Kahvaltının Önemi Üzerine Tartışmalar
Türkiye’de yıllarca uzmanlar, kahvaltının günün en önemli öğünü olduğu konusunda çeşitli açıklamalarda bulunmuşlardır. Ancak, Dr. Mehmet Öz’ün bu konuda karşıt bir görüş ortaya koyması, uzmanlar arasında tartışmalara yol açmıştır. Avrupa Endokrinoloji Derneği Yöneticisi Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, mevcut bilimsel veriler ışığında kahvaltının “yasaklanması” veya “gereksiz” olarak nitelendirilmesinin doğru olmadığını ifade etmektedir.
Prof. Dr. Yıldız, kahvaltının gerekliliği veya gereksizliği üzerinde değil, ne zaman yapılması gerektiği üzerinde durulması gerektiğini vurgulamaktadır. Metabolizmanın “öğünler arasındaki açlık süresinden” etkilendiğini belirten Yıldız, metabolizma hızını etkileyen tek faktörün açlık süresi olmadığını da dile getirmektedir. Günlük alınan toplam enerji miktarı, diyetin içeriği, uyku süresi ve stres düzeyi gibi pek çok faktörün etkili olduğunu belirtmektedir.
Rafine şeker ve beyaz ekmek içeren bir kahvaltının obezite ve buna bağlı hastalık risklerini artırabileceğini, ancak protein ağırlıklı bir kahvaltının iştah kontrolü ve tokluk hissi üzerinde olumlu etkiler sağladığını ifade eden Prof. Dr. Yıldız, şunları eklemektedir:
- “Sabah kalktığınızda karnınız acıkmış olmasına rağmen kahvaltıyı atlarsanız, özellikle ilk günlerde huzursuzluk, sinirlilik, yorgunluk ve konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler ortaya çıkabilir.”
- “Birçok kişi, vücudun adaptasyonu sayesinde bu yakınmalardan kurtulabilse de, bazı bireylerde bu durum uzun süre devam edebilir.”
- “Kahvaltının zamanı ve içeriği, gün içinde iştah kontrolünü, tatlı krizlerini, doygunluk hissini ve atıştırma alışkanlıklarını etkiler.”
2019 yılında yayımlanan iki büyük meta-analiz makalesi, kahvaltıyı atlamanın obezite ve kalp hastalığı riski üzerindeki etkilerini değerlendirmiştir. İlk makale, sabah kahvaltı yapmayan kişilerin obezite riskinin yüzde 50 oranında arttığını göstermektedir. İkinci makalede ise, 280 binden fazla kişinin dahil olduğu sekiz çalışmanın analizi, kahvaltının atlanmasının kalp hastalığı riskini yüzde 24 artırdığını ortaya koymuştur.
Kahvaltının Olumsuz Etkileri
Yeditepe Üniversitesi Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Hasan Aydın, kahvaltı içeren diyetlerle içermeyen diyetlerin kilo verdirici özelliklerinin birbirine benzer olduğunu belirtmektedir. Kahvaltı yapmanın olumsuz etkilerini gösteren bilimsel bir çalışmanın bulunmadığını ifade eden Aydın, kahvaltı yapmamanın olumsuz etkilerinin ise bazı çalışmalarla kanıtlandığını aktarmaktadır.
Bu çalışmalar, kahvaltı yapmayan kişilerin daha fazla açlık hissederek abur cubur tüketme eğiliminde olduklarını göstermektedir. Prof. Dr. Aydın, “Sürekli abur cubur atıştırma modunda, sağlıksız besinlere yönelmeye başlıyorsunuz. Kahvaltı yapmayan kişilerde obezite, diyabet ve kalp hastalıklarına yakalanma riskinin daha yüksek olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur,” demektedir.
Prof. Dr. Aydın, vücudun uzun süre aç kalması durumunda ilk 8 saatte glikojen depolarını kullandığını belirterek, sözlerini şöyle sürdürmektedir:
- “8. saatten sonra bu depolar tükenir ve ardından kişi yağ depolarının kullanımına geçer. Bu durum kilo vermenizi sağlasa da, vücut hızla adaptasyon sağladığı için bu etki kısa sürede kaybolur.”
- “Uzun süre aç kalmak, vücutta enerji eksikliği yaratır ve bu da strese neden olur. Stresle birlikte adrenalin ve kortizon seviyeleri yükselir, bu da sinirlilik ve titreme gibi belirtilere yol açar.”
