Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir?
Huzursuz bağırsak sendromu (İrritabl Bağırsak Sendromu – İBS), bilinen bir yapısal veya biyokimyasal bozukluğun var olmadığı, ancak stres, belirli gıdalar veya bazı ilaçların etkisiyle alevlenebilen, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir rahatsızlıktır. Bu sendrom, genellikle karın ağrısı, karında rahatsızlık hissi, şişkinlik, gerginlik, kabızlık ve/veya ishal gibi belirtilerle kendini gösterir. İBS belirtileri genellikle dışkılama sonrası azalır.
Huzursuz Bağırsak Sendromunun Görülme Sıklığı
Tüm dünyada, erişkin ve ergenlerin yaklaşık %10-20’sinde bu sendroma özgü semptomlar gözlemlenmektedir. Ülkemizde ise bu oran %6.3-19.1 arasında değişiklik göstermektedir.
Kimlerde Huzursuz Bağırsak Sendromu Görülür?
Huzursuz bağırsak sendromu, kadınlarda erkeklere oranla 3-7 kat daha sık ortaya çıkmaktadır. Bu durum, kadınların hormonal ve psikolojik faktörlere daha duyarlı olmasından kaynaklanıyor olabilir.
Kilolu Kişilerde Görülme Sıklığı
Literatürde bazı araştırmalarda, hem çocukluk hem de erişkin döneminde kilolu bireylerde İBS’nin daha fazla görüldüğü bildirilmekle birlikte, normal kilolu kişilerde farklılık olmadığına dair çalışmalar da mevcuttur.
Psikolojik Faktörler İBS’yi Etkileyebilir mi?
Huzursuz bağırsak sendromunun tamamen psikolojik olduğunu söylemek yanıltıcı olur. Ancak, duygusal bozukluklar ve stresin belirtilerin şiddetini artırabileceği gözlemlenmiştir. Duygu durum düzenleyici ve antidepresan ilaçlarla yapılan tedavilere genellikle olumlu yanıt alınması, hastalığın psikolojik faktörlerden etkilendiğini düşündürmektedir.
Huzursuz Bağırsak Sendromuna Neden Olan Faktörler
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı faktörler hastalığın gelişiminde rol oynayabilir. Bu faktörler arasında:
- Gastrointestinal hareketlerde değişiklikler
- İç organ ağrılarının duyarlılığında abartılı yanıt
- Beyin ile bağırsak ilişkisi bozuklukları
- Anormal algılama durumu
- Hormonal ve çevresel faktörler
- Psikososyal bozukluklar
Huzursuz Bağırsak Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Huzursuz bağırsak sendromunun kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, tedavi genellikle belirtilere yönelik olarak planlanır. Öncelikle hastalara güven verilmesi önemlidir. İBS nedeniyle kimsenin hayatını kaybetmeyeceği ve bu durumun kanserleşmeyeceği konusunda bilgilendirme yapılmalıdır. Günümüzde her İBS vakasında etkili olabilen tek bir ilaç yoktur, bu nedenle hastalığın fonksiyonel doğası hakkında bilgi sağlanmalıdır.
Önerilen ve Uzak Durulması Gereken Yiyecekler
İBS tedavisinde, hastaya özel bir beslenme planı önerilmelidir. Örneğin, kahve, baklagiller ve lahana gibi gıdalar bazı hastalarda şikayetleri artırabilir. Kabızlık baskın olan hastalarda bol lifli diyet ve dışkı hacmini artıran kepekli gıdalar tercih edilmelidir. Önemli olan, hastanın kendisine dokunan veya belirtilerini artıran gıdaları not alıp bunlardan kaçınmasıdır.
İBS Hastalarının Dikkat Etmesi Gerekenler
Beslenme tarzındaki değişiklikler, belirtilere göre düzenlenmeli ve düzenli egzersiz, tedavinin önemli bir parçası olmalıdır. Ayrıca, stresten uzak durulması, kişiyi emosyonel olarak rahatlatacak hobiler edinilmesi ve bireysel davranış tedavileri, bu hastalıkla başa çıkmak ve yaşam kalitesini artırmak açısından büyük önem taşır.
Huzursuz, İrritabl ve Spastik Bağırsak Sendromu Aynı Mıdır?
Evet, bu terimler aynı hastalığın farklı isimlendirmeleridir ve hepsi aynı durumu ifade eder.
Huzursuz Bağırsak Sendromuna İyi Gelen Bitkisel Çözümler
- Günde 1-2 bardak nane çayı tüketmek, sindirimi rahatlatır. Taze nane yapraklarını salatalarınıza ekleyebilirsiniz.
- Papatya ve nane çayı karışımı, bağırsakları rahatlatmak ve iltihabı yatıştırmak için faydalıdır. Gergin hissettiğinizde, çayınıza ek olarak daha fazla papatya veya şerbetçi otu ekleyebilirsiniz.
- Tarçın ve zencefil, karın ağrısına iyi gelir ve gaz çıkarma konusunda yardımcı olur. Bu bitkileri çayınıza rendelenmiş taze zencefil ve tarçın olarak ekleyebilirsiniz.
- Aç karnına veya yemeklerden 2 saat sonra demlenen ebegümeci çayı, gaz giderilmesine yardımcı olur ve kabızlık durumu varsa tercih edilmelidir.
Huzursuz Bağırsak Sendromu İçin Diyet Önerileri
Düşük FODMAP diyeti, irritabl bağırsak sendromu için faydası kanıtlanmış bir beslenme tarzıdır. FODMAP, “Fermentable Oligo-, Di-, Mono-saccharides and Polyols” kelimelerinin kısaltmasıdır. Türkçe karşılığı ise ‘fermente olabilen oligosakkarit, disakkarit, monosakkarit ve polioller’ olarak ifade edilir. Düşük FODMAP protokolü, bu sakkarit türlerini ve poliolleri diyetle azaltmayı hedefler. Yani, yüksek FODMAP içeren gıdaları diyetinizden çıkartarak, bunların yerine düşük FODMAP’lı besinleri eklemeniz gerekmektedir.
