Dünyada İklim Değişikliği ve Etkileri
Dünya, ortalama sıcaklıklarının yüzyıl öncesine kıyasla 1,2 derece daha yüksek olduğu bir dönemde yaşıyor. İklim değişikliği, insan faaliyetlerinin etkisiyle meydana gelen ve tüm canlıları tehdit eden ciddi bir sorundur. Eğer bu duruma bir çözüm bulunmazsa, insanlık ve doğa kuraklık, deniz seviyelerinin yükselmesi ve pek çok canlı türünün yok olması gibi felaketlerle karşı karşıya kalabilir. Ancak bu büyük sorunun çözüm potansiyelleri de mevcut.
İklim Değişikliği Nedir?
İklim, belirli bir bölgede uzun yıllar boyunca hakim olan ortalama hava durumu olarak tanımlanır. İklim değişikliği ise bu ortalama değerlerdeki değişiklikleri ifade eder. Hızla ilerleyen iklim değişikliğinin temel nedeni, insanların evlerinde, fabrikalarında ve ulaşımda kullandıkları fosil yakıtlar; yani akaryakıt, doğalgaz ve kömürdür. Bu fosil yakıtlar yandıklarında, atmosfere sera gazları salınır. Bu gazlar, Güneş ışınlarıyla gelen ısıyı hapsederek gezegenimizin sıcaklığını artırır. Şu anda, 19. yüzyıla göre Dünya ortalama olarak 1,2 santigrat derece daha sıcak ve atmosferdeki karbondioksit miktarı da yüzde 50 artmıştır. Bilim insanları, iklim değişikliğinin en kötü sonuçlarından kaçınmak için sıcaklık artışını yavaşlatmamız gerektiğini ve yüzyılın sonunda ortalama sıcaklıkların en fazla 1,5 derece artmasını sağlamamız gerektiğini vurgulamaktadır.
Ancak mevcut hesaplamalara göre, eğer yeni adımlar atılmazsa, yüzyılın sonunda sıcaklık artışı 2 santigrat dereceyi bulabilir. Daha da kötüsü, eğer hiç bir önlem alınmazsa, ısınmanın 4 dereceye kadar çıkabileceği öngörülmektedir. Bu durum, yıkıcı sıcak hava dalgalarına, milyonlarca insanın su seviyelerindeki yükselme nedeniyle evlerini kaybetmesine ve bazı bitki ve hayvan türlerinin tamamen yok olmasına yol açabilir.
İklim Değişikliğinin Etkileri Neler?
Aşırı iklim olayları, günümüzde sıkça yaşanmakta ve insanların hayatlarını, sosyal düzenlerini ve geçim kaynaklarını tehdit etmektedir. Isının artmasıyla bazı tarım arazileri çölleşebilir, bu durum bazı bölgeleri yaşanmaz hale getirebilir. Diğer taraftan, aşırı yağışlar da büyük sellerin meydana gelmesine neden olabilir. Özellikle yoksul ülkelerde yaşayan bireyler, iklim değişikliği nedeniyle yaşamlarını yeniden düzenlemek için gerekli kaynaklara sahip olmadıkları için en fazla bu durumdan etkilenmektedir.
Örneğin, İngiltere ve birçok Batı Avrupa ülkesi bu yıl küresel ısınma nedeniyle büyük sel felaketleri ile karşılaşmışlardır. Gelişmekte olan ülkelerdeki tarım bölgeleri, şu anda bile iklim değişikliğinden etkilenmekte ve bu durum ilerleyen zamanlarda daha da kötüleşecektir. Okyanuslarımız ve içindeki ekosistemler de tehdit altındadır. İklim değişikliği nedeniyle su sıcaklıklarının artması, 1995 yılından bu yana Avustralya’daki Büyük Set Resifi’ndeki mercan kayalıklarının yüzde 50’sinin yok olmasına yol açmıştır. Ayrıca, iklim değişikliği yüzünden havanın ısınması ve kuruması, orman ve çalı yangınlarının sıklığını artırmakta ve yaygınlaştırmaktadır. Sibirya gibi bölgelerdeki buzların erimesi, yüzyıllardır buzul altında kalmış sera gazlarının atmosfere salınımına neden olarak iklim değişikliğini hızlandırmaktadır.
Daha sıcak bir dünyada, hayvanlar içme suyu bulmakta ve yaşamlarını sürdürmekte zorluk çekeceklerdir. Örneğin, kutup ayıları, yaşamları için hayati öneme sahip olan buzların erimesi nedeniyle yok olabilirken, filler de günlük 150 ila 300 litre içme suyu ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk yaşayabilir. Bilim insanları, eğer önlem alınmazsa, bu yüzyıl içerisinde en az 550 türün yok olabileceğini belirtmektedir.
Dünyanın Farklı Yerleri Nasıl Etkilenecek?
İklim değişikliği, dünya genelinde farklı sonuçlar doğuracaktır. Bazı bölgeler diğerlerinden daha fazla ısınacak, bazı yerlerde yağışlar artarken, diğer bölgelerde kuraklıklar yaygınlaşacaktır. Eğer yüzyılın sonuna kadar sıcaklık artışı 1,5 derece ile sınırlanamazsa, bazı beklenen sonuçlar şunlardır:
- İngiltere ve Avrupa, aşırı yağışlar nedeniyle artan sel felaketleriyle karşılaşacak.
- Orta Doğu ülkelerinde aşırı sıcak hava dalgaları yaşanacak ve tarım alanları çölleşebilecek.
- Pasifik bölgesindeki ada ülkeleri, deniz seviyelerinin yükselmesi ile tamamen sular altında kalabilir.
- Pek çok Afrika ülkesinde kuraklık ve gıda sıkıntısı riski artacak.
- ABD’nin batısında kuraklık ihtimali artarken, diğer bölgelerinde şiddetli fırtınalar yaygınlaşacak.
- Avustralya, muhtemelen daha fazla aşırı sıcaklık ve kuraklık dönemleri yaşayacak.
Hükümetler Ne Yapıyor?
Ülkeler, iklim değişikliği ile yalnızca birlikte başa çıkabilecekleri konusunda hemfikir ve 2015 yılında Paris’te varılan tarihi anlaşma ile yüzyıl sonuna kadar sıcaklık artışını 1,5 santigrat dereceyle sınırlamak için adımlar atma taahhüdünde bulundular. İngiltere, Kasım ayında, ülkelerin 2030 yılı için karbon salınımını azaltma planlarını gündeme getireceği COP26 dünya liderleri zirvesine ev sahipliği yapacak. Birçok ülke, 2050 yılına kadar ulusal karbon salımını sıfırlamayı vaat etti. Bu, sera gazı salımlarını mümkün olduğunca azaltmak ve kalan kısmını da atmosferden emen önlemlerle dengelemek anlamına geliyor. Uzmanlar, bunun ulaşılabilir bir hedef olduğunu ancak hükümetlerin, iş dünyasının ve bireylerin büyük değişiklikler yapmasını gerektirdiğini ifade ediyorlar.
Bireylerin Elinden Neler Gelebilir?
Büyük adımların hükümetler ve iş dünyasından gelmesi gerekiyor; ancak bilim insanları, bireylerin de hayatlarında küçük değişiklikler yaparak iklim üzerindeki insan etkisini azaltabileceklerini vurgulamaktadır. Bireylere önerilen bazı adımlar şunlardır:
- Daha az hava yolculuğu yapın.
- Otomobilsiz bir yaşam tarzı benimseyin ya da elektrikli araçlara yönelin.
- Enerji tüketen eşyalarınızı yenilerken, enerji verimliliği yüksek ürünleri tercih edin.
- Doğal gazlı ısınmadan elektrikli ısı pompası sistemine geçin.
- Evinizin ısı yalıtımını güçlendirin.
