Prof. Dr. İlber Ortaylı, Ayasofya’nın insan yoğunluğunu kaldırabilecek güçte olmadığı köşe yazısında husus aldı.
Ziyaretçi sayısına hemen müdahale edilmesi gerektiğini söyleyen Ortaylı şu tabirleri kullandı:
“Ayasofya’da gündelik hayatın içinde tuvaletler ve musluklar kurulamaz. Büyük sebiller üzere su dağıtan yerler kurulamaz.
Hâlihazırda minarelerin onarımı kelam konusu; bu doğrudur. İhmalden ötürü meydana gelebilecek rastgele bir çöküntü ve yıkılma yapıta de ziyan verir. Bu yüzden taş taş tekrar inşa edilecek. Ağır ziyaretçi vaziyeti ise kabul edilemez. Çünkü mescide çevrildikten sonra buraya gelen kişi sayısının yıllık üç milyon olduğu söyleniyor. Bu sayıya turistler dahil değil.
Şurası bir gerçek Ayasofya herkesin elini kolu sallayarak geçeceği bir yol değildir. Çünkü altındaki dehlizler, atık ve nem sularını taşıyacak su yolları, havalandırma sistemi bu kadar ziyaretçiyi taşıyacak güçte değil.”
Hürriyet’te yayımlanan yazısında Ortaylı “Ayasofya, Müzeler Genel Müdürlüğü için bir gelir kapısı olamaz. Onarımı da Vakıflar’ın bütçesini aşacak kadar yüksek bir meblağ ister. Ziyaretçi sayısına acil müdahale gerekir. Hatta giriş ve görüşleri zorunlu olan sanat tarihçisi, tarihçi, arkeolog üzere bilim insanları, büyük dinler dünyasının temsilcileri, Müslüman dünyanın din adamları, devlet adamları ve memurların oluşturduğu yıllık 20-30 bin kişilik bir kitle bile buranın ziyareti için kalabalık olabilir.
Ayasofya’da gündelik hayatın içinde tuvaletler ve musluklar kurulamaz. Büyük sebiller üzere su dağıtan yerler kurulamaz. Klasik Osmanlı sebili ile bugünkü tuvaletlerin tükettiği ve sızdırdığı su tıpkı değildir. İnsanlık 1500 yıldır Ayasofya’ya kısa bir müddet için uğruyor. Def-i hacet için Ayasofya’nın tuvaletlerini kullanmanın akıl kârı yanı yoktur. Her giren sebil ve tuvaletleri kullansa bu binanın altındaki kanalizasyon sistemi bunu nasıl taşıyacak? Düşünülmesi lazım” sözlerini kullandı.
