Sözlükte yaklaşmak, Allah’a (c.c.) yakınlaşmaya vesile olan şey manalarına gelen kurban, dinî bir terim olarak, Allah’a yaklaşmak ve O’nun isteğine ermek için ibadet amacıyla, makul koşulları taşıyan hayvanı adabına uygun olarak kesmeyi ve bu emelle kesilen hayvanı tabir eder. Kurban Bayramı’nda kesilen kurbana “udhiyye”, hacda kesilen kurbana ise “hedy” denir.
Kurban kesilecek alan temizlenmeli ve derin bir çukur kazılmalıdır. Kurbanlık hayvanın gözleri bağlanmalıdır. Kurbanlık büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar kıbleye dönük olarak sol tarafa yatırılmalıdır. Hayvanın ayakları uygunca bağlanmalı ve hareket etmesine karşı önlem alınmalıdır. Kurban kesmeden evvel tekbir alınmalıdır.
a) Yöntemine nazaran bir kesim yapmış olmak için hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki atardamarından en az birinin kesilmesi gerekir. Bu biçimde yapılan bir kesim sırasında, kanın akıp boşalmasını beklemeden hayvanın omuriliğinin çabucak kesilmesi mekruhtur. Bu bahiste etlik kesim ile kurbanlık kesim ortasında bir fark yoktur.
b) Hayvanın canı çıkmadan başının gövdesinden ayrılmamasına ve derisinin yüzülmesi üzere başka süreçlere başlanmamasına ihtimam gösterilmelidir.
c) Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet edilmemelidir. Bu nedenle hayvanlar ehil şahıslar tarafından kesilmeli ve boğazlama süreci hızlı bir halde yerine getirilmelidir.
d) Etraf paklığı için gerekli önlemler alınmalıdır.
e) Hayvanların bir başkasının bölümünü görecek formda yan yana bulundurulmamalarına azami itina gösterilmelidir.
Yozgatlı kasap Hasan Demirtaş, her Kurban Bayramı’nda kurbanlıkların yatırılması sırasında yaşanan kazaların önüne geçmek için büyükbaş kurbanların yatırılmasını uygulamalı olarak anlattı. Yozgat ‘da uzun yıllardır kasaplık yapan Demirtaş, büyükbaş bir kurbanlığın 6 – 7 metre sağlam bir iple kolay bir biçimde yatırılacağını söyledi.
Demirtaş, kurbanlık hayvanı yatırmanın çok kolay yolları bulunduğunu ancak en pratik olanının 7 metre uzunluğunda sağlam bir ip yardımıyla iki kişinin uyguladığı bir yol olduğunu söz ederek, “İpin bir ucu evvel kurbanlık hayvanın boynuzlarına bağlanıp, sonra ipi boynun üzerinde, omuz hizasına getirilip göğsünden bir kez doladıktan sonra tıpkı halde sırtından alınıp karın bölgesinden bir daha bağlayıp geriye gerçek çekildiğinde hayvan kısa müddette zaten yatmaktadır. Bu teknikle kurbanlık hayvan hem rahat bir halde yatırılıp eziyet çekmemiş olur, hem de etrafına ziyan veremez.” diye konuştu.
Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, organları tam ve besili olması, hem ibadet açısından hem de sıhhat bakımından kıymet arz eder. Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, kesileceği yere gidemeyecek derecede topal, bir yahut iki gözü kör, boynuzlarının biri yahut ikisi kökünden kırık, lisanı, kuyruğu, kulakları ve göğüslerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı yahut birçok dökük hayvanlardan kurban olmaz. Fakat hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, hafif topal, hafif hasta, bir kulağı delik yahut yırtılmış olması, göğüslerinin yarıdan daha azının olmaması, kurban edilmesine mahzur değildir (Kâsânî, Bedâi‘, 5/75-76). Buna nazaran hayvanın kıymetini düşürücü nitelikteki kusurlar kurbana manidir.
Şâfiî mezhebinde, genel olarak üstte sayılan kusurlardan birinin bulunması, bir hayvanın kurban olmasına pürüz teşkil ettiği üzere uyuz olan hayvanlar ile yem yemesini engelleyecek derecede dişlerinin bir kısmı dökülmüş olan hayvanların da kurban edilmesi caiz değildir (Nevevî, el-Mecmû‘, 8/399-404).
