İsrail-Hamas Çatışması: Bir Yılın Ardından
İsrail, Hamas’a karşı savaş ilan ettiğinden bu yana tam 15 ay geçti. 7 Ekim 2023 tarihinde Hamas, İsrail’in güney bölgelerine yönelik büyük bir saldırı düzenledi ve bu saldırı sonucunda 1.200 kişi hayatını kaybetti. Olayın ardından sadece dört gün geçtikten sonra, İsrail cephesinden, “Hamas’ı dünya yüzeyinden sileceğiz” şeklinde güçlü bir açıklama yapıldı. İki gün sonra ise Gazze’yi kuşatma kararı alındı ve bölgedeki sivillere bölgeyi terketmeleri çağrısında bulunuldu.
İlk ay içerisinde, kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere 10 bin Filistinli yaşamını yitirdi; yüz binlerce kişi ise evlerinden oldu. Birçok ülkenin ve uluslararası kamuoyunun tepkilerine rağmen, İsrail ‘insanlık dışı’ saldırılarına aylar boyunca devam etti. Hastaneler, yardım konvoyları ve mülteci kampları hedef alındı. 2024 yılı sona ererken, yaşamını yitiren Filistinlilerin sayısı 46 bini aşmış durumda.
Ayrıca, yaklaşık 1,9 milyon kişi, yani bölge nüfusunun yüzde 90’ı yerinden edildi. Bu yılın ilk ayında, iki taraf arasında Gazze Şeridi’nde ateşkes ve rehine takasına yönelik müzakereler başlatıldı.
12 Ocak Pazar
İsrail ve Arap basınında çıkan haberlere göre, Hamas ve İsrail’in ABD, Katar ve Mısır aracılığıyla dolaylı olarak yürüttüğü ateşkes müzakerelerinde belirgin bir ilerleme kaydedildi. Anlaşmanın detayları üzerinde yüzde 90 oranında mutabakat sağlandı.
13 Ocak Pazartesi
Katar’da yapılan müzakerelerde, arabulucular barış anlaşmasının son taslağını İsrail ve Hamas yetkililerine iletti. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, anlaşmanın o hafta imzalanabileceğini ifade etti. MİT Başkanı İbrahim Kalın, Hamas Siyasi Büro yetkilileriyle bir görüşme gerçekleştirdi.
14 Ocak Salı
Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid el-Ensari, anlaşmayı duyurmaya ‘en yakın noktada’ olduklarını belirtti. Biden yönetiminin dışişleri bakanı Antony Blinken, ateşkesin ‘hiç olmadığı kadar yakın’ olduğunu açıkladı. Ancak bu süreçte İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik saldırıları devam ediyordu.
15 Ocak Çarşamba
Katar Başbakanı, makamında İsrail ve Hamas yetkilileriyle ayrı ayrı görüşmeler yaptı. Akşam saatlerinde, anlaşmanın gerçekleştirildiğine dair haberler geldi. Anlaşmayı ilk olarak ABD başkanlığına hazırlanan Donald Trump duyurdu. 19 Ocak’ta başlayacak ateşkesin detaylarını ise o dönemdeki ABD Başkanı Biden açıkladı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, anlaşmayı memnuniyetle karşıladı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Hamas yetkilileriyle yaptığı telefon görüşmesinde ateşkesin hayırlı olmasını diledi.
16 Ocak Perşembe
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Gazzeliler zalime boyun eğmedi. İsrail hükümetinin ateşkesi ihlal etmesine izin verilmemelidir” şeklinde bir uyarıda bulundu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas’ın ateşkes anlaşmasının bazı kısımlarından vazgeçtiğini ve son dakika tavizleri koparmaya çalıştığını iddia etti. Hamas ise, anlaşmayı kabul etmeden ateşkesi kabinesinin oylamayacağını bildirdi; bu iddialar ise Hamas tarafından yalanlandı. Akşam saatlerinde Netanyahu, ateşkesi onaylamak için güvenlik kabinesini toplama kararı aldığını açıkladı. Ateşkes, Gazze Şeridi’nde buruk bir sevinçle karşılanırken, İsrail saldırıları hâlâ sürüyordu.
17 Ocak Cuma
İsrail hükümeti, ateşkes anlaşmasını onayladı.
18 Ocak Cumartesi
Ateşkesin yürürlüğe girmesine bir gün kala Netanyahu, X hesabından yaptığı açıklamada, Hamas tarafından serbest bırakılacak 33 rehinenin listesini alana kadar Gazze’de ateşkes sürecini ilerletmeyeceğini belirtti.
19 Ocak Pazar
Ateşkes, sabah 9.30’da başlaması planlandı. Ancak İsrail, Hamas’tan serbest bırakacağı rehinelerin listesini alana kadar ateşkesin başlamayacağını bildirdi. İsimlerin verilmesinin ardından ateşkes, 12.15’te yürürlüğe girdi. 2 saat 45 dakikalık bir arada bile İsrail saldırılarına devam etti. 471 gün sonra ateşkesin başlamasıyla Gazze’de kutlamalar yapıldı. On binlerce insan evlerine dönmek için yollara döküldü ve insani yardım taşıyan TIR’lar Gazze’ye girmeye başladı. Hamas, 24, 28 ve 31 yaşlarındaki üç rehineyi serbest bıraktı. Rehineler Kızılhaç görevlilerine teslim edildi. İsrail ise hapishanelerde tuttuğu 90 Filistinli mahkûmun serbest bırakılmasını geciktirdi.
20 Ocak Pazartesi
Gazzeliler, bombasız geçen gecenin ardından umut dolu bir sabaha uyandı. Serbest bırakılan 90 Filistinli, İsrail hapishanelerinde ağır işkencelere maruz kaldıklarını anlattı. Filistin Kurtuluş Örgütü’ne bağlı Esirler ve Serbest Bırakılanlar Heyeti ile Filistin Esirler Cemiyeti tarafından yapılan ortak açıklamaya göre, 1 Ocak 2025 itibarıyla İsrail hapishanelerinde 10 bin 400 Filistinli bulunuyor.
21 Ocak Salı
Ateşkesin ardından Gazze’deki yıkımın boyutları da gün yüzüne çıktı. Gazze Sivil Savunma Kurumu, enkaz altında 10 binden fazla ceset bulunduğunu tahmin ettiğini açıkladı. İsrail, ihlal saldırılarına devam ederek Refah’a yönelik bir saldırıda 2 kişinin ölümüne, 10 kişinin yaralanmasına neden oldu. Batı Şeria’daki Cenin Mülteci Kampı’nda ise 10 Filistinli hayatını kaybetti, 40 kişi yaralandı. Bir gün önce ABD başkanlığı için yemin eden Donald Trump, yaptığı tuhaf Gazze yorumuyla gündeme oturdu: “Deniz kenarında muhteşem bir konumu ve harika bir havası var. Orada çok güzel şeyler yapılabilir.”
22 Ocak Çarşamba
Netanyahu, İsrail’in Batı Şeria’daki Cenin Mülteci Kampı’na yönelik operasyonunun bölgedeki terörizmi ortadan kaldırma amacını taşıdığını söyledi. Batı Şeria’daki şehirler ve köyler, 19 Ocak’ta yürürlüğe giren ateşkesten bu yana sıkı bir kuşatma altında tutuluyor. Uluslararası Politika Akademisi Genel Koordinatörü Doç. Dr. Deniz Tansi, Hürriyet Pazar’a geçen hafta verdiği görüşte, “Benim önümüzdeki dönemle ilgili endişem, yarım kalan Batı Şeria’nın ilhakı konusu” demişti.
23 Ocak Perşembe
Birleşmiş Milletler (BM) Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’nın (UNRWA) sosyal medya hesabından, Gazze’deki duruma ilişkin bir açıklama yapıldı. Gazze’deki evlerin büyük çoğunluğunun tamamen yıkıldığı veya ikamet edilemeyecek derecede hasar gördüğü vurgulanan açıklamada, “Altyapının ve hayatların yeniden inşası, travmanın giderilmesi yıllar alacak” ifadesine yer verildi. BM’ye göre, İsrail saldırıları nedeniyle Gazze’deki konutların 160 bini yıkıldı ve 276 bini büyük oranda veya kısmen hasar gördü. Bu da Gazze’deki konutların yüzde 92’sinin ya yıkıldığı ya da hasar gördüğü anlamına geliyor.
3 Aşamalı Ateşkesin Yol Haritası
19 Ocak Pazar günü başlayan ve 6 hafta sürecek ilk aşamada, saldırılar sona erecek. Gazze’deki yaklaşık 100 rehineden 33’ü bu süre zarfında serbest bırakılacak. İsrail güçleri, Gazze’nin yoğun nüfuslu bölgelerinden çekilecek ve Gazze’ye insani yardımlar artırılacak. İlk aşama sürerken, ikinci aşamaya ilişkin müzakereler ateşkesin 16’ncı gününde başlayacak. İkinci aşamada, erkek askerler de dahil olmak üzere Gazze Şeridi’ndeki tüm rehineler serbest bırakılacak ve İsrail güçleri Gazze Şeridi’nden çekilecek. Üçüncü aşama ise Gazze’de ölen rehinelerin cenazelerinin iade edilmesi ve yeniden inşa süreciyle karşı karşıya olan Gazze’de büyük bir yapılanmanın hızla başlatılmasını içerecek.
