Günlük yaşamda bıçakla yemek pişirirken, tıraş olurken ya da basit kazalar sonucunda kesikler ve sıyrıklarla karşılaşmak oldukça yaygındır. Bu tür yaralanmalar genellikle derin olmayan yaralar arasında yer alır ve evde kolayca tedavi edilebilir. Ancak, böyle yüzeysel yaralanmalara mümkün olan en kısa sürede müdahale etmek hayati önem taşır.
Kesiklerin doğru şekilde tedavi edilmesi, enfeksiyon riskini azaltır ve iyileşme sürecini hızlandırır. Ancak, halk arasında doğru bilinen bazı yanlışlar, iyileşmeyi geciktirip durumu daha da kötü hale getirebilir. The Washington Post’ta uzmanların bu tür kesiklerle ilgili önerilerini ve kaçınılması gereken hataları paylaştığı bazı önemli noktaları derledik.
1) Kanamayı Durdurun
Herhangi bir yaraya müdahale etmeden önce, ellerinizi mutlaka sabun ve suyla yıkayın. Hafif ve orta yoğunluktaki kesiklerin çoğunda, etkilenen bölgeye hafifçe basınç uygulamak kanamanın durmasını sağlar. UC Davis Tıp Merkezi’nde acil tıp dersleri veren Julia Magana, “Temiz bir havlu ya da gazlı bez alıp kesiğin üzerine 5-10 dakika hafifçe bastırın” diyor. Başka birine yardım ediyorsanız, elinize eldiven giymek, mikropların yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Ne yapılmamalı? Kısa aralıklarla havluyu ya da gazlı bezi kaldırıp kesiği kontrol etme isteğine karşı koymalısınız. Magana, aksi takdirde kesiğin yeniden açılabileceği ve daha fazla kanamaya yol açabileceği konusunda uyarıyor.
2) Yarayı Yıkayın
Kaliforniya’daki Stanford Sağlık Merkezi’nde birincil bakım ve toplum sağlığı uzmanı olan Neha Narula, kanamayı durdurduktan sonra, yarayı potansiyel bakterilerden arındırmak için ılık musluk suyu ve yumuşak bir sabunla yıkamanızı öneriyor. Sabun ve su, kesiklerin içine girmiş küçük toz ve kum taneciklerini temizlemeye yardımcı olur. Ayrıca, isterseniz bu parçaları alkolle temizlenmiş bir cımbız yardımıyla da çıkarabilirsiniz.
Kesiği yıkadıktan sonra temiz bir havluyla kurulayın. Ne yapılmamalı? Yaraları temizlemek için yalnızca yumuşak sabun ve su kullanmalısınız; oksijenli su, alkol veya tentürdiyot gibi ürünler sürmekten kaçının. Narula, “Geçmişte bu tür maddelerin enfeksiyon riskini azalttığı düşünülüyordu ancak araştırmalar, bunların yaraların iyileşmesini geciktirebileceğini gösteriyor” diyor.
3) Kesikin Nemli Kalmasını Sağlayın
Kanama durduktan ve kesik kuruduktan sonra, bölgeye temiz ellerle petrolatum (vazelini) sürün. Chicago’daki Northwestern Üniversitesi Hastanesi’nde başhekim olan acil tıp uzmanı Jim Adams, “Bir kesiğin üzerindeki nem tabakası dış dünyanın kirleriyle iyileşen yara arasında ekstra bir bariyer yaratarak enfeksiyonu önleyebilir.” Magana da nemin, kesiğin acısını azaltıp yeniden kanamayı önleyebileceğini belirtiyor. Narula, mikropların yayılmasını önlemek için elinizi vazelin kavanozuna sokmaktansa, tüp içindeki vazelinleri kullanmayı öneriyor.
Ne yapılmamalı? Antibiyotik özellikli merhemlerin etkisi genellikle plasebo düzeyindedir. Uzmanlar, bu tür ilaçlara karşı alerjisi olan kişilerin sayısının arttığını da vurguluyor. Kesiği sabun ve suyla temizlemek genellikle enfeksiyonu önlemek için yeterlidir.
4) Bantlayın
Son olarak, kesiğin üzerini kapatmak için uygun ölçülerde bir yara bandı kullanın. Açılmaya eğilimli kesiklerde kelebek bantlar daha etkili olabilir. Adams, bu bantların deriyi iki taraftan çekerek kesiği kapatıp iyileşmeye yardımcı olduğunu belirtiyor. Daha büyük kesikler için gazlı bez ve rulo halindeki yapışkan bantlar etkili bir çözüm sunar.
Bandı her kirlendiğinde ya da ıslandığında değiştirin; bu durumlar yaşanmasa bile günde bir kez değiştirmeye özen gösterin. Bandı çıkardığınızda kesiği sabun ve suyla yıkayıp temiz bir havluyla kuruladıktan sonra üzerine yeniden vazelin sürmeyi unutmayın. Narula, küçük kesiklerin çoğunun 1 hafta içinde kendiliğinden iyileştiğini belirtiyor ve yaranın iyileştikçe küçülmesi gerektiğini ekliyor.
Ne yapılmamalı? Yaraların “hava alması” gerektiğini düşünmek yanıltıcıdır. Yaraları enfeksiyondan korumak için en az 5 gün boyunca kapalı tutmak gereklidir. Magana, “Yarayı havalandırmak yerine nemli ve kapalı tutmak, iyileşmeyi hızlandırır” diyor.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
Bazı kesikleri evde tedavi etmek mümkün olsa da, bazıları acil müdahale gerektirir. Kesiğin düz değil, tırtıklı olduğu durumlarda, kanamanın 5-10 dakika içinde durmaması halinde ya da bir hayvan ya da insan tarafından ısırılma durumunda hemen bir acil servise başvurmalısınız. Derin kesikler, ana damarı kesebildiğinden, kan fışkırması gözlemlenebilir. Bu durumda, yaraya olabildiğince güçlü basınç uygulayıp ambulans çağırmak önemlidir.
Ayrıca, en küçük kesiklerin bile ihmal edilmemesi ve olası enfeksiyon belirtilerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir. Kızarıklık, iltihap ya da şişlik gözlemlenirse, bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Narula, “Yaranın kapanması ve etrafında skar dokusu veya kabuk oluşması gerek. Eğer bunlar olmuyorsa bir sağlık kuruluşuna danışın” diyor.
The Washington Post’un “Things to do, and not to do, when you have a cut” başlıklı haberinden derlenmiştir.
