Huzursuz Bacak Sendromu (HBS)
Huzursuz bacak sendromu, bacaklarda rahatsızlık hissi ile kendini gösteren, bazen genetik bir yatkınlıkla ortaya çıkan bir hastalık grubudur. Bu sendromun görülme sıklığı, coğrafi bölgelere göre değişiklik göstermektedir; doğu bölgelerinden batıya doğru ilerledikçe sıklığın arttığı gözlemlenmektedir. Ülkemizde yapılan araştırmalar, bu sendromun toplumda yaklaşık %3 oranında görüldüğünü ortaya koymaktadır.
Huzursuz bacak sendromunun ortaya çıkış yaşı oldukça değişkendir. Özellikle ailevi formlarda, şikayetler genç yaşlarda, hatta çocukluk döneminde başlayabilmektedir. Nöroloji Uzmanı Dr. Figen Hanağası, huzursuz bacak sendromunun belirtilerine ve hastaların yaşadığı sıkıntılara dikkat çekmektedir.
Uyku Bozukluklarına Yol Açıyor
Huzursuz bacak sendromu yaşayan hastalar, genellikle belirtilerini tam olarak ifade edememekte, bacaklarda rahatsızlık, karıncalanma, gerilme hissi, ağrı ve uyuşma gibi şikayetlerden yakınmaktadırlar. Bu yakınmalar genellikle akşam saatlerinde ve gece yatarken bacaklar hareketsizken ortaya çıkmakta; hastalar bacaklarını hareket ettirdiklerinde veya masaj yapıldığında rahatlama hissi yaşamaktadırlar.
Hastalığın Kişiye Etkisi
Bazı hastalar, bu yakınmaların şiddeti nedeniyle gece uykuya dalmakta zorlanmakta ve uyku kaliteleri bozulmaktadır. Kalitesiz ve yetersiz uyku, hastaların günlük yaşamlarını olumsuz etkilemektedir. Uzun süre oturarak yapılan yolculuklar, sinema, tiyatro, konser gibi sosyal etkinliklerde hastalar sıkıntı yaşayabilmektedirler.
Tanı Koyma Süreci
Huzursuz bacak sendromu olan bireylerde aşağıdaki yakınmaların tümü gözlemlenmektedir:
- Bacaklarda huzursuzluk hissi ve hareket ettirme ihtiyacı.
- Bu yakınmaların oturma ve yatma gibi dinlenme durumlarında ortaya çıkması.
- Akşam saatlerinde ya da gece bu yakınmaların artması.
- Bacakları hareket ettirmekle huzursuzluk hissinin azalması veya kaybolması.
En Sık Nedenler
Huzursuz bacak sendromu, birincil ve ikincil tipler olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Birincil tip, ailevi ve genetik faktörlerden kaynaklanırken, ikincil tip ise başka bir hastalık veya etken sonucunda meydana gelmektedir. İkincil gruptaki nedenler arasında:
- Parkinson hastalığı,
- Böbrek hastalıkları,
- Polinöropati (sinir ucu iltihabı),
- Demir eksikliği,
- Vitamin ve mineral eksiklikleri,
- Gebelik,
- Bazı romatolojik hastalıklar sayılabilir.
Ayrıca, depresyon, psikoz ve alerji ilaçları da hastalığın ortaya çıkmasında veya belirtilerin şiddetinin artmasında etken olabilmektedir. Kafein, alkol ve sigaranın da huzursuz bacak sendromu bulgularını kötüleştirebileceği unutulmamalıdır. Gebelik sırasında huzursuz bacak sendromu belirtileri ilk kez ortaya çıkabilir veya gebelik öncesi mevcut olan şikayetler artış gösterebilir; özellikle gebeliğin son dönemlerinde belirtiler şiddetlenebilir.
Uykuda Huzursuz Bacak Sendromu
Huzursuz bacak sendromu olan hastaların bir kısmında, gece uyku sırasında tekrarlayan bacak hareketleri ortaya çıkabilmektedir. Bu durum, “uykuda periyodik bacak hareketi bozukluğu” olarak adlandırılmakta ve huzursuz bacak sendromu olan bireylerin yaklaşık %80’inde görülmektedir. Hastalar genellikle bu hareketlerden habersiz oldukları için, hasta yakınlarının ifadeleri doğrultusunda bilgi edinilmektedir.
Hastalık Süresi ve Seyri
Gebelik dönemi ve bazı ikincil nedenlere bağlı olmayan durumlar haricinde, huzursuz bacak sendromunun kendiliğinden geçmesi pek mümkün değildir. Hastalık, hayat boyu sürebilir ve alevlenme dönemleri ile dalgalı bir seyir izleyebilir. Hastalar bazen yakınmalarının azaldığını veya kaybolduğunu bildirseler de, bir süre sonra belirtiler tekrar ortaya çıkabilmektedir. Kandaki demir eksikliği, stres, aşırı egzersiz, alkol tüketimi, sigara ve kafein gibi faktörler, hastalığın şiddetini artıran etmenler arasında yer almaktadır.
Tanı ve Tedavi Süreci
Huzursuz bacak sendromunun tanısı, uyku hastalıkları uzmanları tarafından detaylı bir hastalık öyküsü ve muayene ile konulmaktadır. Tanıyı koyarken, huzursuz bacak sendromuna yol açabilecek diğer nedenleri dışlamak amacıyla bazı kan tahlilleri ve gerektiğinde elektrofizyolojik testler yapılabilmektedir.
Tedavi sürecinde birçok ilaç kullanılmakla birlikte, öncelikle eşlik eden hastalıkların ve metabolik bozuklukların tespit edilmesi ve tedavi edilmesi önem taşımaktadır. Çoğu hasta, bu tür kolaylaştırıcı nedenler (anemi, vitamin eksikliği vb.) tedavi edilse de, yakınmalar devam etmektedir. Hafif şiddetteki yakınmalar, masaj, sıcak-soğuk uygulamaları, egzersiz ve tetikleyici unsurlardan (ilaç, kafein vb.) uzak durmakla gerileyebilir. Ancak orta ve şiddetli düzeydeki sendromlar için ilaç tedavisi gerekmektedir. Yakından takip edilen hastalarda doz ayarlamalarıyla, hastalığın aktivitesi kontrol altına alınabilmektedir. İlaç tedavisi ile hastaların çoğunda oldukça olumlu sonuçlar elde edilmektedir.
Nöroloji Uzmanı Dr. Figen Hanağası
