İnsanların ve Dinozorların Tarihsel İlişkisi
İnsanlar ve dinozorlar, genellikle yalnızca çizgi filmlerde bir arada tasvir edilse de, en eski atalarımızdan bazıları, Titanozorlar ve ünlü Triceratopslar gibi dinozorlarla kısa bir süre için de olsa birlikte yaşamış olabilir. Bu uzak akrabalarımız, Current Biology bülteninde yayımlanan bir çalışmaya göre, Dünya’ya çarpıp kuş dışı dinozorları yok eden büyük felaketten sağ kurtulmuşlardır.
Populer Science Türkçe’nin aktardığı araştırma, insan, köpek, kedi, balina, fil ve yarasa gibi farklı türleri içeren plasentalı memelilerin Kretase döneminde ortaya çıktığını ve dinozorlar yok olmadan önce kısa bir süreliğine onlarla birlikte yaşadığını göstermektedir. Plasentalı memelilerin hepsi, anne karnında plasenta adı verilen bir organ aracılığıyla gelişen canlı yavrular taşımaktadır.
Yok Oluş ve Plasentalı Memelilerin Evrimi
66 milyon yıl önce, dev bir asteroit, Meksika’nın Yucatan Yarımadası yakınlarında Dünya’ya çarptı. Bu çarpışma, kuş dışı tüm dinozorlar ve pek çok memelinin yok olmasına yol açan yıkıcı bir felaketti. Bu memeliler arasında, ağırlığı 9 kg’ye kadar ulaşan ve Madagaskar’da yaşamış olan Vintana sertichi adlı kemirgen benzeri bir canlı da bulunmaktadır. Bilim insanları, plasentalı memelilerin Kretase-Paleojen (K-Pg) kitlesel yok oluşundan önce dinozorlarla birlikte mi yaşadıklarını, yoksa memelilerin dinozorlar yok olduktan sonra mı evrimleştiğini uzun bir süredir tartışıyorlar.
Araştırma takımına göre, plasentalı memelilerin fosil kalıntıları yalnızca 66 milyon yıl öncesine ait kayalarda bulunmaktaydı. Ancak moleküler veriler, plasentalı memelilerin daha eski kökenlere sahip olabileceğini gösteriyordu. Yeni çalışmada, paleobiyologlardan oluşan bir araştırma takımı, fosil kayıtları üzerinde istatistiksel analizler yaparak plasentalı memelilerin bu kitlesel yok oluş olayından sonra ortaya çıkıp çıkmadığını belirlemeye çalıştı. Araştırmacılar, plasentalı memeli gruplarına ait 66 milyon yıl öncesine kadar uzanan fosil kayıtları topladılar.
Bristol Üniversitesi’nde çalışan paleobiyolog ve makalenin eş yazarı Emily Carlisle, “Plasentalı memelilere ait binlerce fosili bir araya getirdik ve farklı grupların ortaya çıkışı ile yok oluşuna dair örüntüler gözlemlemeyi başardık” diyor. “Bu verilere dayanarak plasentalı memelilerin ne zaman evrimleştiğini tahmin edebiliyoruz.”
Bilim insanları, elde ettikleri model ile birlikte, bu memelilere ait soy hatlarının ilk ortaya çıktığı tarihe göre ortaya çıkış dönemini ve grubun yok olduğu zamana göre yok oluş dönemini tahmin edebiliyor. Araştırmacılar, primatlar, tavşanlar ve yabani tavşanlar (Lagomorpha), kedi ve köpekler (Carnivora) gibi grupların K-Pg kitlesel yok oluşundan hemen önce evrimleştiğini göstermiştir. Bu durum, söz konusu canlıların atalarının dinozorlarla birlikte yaşadığı anlamına gelmektedir.
Günümüzdeki plasentalı memelilerin modern soy hatları ise yalnızca asteroit çarpışmasından sonra şekillenmeye başlamıştır. Diğer memeliler gibi, büyük ihtimalle dinozorlar sahneden çekildiğinde çeşitlenmeye başlamışlardır. Bu ilk memeliler, gelişip büyüme konusunda büyük bir şansa sahip oldular. Kedi boyutundaki memelilerden oluşan, condylarth adı verilen ve günümüzdeki toynaklı hayvanların atalarını da içeren bir grup, dinozorlar yok olduktan sonraki ilk 328.000 yıl içerisinde yaşamıştır. Kaynak rekabetinin azalmasıyla birlikte, memeliler önemli ölçüde büyümeye başlamışlardır. Bu memeliler arasındaki en büyük kazananlardan biri, çakal boyutundaki 18 kg’lık hallerinden 900 kg’lık devlere dönüşen “Gök Gürültüsü Canavarları” olmuştur.
