Kahramanmaraş ve Hatay Depremlerinde Sağlık Durumu
Son resmi verilere göre, Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinden etkilenen bölgelerde 100 binden fazla kişi yaralanmış durumda. Deprem sonucunda yaralananlar, sağlık çadırları, sahra hastaneleri, sağlık merkezleri ve hastanelerde tedavi edilmeye devam ediyor. Sağlık Bakanlığı, bölgede sağlık hizmetlerinin kesintisiz bir şekilde sürdüğünü belirtirken, Türk Tabipleri Birliği (TTB) depremden etkilenen illerde sağlık çalışanlarının temel ihtiyaçlarının karşılanmadığını ve hükümetin gönüllü sağlık hizmeti sunan örgütlerle etkili bir işbirliği gerçekleştiremediğini vurguluyor. Bu nedenle, sağlık hizmetleri birçok alanda yetersiz kalıyor.
Öte yandan, özellikle Hatay’daki birçok hastane, deprem riski nedeniyle tedbir amaçlı tahliye ediliyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Hatay’da yaptığı açıklamada, “Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Samandağ, Reyhanlı ve Kırıkhan devlet hastaneleri ile İskenderun Hastanesi B Bloğu’nun yapılan taramalarda hafif hasarlı ve kullanılabilir durumda olduğunu ancak buna rağmen kısmen tahliye edildiğini” bildirdi. Koca, bu hastanelerdeki 95 yoğun bakım hastasının Ankara, Adana ve Dörtyol hastanelerine nakledildiğini belirtti ve “Adana Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi’nde orta düzeyde hasar tespit edilmiştir. Vakit kaybetmeden hastaları diğer hastanelere gönderdik” ifadelerini kullandı. Ayrıca, “Bölgeye kurulan sahra hastanelerinde tomografi cihazı dahil her türlü ekipman mevcuttur. Bu ülkenin en yetenekli doktorları ve hastaların ihtiyaçlarını en iyi anlayan hemşireleri buradadır. Bugüne kadar 212 bin 45 muayene gerçekleştirdik. Sağlık hizmetimiz, ihtiyaçlara cevap verecek şekilde devam etmektedir” dedi.
TTB, 21 Şubat’ta sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada şunları kaydetti: “Hatay merkezinde sağlık emekçilerinin temel ihtiyaçları için uygun imkan bile sağlanmadan çalışmaya zorlandığı hasarlı hastaneler de boşaltılmış, sağlık hizmeti verebilecek bir kamu hastanesi kalmamıştır. Dün Mustafa Kemal Üniversitesi Hastanesi, İskenderun ve Reyhanlı devlet hastanelerinin tahliyesinden sonra bugün de Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi tahliye ediliyor. Bölgedeki sağlık hizmeti ihtiyacının giderilmesi için Sağlık Bakanlığı artık sağlık emek ve meslek örgütleri ile birlikte çalışmalıdır.” Ayrıca, Samandağ Devlet Hastanesi önündeki çadırda verilen sağlık hizmetlerinin, gönüllü hekim ve sağlık çalışanlarının ayrılması ile yarın sonlanabileceği belirtilmektedir. Bu nedenle, bölgede yaşayanlar için nitelikli bir sahra hastanesi kurulması ve gönüllü sağlık çalışanlarının görevlendirilmesi elzemdir.
Uluslararası Destek ve Zorluklar
İtalya dahil birçok ülke, depremin etkilediği bölgelerde sahra hastaneleri kurdu. ‘Tahliye edilen hastanelerde çalışan hekimlere barınma, su ve yiyecek sağlanmadı’ şeklinde açıklamalarda bulunan TTB Merkez Konseyi Üyesi Dr. Onur Naci Karahancı, depremin ilk gününden itibaren sağlık çalışanlarının barınma, dinlenme ve diğer temel ihtiyaçlarının karşılanmasında ciddi sorunlar yaşandığını, bu durumun bölgedeki sağlık hizmetlerini olumsuz etkilediğini ifade etti. Karahancı, hükümetin gönüllü sağlık hizmeti sunan örgütlerle etkili bir işbirliği gerçekleştirmediğini vurguladı. Deprem bölgelerinden özellikle Şanlıurfa, Adana ve Diyarbakır’a çok sayıda hastanın sevk edildiğini belirten Karahancı, bu hastanelere ek sağlık görevlisi yönlendirilmediği için bazı hekimlerin üç gün boyunca uykusuz çalışmak zorunda kaldığını aktardı.
20 Şubat’ta Hatay’ın Defne ve Samandağ ilçelerinde meydana gelen depremler sonrasında Hatay’da geçici sahra hastanelerinin dışında ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmeti sunan tüm hastanelerin kapatıldığını ve hekimlerin tahliye edildiğini belirten Karahancı, bu geçici tesislerin klinik kapasite ve becerisinin yetersiz olduğunu da vurguladı. Ayrıca, hastanelerden tahliye edilen hekimlere herhangi bir talimat verilmediğini belirtti: “Özellikle Mustafa Kemal Hastanesi’ndeki hekimlere ne yapacaklarına ve nasıl bir destek alacaklarına dair yönlendirme olmadan ‘burası kapatıldı’ şeklinde bilgi verildi. Hekimlerden hastaneden çıkarıldıktan sonra yiyecek ve su hazırlığı olmadan tüm geceyi geçirdiklerini söyleyenler oldu. O gece bir de yağmur yağdı fakat sağlık çalışanlarına nerede barınacaklarına dair bilgi verilmedi. Bu konuda hiçbir hazırlık veya alternatif plan olmadığı ortaya çıktı. Biz de bölgeye dört konteyner gönderdik ama kullanılmadan burası mühürlendi.” Samandağ ve Reyhanlı’da da durumun benzer olduğuna dikkat çeken Karahancı, “Yurt dışından gelen gönüllü hekimler de muhatap bulamadan ortada kaldı” dedi.
Temel Sağlık Hizmetleri ve Salgın Riskleri
Depremin ilk günlerinden itibaren bölgede barınma koşullarının ve temel ihtiyaç eksikliğinin salgın hastalıklara yol açabileceği yönünde endişeler mevcuttur. Karahancı, bölgede halen salgın sorunu olmamasının Sağlık Bakanlığı’nın politikalarıyla değil, gönüllü hekim ve sağlık çalışanlarının çabasıyla mümkün olduğunu ifade etti: “Hatay için koordinasyon merkezimiz dışında dört tane revir ve daha küçük sağlık işlemleri yapılan, dört gezici ekibimiz merkezde. Samandağ’da da bir noktamız ve gezici ekibimiz, Arsuz’da da bir ekibimiz var. Gönüllülerle bakanlığın yapamadığını yapmamız utanç verici. Ancak bu çabalar sınırlı, çünkü kısıtlı enerjimiz ve gücümüz var. Gönüllülerin bizimle beraber organize edilmesi gerekiyor. Dünyadaki tüm örneklerde görüyoruz, olağanüstü durumlarda sağlık ve meslek örgütlerinin katılımını sağlayamazsanız başarı elde edemezsiniz.”
Sağlık Bakanı birkaç gün önce sahada etkili olduklarını belirtmişti. Ancak, halen çocuklara çadır bulamıyorsa, Sağlık Bakanlığı’nın temel sağlık hizmetinin ne olduğunu bilmediği anlamına gelmektedir.
Sağlık Sistemindeki Tıkanıklıklar
Depremler sonrasında birçok yaralı depremzede, ülkenin farklı noktalarındaki hastanelere sevk edildi. Ancak, durumu sahadan takip eden uzmanlar, bu sevkiyatların sağlık sisteminde tıkanıklıklara yol açtığını belirtiyor. Ayrıca, bölgenin tümünde ve ülkenin geri kalanındaki hastanelerin depreme dayanıklılığı gündeme geldi. Yoğun bir şekilde hasta alan Adana’daki Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’nin tahliyesine gerekçe olarak ‘ana binanın kolonlarında yorgunluk tespiti’ gösterildi. TTB’nin yaptığı yazılı açıklamada, “Deprem bölgelerindeki iller başta olmak üzere tüm Türkiye’deki sağlık kurumlarının binalarının derhal denetlenmesi için TTB olarak her türlü idari-hukuki yola başvuracağımızı duyuruyoruz” ifadeleri kullanıldı.
TTB Merkez Konseyi Üyesi Karahancı, hastanelerin kapatılmasına ilişkin şunları belirtti: “Bu domino etkisiyle bir ileri aşamadaki illeri ve sağlık sistemlerini de etkiliyor. Diğer illerde doluluk oranları yüzde yüzü geçiyor. Sürekli taşıma su ile değirmen döndürme haliyle sağlık sistemini ayakta tutmaya çalışıyorlar. Tetanos aşılarına ancak depremin üçüncü gününden itibaren ulaşmaya başladık, kuduz aşıları yoktu, şimdi yeni ulaştırılıyor, çocuk aşılamaları tamamen durmuş durumda. Bunları düşündüğümüzde ciddi sıkıntılar yaşandığını görmekteyiz.”
Sağlık hizmeti sağlayan diğer hastane ve sağlık merkezlerinin depreme dayanıklılığı hakkında ise Karahancı, “Şu ana kadar bağımsız heyetlerce birkaç yerde bununla ilgili raporlar alınmıştı. Ancak Samandağ depreminden sonra yeniden rapor almak zorunlu ve bu raporların şeffaf bir şekilde paylaşılması gerekmektedir. Özellikle Hatay için şu ana kadar alınmış raporların geçerliliğini tartışamayız” şeklinde konuştu.
