Son verilere göre, Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinin etkilediği bölgelerde 100 binden fazla yaralı bulunmaktadır. Deprem nedeniyle yaralanan bireyler, sağlık çadırları, sahra hastaneleri, sağlık merkezleri ve mevcut hastanelerde tedavi edilmektedir. Sağlık Bakanlığı, bu bölgelerde sağlık hizmetlerinin kesintisiz bir şekilde devam ettiğini belirtirken, Türk Tabipleri Birliği (TTB), depremin etkilediği illerde sağlık çalışanlarının temel ihtiyaçlarının karşılanmadığını ve hükümetin gönüllü sağlık hizmeti sunan örgütlerle etkili bir işbirliği gerçekleştiremediğini vurgulamaktadır. Ayrıca, özellikle Hatay’daki birçok hastane, olası depreme karşı tedbir amacıyla tahliye edilmektedir.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Hatay’da yaptığı açıklamada, “Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Samandağ, Reyhanlı ve Kırıkhan devlet hastaneleri ile İskenderun Hastanesi B Bloğu’nun yapılan taramalarda hafif hasarlı ve kullanılabilir durumda olduğunu, ancak buna rağmen kısmen tahliye edildiğini” ifade etmiştir. Koca, bu hastanelerdeki 95 yoğun bakım hastasının Ankara, Adana ve Dörtyol hastanelerine sevk edildiğini belirtti. Ayrıca, “Adana Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi’nde orta düzeyde hasar tespit edilmiştir. Zaman kaybetmeden hastaları diğer hastanelere gönderdik” diye ekledi. Koca, sahra hastanelerine kurulan tomografi cihazı dahil her türlü ekipmanın mevcut olduğunu ve “Bu ülkenin en yetenekli doktorları, hastaların dilinden en iyi anlayan hemşireleri burada. Bugüne kadar 212 bin 45 muayene gerçekleştirdik. Sağlık hizmetlerimiz, ihtiyaçlara cevap verecek şekilde devam etmektedir.” şeklinde konuştu.
TTB, 21 Şubat’ta sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Hatay merkezinde sağlık emekçilerinin temel ihtiyaçları için uygun imkan bile sağlanmadan çalışmaya zorlandığı, hasarlı hastanelerin de tahliye edildiği ve sağlık hizmeti verebilecek bir kamu hastanesinin kalmadığı” bilgisini paylaştı. “Dün Mustafa Kemal Üniversitesi Hastanesi, İskenderun ve Reyhanlı devlet hastanelerinin tahliyesinin ardından, bugün de Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi tahliye ediliyor. Bölgedeki sağlık hizmeti ihtiyacının karşılanması için Sağlık Bakanlığı artık sağlık emek ve meslek örgütleri ile birlikte çalışmalıdır.” şeklinde devam etti. Ayrıca, Samandağ Devlet Hastanesi önündeki çadırda verilen sağlık hizmetlerinin, gönüllü hekim ve sağlık çalışanlarının ayrılması ile yarın sonlanabileceği ifade edilmektedir. Bölgedeki vatandaşlar için nitelikli bir sahra hastanesi kurulması ve gönüllülerin görevlendirilmesi gereklidir.
Uluslararası Destek ve Zorluklar
İtalya dahil birçok ülke, deprem bölgesinde sahra hastanesi kurdu.
BBC Türkçe’ye konuşan TTB Merkez Konseyi Üyesi Dr. Onur Naci Karahancı, depremin ilk gününden itibaren sağlık çalışanlarının ve hekimlerin barınma, dinlenme ve diğer temel ihtiyaçlarının sağlanmasında ciddi sorunlar yaşandığını ve bunun bölgedeki sağlık hizmetlerini olumsuz etkilediğini belirtti. Karahancı, bu durumun en temel nedenlerinden birinin hükümetin gönüllü sağlık hizmeti sunan örgütlerle etkili bir işbirliği gerçekleştirmemesi olduğunu vurguladı. Deprem bölgelerinden özellikle Şanlıurfa, Adana ve Diyarbakır’a çok sayıda hastanın sevk edildiğini belirten Karahancı, bu hastanelere ek sağlık görevlisi yönlendirilmediği için bazı hekimlerin üç gün boyunca uykusuz çalışmak zorunda kaldığını ifade etti.
Karahancı, 20 Şubat’ta Hatay’ın Defne ve Samandağ ilçelerinde meydana gelen depremlerin ardından Hatay’da geçici sahra hastaneleri dışında ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmeti sunan tüm hastanelerin kapatıldığını ve hekimlerin tahliye edildiğini belirtti. Bu geçici tesislerin klinik gücünün ve becerisinin yeterli olmadığını da ekledi. Ayrıca, hastanelerden tahliye edilen hekimlere herhangi bir talimat verilmediğini aktardı: “Özellikle Mustafa Kemal Hastanesi’ndeki hekimlere ne yapacaklarına ve nasıl bir destek alacaklarına dair yönlendirme olmadan ‘burası kapatıldı’ şeklinde bir bilgi verildi. Hekimlerden hastaneden çıkarıldıktan sonra herhangi bir yiyecek ve su hazırlığı olmadan tüm geceyi geçirdiklerini belirtenler oldu. O gece bir de yağmur yağdı, ancak sağlık çalışanlarına nerede barınacaklarına dair bir bilgi verilmedi. Bu yönde hiçbir hazırlık yapılmadığı ortaya çıktı. Biz de bölgeye dört konteyner ilettik ancak kullanılmadan burası mühürlendi.”
Karahancı, Samandağ ve Reyhanlı’da da durumun benzer olduğunu, yurt dışından gelen gönüllü hekimlerin de muhatap bulmadan ortada kaldığını belirtti.
Temel Sağlık Hizmetleri ve Süreç Problemleri
Halen çocuklara çadır bulamıyorsa, Sağlık Bakanlığı temel sağlık hizmetinin ne olduğunu bilmiyor demektir.
Depremin ilk günlerinden itibaren bölgedeki barınma koşullarının ve temel ihtiyaç eksikliğinin, salgın hastalıklara yol açabileceği yönünde endişeler bulunmaktadır. Karahancı, bölgede halen salgın sorunu olmamasının, Sağlık Bakanlığı’nın politikalarıyla değil, gönüllü hekim ve sağlık çalışanlarının çabaları sayesinde olduğunu savunuyor: “Hatay için koordinasyon merkezimiz dışında dört tane revir ve daha küçük sağlık işlemleri yapılan dört gezici ekibimiz mevcut. Samandağ’da bir noktada ve Arsuz’da bir ekibimiz var. Gönüllülerle bakanlığın yapamadığını yapmamız utanç verici. Ancak bu durum, sınırlı enerji ve güçle sürdürülebilir değildir. Gönüllülerin bizimle birlikte organize edilmesi gerekmektedir. Olağanüstü durumlarda sağlık ve meslek örgütlerinin katılımı sağlanmadıkça başarı elde edilemez.”
Karahancı, Sağlık Bakanı’nın sahada hâkim olduklarını söylemesine rağmen, “Halen çocuklara çadır bulamıyorsa, bu durum Sağlık Bakanlığı’nın temel sağlık hizmetinin ne olduğunu bilmediğini gösterir.” diye ekledi.
Taşıma su ile değirmen döndürme haliyle sağlık sistemini ayakta tutmaya çalışıyorlar.
Depremler sonrası birçok yaralı depremzede, ülkenin çeşitli noktalarındaki hastanelere sevk edildi. Ancak sahadan takip edenler, bu sevkiyatların sağlık sisteminde tıkanıklıklara yol açtığını belirtmektedir. Diğer yandan, bölgedeki tüm hastanelerin depreme dayanıklılığı da gündeme gelmiştir. Adana’daki Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’nin tahliyesi, ‘ana binanın kolonlarında yorgunluk tespiti’ gerekçesiyle gerçekleştirilmiştir. TTB, yaptığı yazılı açıklamada, “Deprem bölgelerindeki iller başta olmak üzere, tüm Türkiye’deki sağlık kurumlarının binalarının derhal denetlenmesi için her türlü idari-hukuki yola başvuracağımızı duyuruyoruz.” ifadelerini kullanmıştır.
TTB Merkez Konseyi Üyesi Karahancı, hastanelerin kapatılmasına ilişkin, “Bu domino etkisiyle bir ileri aşamadaki illeri ve sağlık sistemlerini de etkilemektedir. Diğer illerde doluluk oranları yüzde yüzleri geçmektedir. Sürekli taşıma su ile değirmen döndürme haliyle sağlık sistemini ayakta tutmaya çalışıyorlar. Tetanos aşılarına ancak depremin üçüncü gününden itibaren ulaşmaya başladık, kuduz aşıları yoktu ve şimdi yeni ulaştırılıyor, çocuk aşılamaları ise tamamen durmuş durumda. Bunları düşündüğümüzde ciddi sıkıntılar yaşandığını görebiliyoruz.” diyerek durumu özetledi.
Karahancı, sağlık hizmeti sağlayan diğer hastane ve sağlık merkezlerinin depreme dayanıklılığı hakkında ise, “Şu ana kadar bağımsız heyetlerce birkaç yerde bununla ilgili raporlar alınmıştı. Ancak Samandağ depreminden sonra yeniden rapor alınması zorunlu ve bu raporlar şeffaf bir şekilde paylaşılmalıdır. Özellikle Hatay için şu ana kadar alınmış raporların geçerliliğini sorgulayamayız.” ifadelerini kullandı.
