Hızlı Radyo Patlamalarının Gizemi: Yeni Bulgular ve Olası Kaynaklar
Son araştırmalar, muazzam miktarda enerji açığa çıkaran hızlı radyo patlamalarının (FRB) kaynağının son derece güçlü, kozmik bir manyetik yıldız olabileceğini öne sürüyor. Ancak, bu gökcismi astronomların mevcut teorik modellerine uymadığı için bilim insanları bu durumu anlamakta zorluk çekiyorlar. Amsterdam Üniversitesi’nden astrofizikçi Inés Pastor-Marazuela, “Mevcut bilgimizle böyle bir magnetarın (nadir görülen bir nötron yıldızı türü) nasıl var olabildiğini anlamak oldukça zor.” diyerek bu durumu özetliyor. Bununla birlikte, şu ana kadar yapılan gözlemler başka bir model önermiyor.
Her 16 günde bir enerji yayan bu özel patlamalar ilk olarak 2018 yılında keşfedildi. Bu patlamalar, gökyüzündeki en parlak parlamalardan bazılarını oluştursa da, insan gözüyle görülemiyor ve yalnızca saniyenin binde biri kadar sürüyor. Söz konusu ışığın, “daha mavi” kısa dalga boylarından “daha kırmızı” ve daha uzun dalga boylarına geçiş yaptığı gözlemleniyor. Ancak, patlamaların yalnızca mavi dalga boylarında parlaması veya mavi dalga boylarının kırmızı olanlardan çok daha uzun sürmesi bekleniyordu.
Periyodik yinelemelerin, birbirinin etrafında dönen bir çift yıldız tarafından açıklanabileceği düşünülüyordu. Pastor-Marazuela, yaptığı açıklamada, “Hızlı Radyo Patlaması kaynağının eşinden gelen güçlü yıldız rüzgarlarının çoğunlukla mavi, kısa dalga boylu radyo ışığının sistemden kaçmasına müsaade edeceği düşünülüyordu. Fakat daha kırmızı, uzun dalga boylu radyo ışığının daha çok, hatta tamamen engellenmesi gerekiyordu.” ifadelerini kullandı. Ancak, bilim insanları iki günlük mavi radyo patlamalarının ardından üç günlük kırmızı patlamaların geldiğini gözlemledi. Bu durum, onları kaynağın yavaş dönen bir magnetar olduğunu düşünmeye yönlendirdi.
Hollanda Radyo Astronomisi Enstitüsü’nden (ASTRON) Dr. Yogesh Maan, “Hızlı Radyo Patlaması’nın bu kadar uzun dalga boylarında parladığını keşfetmek heyecan vericiydi. Muazzam miktarda veriyi inceledikten sonra, tespit ne kadar ikna edici olsa da, önce inanmakta zorlandım.” şeklinde ifade etti. Bu bulgu, bilim insanlarının evrendeki gizemli baryonik maddeyi bulmasına yardımcı olabilir. Baryonik madde, baryon adı verilen parçacıklardan oluşur ve yıldızları, galaksileri ve gezegenleri oluşturur. Ancak gökbilimciler, evrende var olduğu tahmin edilen baryonik maddenin yalnızca yarısını açıklayabiliyorlar.
Bilim insanları, kırmızı ve mavi sinyallerin Dünya’ya ulaştığı zamanları inceleyerek dalgaların yolculukları süresince ne kadar baryonik maddeden geçtiğini modelleyebilirler. Bu bulgu, FRB’lerin “çıplak” olduğunu, yani patlamaları engelleyebilecek herhangi bir malzeme (örneğin, elektron bulutu) içermediğine işaret ediyor. Yine de, evrende çok miktarda eksik baryonik madde bulunmasına rağmen, düşük sıcaklığı ve evrende seyrek yer değiştirmesi nedeniyle bu maddenin tespit edilmesi zorlaşıyor.
Araştırmacılar, Avustralya’daki radyo teleskoplarından daha önce bu tekniği kullanmışlardı ve evrende araştırılacak yüzlerce radyo patlaması olduğu biliniyor. “Hızlı Radyo Patlamasında 120 MHz’e kadar kromatik periyodik aktivite” başlıklı araştırma, Nature dergisinde yayımlandı.
Kaynak: Independent Türkçe
