Kahvenin Sağlığa Faydaları ve Zamanlaması
Kahve içmenin sağlığa birçok faydası olduğu ve ömrü uzatmaya yardımcı olduğu konusundaki araştırmalar, son yıllarda hepimizin dikkatini çekiyor. Ancak, bilim dergisi European Heart Journal‘da yayımlanan yeni bir makale, kahve tüketiminin faydalarının zamanlamasıyla ilişkili olduğunu öne sürdü. Araştırmalar, sabah saatlerinde içilen kahvenin sağlık üzerindeki olumlu etkilerini artırdığını gösteriyor. Yani, kahve ne kadar sağlıklı olursa olsun, sabahları tüketmek en ideal yöntem olarak belirleniyor.
Araştırma, ABD’nin New Orleans eyaletindeki Tulane Üniversitesi tarafından gerçekleştirildi. Çalışmanın baş yazarı Dr. Lu Qi, yaptığı yazılı açıklamada, “Bu araştırma, kahve içmenin zamanlamasını ve sağlık üzerindeki etkilerini inceleyen ilk çalışma. Genellikle beslenme önerileri verirken zamanlamayı göz önünde bulundurmuyoruz, ancak belki de gelecekte bu unsuru da değerlendirmeliyiz.” şeklinde ifade etti.
Geçmişte yapılan birçok çalışmada, katılımcıların orta seviyede kahve tüketiminin tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık ve erken ölüm risklerini azalttığı gözlemlenmişti. Ancak, bireylerin genetik yapıları, kahve tüketim miktarı ve kahveye eklenen tatlandırıcılar gibi faktörlerin bu ilişkideki etkileri belirsizdi.
Araştırma Süreci ve Bulgular
Bu çalışmada, 1999-2018 yılları arasında yapılan ABD Ulusal Sağlık ve Beslenme Muayenesi Anketi’nden yararlanıldı. Yıllara yayılan 10 döngüden oluşan anket, 18 yaş ve üzerindeki 40,725 yetişkine uygulandı. Katılımcılara, bir önceki gün tükettiği gıdalar ve içecekler hakkında anket formları doldurtuldu. Ayrıca, 1,463 kadın ve erkeğin haftalık beslenme kayıtları da araştırmaya dahil edildi.
Araştırmada, hem kafeinli hem de kafeinsiz kahve tüketimi incelendi. Kahve içme zamanlaması, sabah (04.00-11.59), öğleden sonra (12.00-16.59) ve akşam (17.00-03.59) olmak üzere üçe ayrıldı. Araştırmacılar, kahve tüketim zamanlaması açısından iki ana örüntü (sabah ve gün boyu) tespit etti. Yaklaşık 10 yıl boyunca takip edilen katılımcılardan 4,295’i herhangi bir sebepten, 1,268’i kardiyovasküler hastalıklardan, 934’ü ise kanserden hayatını kaybetti.
Kahve içmeyenlerle kıyaslandığında, yalnızca sabahları kahve tüketenlerin her türlü erken ölüm riski %16, kardiyovasküler hastalıklardan ölüm riski ise %31 daha düşük bulundu. Gün boyu kahve içenlerde ise bu risklerde bir azalma gözlemlenmedi.
Bu bulgular, araştırmacıların uyku saatleri, yaş, ırk, etnik köken, cinsiyet, aile gelir düzeyi, eğitim, fiziksel aktivite düzeyleri ve sağlık koşullarını dikkate alarak yaptıkları analizin sonuçlarıydı. Ayrıca, sabah kahvesi içenlerde, kafeinli ve kafeinsiz kahve tüketim miktarının (bir fincan az ya da üç fincandan fazla) da fark yaratmadığı belirlendi. Ölüm riski açısından bakıldığında, sabah saatlerinde kahve içmenin diğer alışkanlıklara göre daha etkili olduğu görüldü.
Uzman Yorumları ve Eleştiriler
ABD Beslenme ve Diyetetik Akademisi Sözcüsü Vanessa King, çalışmaya katılmadığını belirterek, “Bu çalışma gözleme dayalı, yani ölçümler bir deney ortamında yapılmamış. Araştırmalarda deney, altın standarttır.” dedi. King, çalışmanın doğası gereği sabah kahve içmek ile erken ölüm riski arasında bir neden-sonuç ilişkisi değil, bir bağlantı kurduğuna dikkat çekti. “Amerika’da en yaygın ölüm sebebinin kardiyovasküler hastalıklar olduğunu düşünürsek, bulgular önemli.” diye ekledi.
Colorado Üniversitesi’nden Dr. David Kao da çalışmayı “büyüleyici” olarak nitelendirerek, “Kahve içme modellerini kategorize etmek için makine öğrenmesi tarzı bir yöntem kullanılması, bulguların doğruluğunu artırıyor.” dedi. Ancak araştırmacılar, bazı eksikliklerin de bulunduğuna dikkat çekti. Birincisi, katılımcıların bir önceki gün ya da hafta boyunca ne kadar kahve tükettiğine dair hatırlamaları yanıltıcı olabilir. İkincisi, araştırma birçok faktörü göz önünde bulundurmuş olsa da, farklı sebeplerin bu sonucu etkileyebileceği ihtimali hâlâ mevcut.
Araştırmacılar, “sabahları kahve içmenin, genel olarak daha sağlıklı bir yaşam tarzı benimseme ihtimalini dışlayamayız.” ifadelerini kullanarak, “Örneğin, sabahları kahve içenler daha fazla egzersiz yapıyor ya da daha az işlenmiş gıda tüketiyor olabilir.” vurgusunda bulundular. Ayrıca katılımcıların genetik verileri eksik olduğu için, genetik olarak belirlenmiş kafein metabolizması hızının etkisini inceleyemediklerini belirttiler.
Dr. Qi, bulguların bir olası açıklamasının, “öğleden sonra ya da akşam saatlerinde kahve tüketiminin sirkadiyen ritimler ve melatonin gibi hormonların düzeylerini etkileyebilmesi” olduğunu ifade etti. Düşük melatonin düzeylerinin yüksek tansiyon, oksidatif stres ve kardiyovasküler hastalık riskinin artışı ile ilişkilendirildiği biliniyor.
King, “Kahve, kardiyovasküler hastalık riskini artırabilen serbest radikalleri nötrleştirerek vücuttaki inflamasyonu azaltan antioksidanlar içeriyor.” dedi. Serbest radikaller, hücrelere zarar verebilen çevresel kaynaklardan gelen dengesiz moleküllerdir.
Araştırmacılar, vücuttaki bazı inflamasyon işaretçilerinin kendi biyolojik saatlerinin olduğunu ve özellikle sabahları en yüksek düzeylere ulaştıklarını hatırlatarak, “Dolayısıyla sabah saatlerinde yoğunlaşmış kahve tüketiminin antiinflamatuar etkisi, gün boyunca yayılmış kahve tüketiminden daha faydalı olabilir.” şeklinde yorum yaptılar. Bu durum hem kafeinli hem de kafeinsiz kahve için geçerliydi.
Kahve Tüketimi Nasıl Düzenlenmeli?
King, “Eğer kahve tüketiminizi sadece sabah saatleriyle sınırlamak istiyorsanız ancak bunu başaramıyorsanız, düzenli olarak yeterince dinlenmediğiniz için olabilir.” dedi. Dr. Kao da uyku apnesi gibi sorunlarınız olup olmadığını kontrol ettirmenin faydalı olabileceğini belirtti. King, gün içinde içilen kahveleri sulandırmanın ve bol su içmenin de uyanık kalmaya yardımcı olabileceğini ekledi.
ABD Beslenme ve Diyetetik Akademisi Sözcüsü Sue-Allen Anderson-Haynes, “Tiroid, D vitamini ve demir düzeylerinizi test ettirerek yorgunluğunuzun daha ciddi bir sorundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirleyebilirsiniz.” dedi. Anderson-Haynes, “Eğer kahve içmiyorsanız ve günlük rutininize kahve eklemenin faydalı olacağını düşünüyorsanız, önce genel sağlığınıza bakmalısınız. Fiziksel olarak aktif, dengeli ve sağlıklı bir yaşam tarzına sahip misiniz?” diyerek, kahvenin ne zaman içilmesi gerektiği konusunda daha fazla kanıt oluşana kadar doktor veya diyetisyen tavsiyelerine uyulması gerektiğini vurguladı.
CNN International’ın “Limit coffee-drinking to this time window to lower early death risk, study suggests” başlıklı haberinden derlenmiştir.
