası ve gün içinde cilde nemlendirici sürün.
- Nemlendiricilerin alkol, parfüm, mineral yağ, talk ve lanolin içermediğinden emin olun.
- Ciltte oluşan sıyrık, çizik veya böcek ısırıklarını sabun ile yıkayıp temiz tutun ve koruyun.
- Antibakteriyel krem kullanın; açık yaralarınızı temizleyip kapatın.
- Hafif yanıklarda soğuk uygulama sonrası sabun ve su ile yıkayıp koruma yapın.
