İklim Değişikliği ve Küresel Isınma: Gerçekler ve Kanıtlar
Bilim insanları ve siyasetçiler, iklim değişikliği nedeniyle dünyanın büyük bir krizle karşı karşıya olduğunu vurguluyor. Ancak, küresel ısınmanın varlığına dair kanıtlar nelerdir ve bu durumun insan faaliyetlerinden kaynaklandığını nasıl anlayabiliriz?
Dünyanın Isındığını Nasıl Anlarız?
Gezegenimiz, sanayi devriminin başlangıcından bu yana hızla ısınıyor. 1850’den bu yana, dünya yüzeyinde ortalama sıcaklık 1.1 santigrat derece artış göstermiştir. Özellikle son 40 yıl içinde her bir on yıl, bir öncekine göre daha sıcak geçmiştir. Bu sonuçlar, dünya genelindeki milyonlarca sıcaklık ölçümünün analiz edilmesiyle elde edilmektedir. Sıcaklık verileri, karadaki hava istasyonları, gemiler ve uydular aracılığıyla toplanmaktadır.
Bağımsız bilim insanları tarafından oluşturulmuş birçok farklı ekip de benzer sonuçlara ulaşmıştır; yani sanayi devriminin başlangıcından bu yana sıcaklıklarda belirgin bir artış yaşanmaktadır. Bunun yanı sıra, geçmiş dönemlere ait sıcaklık verilerini ve değişimlerini tespit etme yeteneğine de sahibiz. Ağaç halkaları, buz çekirdekleri, göl çökeltileri ve mercanlar, iklimin geçmişine dair değerli bilgiler sunmaktadır. Bilim insanları, Dünya’nın son yaklaşık 125 bin yıl içinde bu kadar sıcak olmadığını tahmin etmektedir.
Küresel Isınmadan İnsanların Sorumlu Olduğunu Nereden Biliyoruz?
Güneşin ısısını hapseden sera gazları, sıcaklık artışı ile insan faaliyetleri arasındaki kritik bağlantıyı oluşturmaktadır. Bu sera gazları arasında en önemli olanı, atmosferdeki yüksek konsantrasyonu nedeniyle karbondioksittir (CO2). Uzaydan alınan veriler, CO2’nin Güneş’in ısısını emmesi dolayısıyla Dünya’dan uzaya salınan ısı miktarının oldukça az olduğunu göstermektedir. Yani, CO2 Güneş’in enerjisini hapsederek ısınmaya neden olmaktadır.
Fosil yakıtların yakılması ve ağaçların kesilmesi, atmosferde daha fazla CO2 salınımına yol açmaktadır. Fosil yakıtların tüketimi ve ağaçların kesilmesi, 19. yüzyılda büyük bir artış göstermiştir. Bu nedenle, bu dönemde CO2 seviyelerinin de yükselmesi beklenmedik bir durum değildir. Ekstra CO2’nin kaynağını belirlemenin kesin bir yolu vardır. Fosil yakıtların yakılmasıyla üretilen karbon, kendine özgü bir kimyasal iz taşımaktadır. Ağaç halkaları ve kutup buzu, atmosferdeki kimyasal değişimleri kaydetmektedir. Her iki veri de incelendiğinde, özellikle fosil kaynaklardan gelen karbonun 1850’den beri önemli ölçüde arttığını göstermektedir.
İnsanlar tarafından salınan aşırı miktarda sera gazı olmasaydı sıcaklıklara ne olacağını belirlemek için iklim modelleri olarak bilinen bilgisayar simulasyonları kullanılmaktadır. Bu simülasyonlar, iklimin yalnızca doğal faktörler tarafından etkilenmesi durumunda 20. ve 21. yüzyıllar boyunca çok az bir küresel ısınma, hatta belki de bir miktar soğuma olacağını ortaya koymaktadır. Ancak modeller, yalnızca insan etkileri dahil edildiğinde sıcaklıklardaki artışları açıklayabilmektedir.
İnsanların Gezegen Üzerindeki Etkisi
Mevcut ısınma seviyesinin, dünyada önemli değişikliklere neden olacağı tahmin edilmektedir. Yapılan gerçek gözlemler, bilim insanlarının insan kaynaklı ısınma ile bekledikleri modellerle de örtüşmektedir. Bu gözlemlerden bazıları şunlardır:
- Grönland ve Antarktika buz tabakaları hızla erimektedir.
- Hava ile ilgili afetlerin sayısı, son 50 yılda beş kat artmıştır.
- Küresel deniz seviyeleri, geçen yüzyılda 20 cm yükselmiş ve hala yükselmeye devam etmektedir.
- 1800’lerden bu yana okyanuslar, deniz yaşamını etkileyerek yaklaşık yüzde 40 daha fazla asidik hale gelmiştir.
Ama Eskiden Daha Sıcak Değil Miydi?
Dünya’nın geçmişinde birkaç sıcak dönem yaşanmıştır. Örneğin, yaklaşık 92 milyon yıl önce sıcaklıklar o kadar yüksekti ki, Kanada Kutup Bölgesi’nde buzullar yoktu ve bu bölgede krokodiller gibi canlılar yaşamaktaydı. Geçmişte deniz seviyesi günümüzden 25 metre daha yükselmişti. Bugün 5-8 metrelik bir yükseliş, dünyanın kıyı kentlerinin çoğunu sular altında bırakmaya yetecektir.
Bu dönemlerde yaşamın kitlesel yok oluşuna dair birçok kanıt bulunmaktadır. İklim modelleri, tropik bölgelerin zaman zaman pek çok türün hayatta kalamayacağı kadar sıcak olan “ölü bölgeler” haline gelebileceğini göstermektedir. Sıcaklık ve soğuk arasındaki bu dalgalanmalara çeşitli olaylar neden olmuştur; bunlar arasında volkanik patlamalar ve El Nino gibi kısa süreli iklim döngüleri bulunmaktadır. İklim “şüphecileri” gibi bazı gruplar, küresel ısınmanın bilimsel temeli hakkında belirsizlik yaratmaya çalışmaktadır. Ancak, düzenli olarak hakemli dergilerde yayınları yer alan hemen hemen tüm bilim insanları, iklim değişikliğinin mevcut nedenleri üzerinde hemfikir durumdadır. Bu yıl yayımlanan önemli bir BM raporunda da, “atmosferin, okyanusların ve toprağın ısınmasında insan etkisinin açık olduğu” bilgisi yer almıştır.
