Kelebek Hastalığı (Lupus) ve Gamze Özdemir
Türkiye’ye Balkan ikinciliği kazandırmış olan 21 yaşındaki Milli Tekvandocu Gamze Özdemir, kelebek hastalığı (lupus) nedeniyle maalesef hayata veda etti. Bu trajik olay, lupus hastalığının ciddiyetini bir kez daha gözler önüne serdi.
Kelebek Hastalığı Nedir?
Tam adı Sistemik Lupus Eritematozus olan kelebek hastalığı, vücutta birçok organı etkileyebilen romatizmal bir rahatsızlıktır. Yüzde kelebek şeklinde kırmızı döküntülere yol açtığı için bu isimle anılmaktadır. MedicalPark internet sitesinde yer alan bilgilere göre, lupus hastalığı otoimmün hastalıklar kategorisine girmektedir. Otoimmün hastalıklarda, bağışıklık sistemi hatalı bir şekilde çalışarak kişinin kendi hücrelerini yabancı madde olarak algılamaktadır. Lupus hastalığında, vücutta önemli bir yapı taşı olan “kollajen” maddesine bağışıklık sistemi saldırmaya başlar.
KELEBEK HASTALIĞININ NEDENLERİ
Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve hormonal dengenin hastalığın gelişiminde önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Stres, ultraviyole ışınları, enfeksiyonlar ve bazı ilaçların da lupus hastalığını tetiklediği bilinmektedir. Özellikle kadın hormonlarından östrojen, hastalığın ortaya çıkmasını artırırken, testesteronun bu durumu azalttığı gözlemlenmektedir. Sistemik Lupus Eritematozus, bağışıklık sisteminin kendi dokularına karşı aşırı reaksiyon göstermesiyle karakterize edilir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Lupus hastalığı, tüm vücudu etkileyebildiği için çok çeşitli belirti ve bulgularla kendini gösterebilir. Özellikle hastalığın başlangıç aşamalarında eklem ağrıları ve genel hastalık belirtileri sıkça görülmektedir. Lupus hastalığında en sık rastlanan belirti ve bulgular şunlardır:
- Yorgunluk ve halsizlik
- Ciltte değişiklikler, özellikle burun ve yanaklarda görülen kelebek tarzı döküntüler
- Damarlarda iltihaplanma; cildin küçük damarları etkilenebilir ve vaskülit adı verilen iltihap gelişebilir
- Saç dökülmesi; saçlarda bölgesel dökülmeler olabilir ve genellikle bu saçların yerine yenileri gelmez
- Raynaud sendromu; parmak uçlarında soğukta meydana gelen beyaz ve mor renk değişiklikleri
- Eklem ağrıları; büyük ve küçük eklemlerde artralji, sabahları daha belirgin hale gelebilir
- Kas ağrıları ve iltihaplanma
- Böbrek bulguları; idrarda kan ve protein tespit edilebilir
- Sinir sistemiyle ilgili problemler; migren, epilepsi ve denge bozuklukları
- Sindirim sistemi problemleri; pankreatit gibi durumlar sıkça görülmektedir
- Akciğer ve kalp zarında iltihaplanma; nefesle artan göğüs ağrıları ortaya çıkabilir
- Lenf nodları, dalak ve karaciğerde büyüme
- Karın zarı iltihaplanması nedeniyle karın ağrısı
HASTALIĞIN TANISI
Kelebek hastalığı (lupus) tanısı, klinik belirtilerle birlikte bazı kan testleri aracılığıyla konulmaktadır. Hastalara tam kan sayımı, böbrek testleri, akciğer grafisi, LE hücresi, anti DNA ve ANA testleri yapılır. Hekim, gerekli görürse ve şüphelendiği organ tutulumuna göre daha fazla test isteyebilir. Başlangıçta tipik belirtiler göstermeyen hastalarda tanı koymak oldukça zordur ve lupus, birçok doku hastalığı ile karışabilir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Lupus hastalığının kesin bir tedavisi mevcut değildir. Tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurmak, hayati komplikasyonları önlemek ve belirtileri hafifletmek amacıyla uygulanmaktadır. Bu nedenle, erken tanı oldukça kritik bir öneme sahiptir; zira ilerlemiş bir hastalığı geri döndürmek mümkün olmamaktadır. Tedavi, her hasta için hastalığın şiddetine göre özel olarak planlanmaktadır. Vücudun birçok organ ve dokusunda oluşan iltihaplar için iltihap giderici ilaçlar kullanılmakta, bağışıklık sistemini baskılayan steroid grubu ilaçlar da tedaviye dahil edilmektedir. Kan pıhtılaşma eğilimi olan hastalar için aspirin gibi kan sulandırıcı ajanlar reçete edilmektedir.
