İngiltere’de dijital ve kültürel alanlarla medya sektöründeki gelişmeleri izleyen bağımsız denetçi kamu kuruluşu ICO, “Teknolojinin Geleceği: Nöroteknoloji” başlıklı kapsamlı bir rapor yayımladı. Bu raporda, beyin ve sinir sisteminden elde edilen verilerin, yani “nöroverilerin” gelecekteki potansiyel kullanım alanları inceleniyor. Özellikle iş yerlerindeki izleme uygulamaları, raporun dikkat çeken konularından biri olarak öne çıkıyor. Elon Musk’ın kurduğu Neuralink gibi şirketlerin, insan beynine bağlanmayı sağlayacak yenilikçi yollar keşfetmesiyle birlikte, bu teknolojinin geleceği üzerine birçok soru gündeme geliyor.
FELÇLİ HASTALARDA KULLANIM
ICO’dan Stephen Almond, “Baktığımız tüm göstergelere dayanarak, bu alanda hem yatırımlarda hem de geliştirilen patentlerde oldukça hızlı bir büyüme görüyoruz” ifadelerini kullandı. Rapor, sıkı düzenlemelere tabi olan sağlık sektöründe nöroteknolojinin zaten mevcut olduğunu vurguluyor. Örneğin, 12 yıl önce bir bisiklet kazasında felç olan Gert-Jan Oskam’ın beynine yerleştirilen elektronik implantlar, onun yeniden yürümesini sağladı. Bu tür teknolojilere olan ticari ilgi giderek artmakta; Neuralink, implant edilebilir beyin-bilgisayar arayüzünün insanlar üzerinde denenmesi için gerekli izinleri aldı. Şirketin henüz ticari bir ürün geliştirmesine rağmen, değeri şu anda 5 milyar dolar seviyelerinde. Yapay zeka da bu alanda yeni olanaklar sunarak, araştırma projelerinin artık sadece beyin taramalarına dayanarak kelime ve cümle deşifreleri yapabilmesine olanak tanıyor. Bu durum, bilinci yerinde olan ancak hareket edemeyen veya konuşamayan felçli hastalar için umut verici bir gelişme olabilir.
DİKKAT ÖLÇÜMÜ
Ancak rapor, nöroverilerin potansiyel sorunlarını keşfetmek için varsayımsal örnekler sunarak gelecekte ortaya çıkabilecek teknolojilere odaklanıyor. ICO, önümüzdeki 4-5 yıl içinde “çalışan takibi genişledikçe, iş yerinde güvenlik, üretkenlik ve işe alım süreçlerinde rutin olarak nöroteknolojinin kullanılabileceğini” öne sürüyor. Örneğin, kasklar veya güvenlik ekipmanları, yüksek riskli çalışma ortamlarında bir çalışanın dikkat ve odaklanmasını ölçebilir. Almond, patronların bu tür verileri, çalışanların iş yerindeki stres tepkilerini değerlendirmek için kullanabileceklerini belirtiyor. Uzun vadede, eğitim alanında giyilebilir beyin izleme cihazlarının öğrencilerin konsantrasyon ve stres seviyelerini izlemek için kullanılma potansiyeli de bulunuyor.
NÖROPAZARLAMA
“Nöropazarlama”, tüketicilerin ürünlere verdikleri tepkilerin beyin aktivitesini ölçen tıbbi cihazlar aracılığıyla değerlendirilmesine dayanıyor. Bu teknoloji, mevcut durumda küçük ve kontrollü araştırmalarda sınırlı bir şekilde kullanılsa da, yararları konusunda tartışmalar sürüyor. ICO, gelecekte “tepkileri okuyabilen invazif olmayan cihazların, tüketici tercihlerini uyarlamak için evde kullanılabileceğini” belirtmektedir. Rapor, biraz fazla ileri görüşlü bir örnek olarak, gelecekte nöroteknoloji destekli kulaklıkların, hedefli reklamlar için verileri toplayabileceğini öngörüyor. Ayrıca oyun ve eğlence sektörlerinde de önemli bir büyüme potansiyeli öngörülüyor; bazı oyunlar ve “insansız hava araçları”, beyin okumaları yapan cihazlar tarafından kontrol edilebiliyor. Ancak ICO, bu teknolojinin dikkatli bir şekilde geliştirilmediği takdirde ayrımcılığa neden olabileceğinden endişe duyuyor.
ÖNEMLİ SORULAR
ICO yetkilisi Almond, teknolojinin belirli grupları analiz ederken yanlış sonuçlar verebileceğini ve önyargılı olabileceğini ifade ediyor. Bunun yanı sıra, patronların bu teknolojiyi “nörolojik olarak normalden sapma gösteren özelliklere sahip bireylere karşı ayrımcı bir şekilde kullanma” riskinin de bulunduğunu belirtiyor. Bu durum, bireylerin kendilerinin bile farkında olmadığı bazı özelliklerin açığa çıkmasına yol açabilir. Ayrıca, rıza ile ilgili önemli sorular da gündeme getiriliyor. Rapora göre nöroveriler, bilinçaltında üretiliyor ve insanların ifşa edilen belirli bilgiler üzerinde doğrudan bir kontrolü yok. Almond, “Teknolojinin hakkınızda neleri açığa çıkaracağını bilmiyorsanız, bu kişisel verilerin işlenmesine önceden gerçekten rıza gösterebilir misiniz?” sorusunu sorarak, “Çünkü bir kez açığa çıktığında, üzerinde nispeten daha az kontrol sahibi olursunuz.” şeklinde devam ediyor. ICO, yeni nöro-veri kılavuzunu 2025 yılına kadar tamamlamayı hedefliyor.
