Kara veba salgını, Avrupa, Asya ve Afrika’yı etkisi altına alarak tarihin en yıkıcı pandemilerinden birine dönüşmüştü. Bilim insanları, bu korkunç salgının kurbanları ile hayatta kalanların DNA’sını inceleyerek, kimin hayatta kalacağını belirleyen genetik farklılıkları keşfetmişlerdir. Bu araştırma, bağışıklık sistemlerimizin o zamandan beri nasıl evrimleştiğine dair önemli ipuçları sunmaktadır. McMaster Üniversitesi, Chicago Üniversitesi ve Pasteur Enstitüsü gibi önde gelen kurumların bilim insanları, yaklaşık 700 yıl önce meydana gelen hıyarcıklı vebaya karşı koruma sağlayan genleri tespit edip analiz etmiştir. Araştırmanın sonuçları, dün Nature dergisinde yayımlandı.
500’den Fazla Antik DNA Örneği İncelendi
Populer Science Türkiye’nin içeriğine göre, Kara Veba’nın etkisiyle ortaya çıkan genetik değişiklikler, günümüzde Crohn hastalığı ve romatizmal eklem iltihabı gibi otoimmün hastalıklara karşı yatkınlığın artmasıyla ilişkilidir. Araştırma ekibi, Londra’ya 1300’lerin ortalarında ulaşan Kara Veba’nın öncesi, esnası ve sonrasındaki 100 yıllık dönemi incelemiştir. Bu salgın, tarihte en büyük ölüm oranlarına neden olan tek bir olay olarak kaydedilmiştir. Salgın, özellikle dünyanın en yoğun nüfuslu bölgelerinden bazılarını etkileyerek, insanların yarısına yakınının ölümüne yol açmıştır.
Bu kapsamda, 500’den fazla antik DNA örneği incelenmiş; Londra’daki salgından önce hayatını kaybeden, salgın sebebiyle ölen veya Kara Veba’dan kurtulmayı başaran bireylerin kalıntıları analiz edilmiştir. Bu bireyler arasında, 1348-1349 yıllarında toplu definler için kullanılan East Smithfield veba kuyularına gömülenler de bulunmaktadır. Ayrıca, Danimarka’nın çeşitli bölgelerindeki kalıntılardan ilave DNA örnekleri toplanmıştır.
Veba ile İlişkili Genetik Adaptasyonlar
Bilim insanları, Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu veba ile ilişkili genetik adaptasyon işaretlerini bulmaya çalışmışlardır. Bu araştırma sürecinde, bağışıklık sistemimizi işgalci patojenlerden koruyan proteinlerin üretiminde rol oynayan ve doğal seçilim baskısı altında bulunan dört gen belirlenmiştir. Bu gen versiyonları, alel olarak adlandırılmaktadır ve bireylerin veba karşısındaki duyarlılığını veya direncini etkileyen önemli faktörlerdir.
Özellikle ERAP2 adı verilen belirli bir genin iki özdeş kopyasını taşıyan bireylerin, ters bir kopya seti taşıyanlara göre salgında hayatta kalma oranlarının çok daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu ‘iyi’ kopyalar, bağışıklık hücrelerinin Y. pestis’i daha etkili bir şekilde yok etmesini sağlamaktadır.
