Ahmet el-Şaraa (eski ismiyle Muhammed el Colani) liderliğindeki Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ), Suriye’de süratlice denetimi ele geçirerek hükümet binalarına yerleşti ve süreksiz bir idare kurdu.
Şaraa, Beşar Esad’ın devrilmesinin akabinde yaptığı açıklamalarda, “Azınlık kümeleri koruyacağız, inançlarına hürmet duyacağız” dedi. Lakin, HTŞ’nin İdlib’den getirdiği yöneticilerle hükümeti şekillendirmesi, süreçteki kapsayıcılık hakkında kaygılara yol açtı.
Eski Halep siyasi danışmanı Zekeriya Malahifji, “Suriye toplumu çok çeşitli. Bu, korku verici bir gelişme” değerlendirmesini yaptı.
İSLAMİ ÖZGÜR PİYASA?
Ahmed Şaraa’nın Sky News’le yaptığı söyleşide, İsrail’le savaşa girmek istemediklerinin ve Batı’nın korkmasına gerek olmadığını söyledi. Şaraa, “Halk savaştan yoruldu, tükendi. Hasebiyle ülke yeni savaşa hazır değil ve yeni bir savaşa girmeyecek” dedi.
Geçici Ekonomi Bakanı Basil Abdülaziz başkanlığındaki süreksiz hükümet heyetiyle görüştükten sonra konuşan Şam Ticaret Odaları Başkanı Basil Hamvi, “Rekabete dayalı hür piyasa sistemi olacak” dedi. Hamwi, “Odalara kayıt yaptıran herkes, belli bir sistem dahilinde istediği malı pazara sokabilecek” kelamı aldıklarını aktardı.
Bu malların İslami pahalara nazaran bir kısıtlama alıp almayacağı, hala merak konusu.
HTŞ yetkilileri, Şam’daki bürokrasiyi tekrar yapılandırmaya ve maaşları artırmaya öncelik verdiklerini açıkladı. Muhammed Gazal, “Bu devlet çökmüş durumda. Birinci maksadımız temel hizmetleri geri getirmek,” dedi. Lakin Gazal’ın “Bu ülke güçlü. Rejim parayı çalıyordu” sözleri de dikkatlerden kaçmadı.
TERÖR ÖRGÜTÜ MÜ, HÜKÜMET Mİ?
HTŞ, ABD ve Türkiye dahil birçok ülke tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılıyor. Yeni başbakan olarak Muhammed el-Beşir atandı. Lakin anayasa imal sürecine ait ayrıntılar belirsizliğini koruyor.
Şaraa, Teknokratlardan oluşan bir hükümet kuracağını yineledi. Kümesinin yaptığı açıklamaya nazaran mevcut geçiş hükümeti Mart 2025’e kadar misyon yapacak.
Pentagon Çarşamba günü yaptığı açıklamada, ABD’nin isyancı önderin potansiyel kimyasal silah alanlarının güvenliğini sağlama konusundaki yorumlarını memnuniyetle karşıladığını lakin ne üzere adımlar atılacağını görmek için bekleyeceğini söyledi.
HTŞ’nin idaredeki baskın rolü, otoriter bir yapının ortaya çıkabileceği kaygısını doğuruyor. Carnegie Orta Doğu Merkezi’nden Yezid Sayigh, “HTŞ’nin bu süreci denetim altına alma gayreti, risk taşıyor. Lakin Suriye’nin çeşitliliği, tek bir kümenin hakimiyetini zorlaştırır,” dedi.
Her ne kadar HTŞ, liberal ve demokratik bir çizgiyi savunuyormuş üzere görünse de, Şaraa’nın birtakım açıklamaları dikkat çekiyor. Şaraa, daha evvel Suriye’nin Taliban idaresindeki Afganistan üzere olmasını istediği söylemişti. Şeriatın karar sürdüğü Afganistan’da, kızların okula gitmesi yasaklandı.
Sosyal medyada ise kimi Suriye vatandaşları, HTŞ milislerinin kendilerini “kıyafetleri ve davranışları” konusunda uyarmaya başladıklarını söz etti. Bu yorumlar şimdi teyit edilebilmiş değil. Fakat, HTŞ militanlarının teslim olan Suriye Rejimi askerlerini infaz ettiği manzaralar, daha büyük soruları akla getirdi.
POLİS KÂFİ GELMİYOR
Polisler ve yöneticiler İdlib’den Şam’a taşınırken, kentte güvenlik güçlerinin yetersiz olduğu bildirildi. HTŞ, öteki silahlı kümelerle mümkün çatışmaları önlemek için çalıştığını belirtti. Lakin hudut bölgelerinde silahlı kümelerin varlığı, istikrarı tehdit etmeye devam ediyor.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, geçiş sürecinin “kapsayıcı ve mezhepçi olmayan bir yönetim” ile sonuçlanması gerektiğini vurguladı. Blinken, HTŞ’nin liderlik tezlerini hudutlu tutması gerektiğini belirtti. ABD, BM Güvenlik Kurulu’nun 2254 sayılı kararını geçiş sürecinde rehber olarak görüyor.
