KOAH: Kadınlarda Artan Görülme Oranı ve Tehlikeleri
Önceki yıllarda genellikle erkeklerde daha sık görülen Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), günümüzde kadınlarda sigara içme oranlarının artmasıyla birlikte daha yaygın bir hale gelmiştir. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Melahat Bekir Külah, hastalığın erken teşhis ve tedavisinin kritik öneme sahip olduğunu vurguladı. KOAH, ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı’ kelimelerinin baş harflerinin bir araya gelmesiyle oluşan bir kısaltmadır. Kronik; ‘müzmin veya süregen’, obstrüktif ise ‘tıkayıcı, daraltıcı’ anlamına gelmektedir. KOAH, tütün dumanı, zararlı gazlar ve parçacıklara bağlı olarak gelişen ilerleyici bir hastalıktır ve bu hastalığın tanınması ile erken tanı konulması oldukça önemlidir.
KOAH’ın Başlıca Nedenleri
Dr. Külah, KOAH gelişiminin en önemli nedeninin aktif sigara kullanımı ve pasif sigara dumanına maruz kalmak olduğunu belirtti. “KOAH’ın ilerlemesi, günlük içilen sigara sayısına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Günümüzde kadınlarda da sigara tüketimindeki artışla birlikte KOAH sıklığı önemli ölçüde artmıştır.” Ayrıca, pipo, puro ve nargile gibi diğer tütün ürünlerinin kullanımı da KOAH riskini artırmaktadır. Son yıllarda genç nüfus arasında nargile kullanımının artması, sigara ile benzer riskler taşımaktadır. Nargile, kömürle yandığı için başka zararlı kimyasalları da içermektedir.
Elektronik Sigara ve Riskleri
Son yıllarda elektronik sigara kullanımının da yaygınlaştığını ifade eden Dr. Külah, “Elektronik sigaraların, tütün kadar zararlı olmadığına dair yanlış bir inanç bulunmaktadır. Ancak bu cihazlar, en az tütün sigarası kadar ölümcül risk taşımaktadır.” Elektronik sigaralar, sıvıyı buharlaştırarak nikotin alımını sağlar ve içerdikleri toksik partiküller, sigara dumanının içeriğine benzer bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla, bu ürünlerin kullanımı kesinlikle önerilmemektedir.
Pasif Duman Maruziyeti ve Diğer Riskler
Pasif sigara dumanı maruziyetinin KOAH’a neden olduğunu belirten Dr. Külah, hastalığın gelişiminde rol oynayan diğer etmenleri şöyle sıraladı:
- Maden ve metal işçiliği
- Ulaşım sektörü
- Odun ve kâğıt imalatı
- Çimento, tahıl ve tekstil sektörlerinde çalışma
Ayrıca, iç ortam hava kirliliği de önemli bir faktördür. Türkiye’de, özellikle sigara içmeyen kadınlarda ısınma ya da yemek pişirme amacıyla yakılan odun veya tezek dumanı KOAH gelişimine katkıda bulunabilir. Büyük şehirlerdeki hava kirliliği ise hem KOAH’a hem de hastalığın alevlenmesine yol açmaktadır. Genetik faktörler de hastalığın gelişiminde etkili olabilir.
Belirtiler ve İhmal Edilmemesi Gereken Durumlar
Dr. Külah, KOAH’ın sinsi bir hastalık olduğunu ve ilk dönemlerinde belirti vermeyebileceğini belirtti. Ancak hastalık ilerledikçe şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı
- Hırıltı ve göğüste sıkışma hissi
- Beyaz, sarı veya yeşil renkli balgam
- Siyanoz (ağız, göz ve tırnak çevresinde mavimsi renk değişikliği)
- Sık solunum yolu enfeksiyonları
“Bu belirtileri yaşayanların mutlaka bir hekime başvurması gerekmektedir. KOAH, yüksek ölüm oranına sahip bir hastalık olduğu için ihmal edilmemelidir.”
KOAH Tedavisi ve Önemli Noktalar
KOAH hastası bir birey için en önemli tedavi yöntemi sigarayı bırakmaktır. Dr. Külah, “KOAH tedavisinde temel hedef, KOAH alevlenmelerinin önüne geçmek ve bu alevlenmelerin tedavisini gerçekleştirmektir.” KOAH alevlenmeleri genellikle akciğer enfeksiyonlarıyla ilişkilidir ve hastaların durumunda ani kötüleşmelere neden olabilir. İlaç uygulamaları arasında spreyler ve özel makinelerle verilen ilaçlar yer alır. Ancak KOAH’ın tedavisindeki en etkili yöntem sigara kullanımının sonlandırılmasıdır. Sigarayı bırakan hastalarda akciğer fonksiyonlarındaki düşüş yarıya iner ve tıkanıklıklar azalır. Orta ve ileri evre KOAH hastalarına pulmoner rehabilitasyon tedavisi önerilmektedir. Bu yöntem, hastaların düzenli nefes alıp vermesini sağlarken, basit egzersizlerle kas güçlenmesi de desteklenir.
