Vietnam’da yaşayan Lien Tran, 18 yaşında hepatit B teşhisi konulduğunda yaşadığı korku ve belirsizliği şu şekilde ifade ediyor: “Öleceğimi sandım, çok korkmuş ve üzgündüm.” Ancak, zamanla bu hastalığın ölümle eş anlamlı olmadığını anlayarak, önyargılarla mücadele etmeye başladı. Hepatit, karaciğer iltihabı olarak bilinen bir hastalıktır ve A, B, C, D ve E türleri viral enfeksiyonlar yoluyla bulaşmaktadır. Hepatit B ve C’nin kronik enfeksiyonları, siroza veya karaciğer kanserine neden olabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, her 30 saniyede bir kişi viral hepatit nedeniyle hayatını kaybediyor; geçen yıl bu sebepten bir milyon insan yaşamını yitirdi. Bu sayı, HIV ve sıtmadan kaynaklanan ölümlerden daha fazladır. WHO, dünya genelinde 350 milyon insanın farklı türde hepatit hastalıklarıyla mücadele ettiğini bildiriyor.
Dünya Hepatit Günü
28 Temmuz, hepatit hastalığına karşı bilincin artırılması ve toplumsal duyarlılığın geliştirilmesi amacıyla Dünya Hepatit Günü olarak ilan edilmiştir.
Hepatit Belirtileri
Hepatit genel olarak viral enfeksiyonlarla bulaşsa da, bazı kimyasal maddeler, alkol, uyuşturucu kullanımı ve genetik bozukluklar da bu hastalığa yol açabilmektedir. Lien gibi bazı hastalar başlangıçta belirti göstermeyebilirken, bazı vakalarda etkilerin ortaya çıkması yıllar alabilmektedir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, hepatit hastalığının belirtileri arasında şunları sıralamaktadır:
- Ateş
- Yorgunluk
- İştah kaybı
- Baş dönmesi
- Kusma
- Karın ağrısı
- Koyu idrar
- Açık renkte dışkı
- Eklem ağrısı
- Sarılık
Anne ve Kız Arasındaki Bağ
Lien, Vietnam’ın başkenti Hanoi’nin küçük bir köyünde yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Üniversitede biyoloji eğitimi alırken Avrupa’da devam etmek için burs kazandı. Ancak gerekli tıbbi testleri yaptırdığında hepatit B olduğu öğrenildi ve bu nedenle hayalini gerçekleştiremeyecekti. Teşhisiyle birlikte, önyargılarla yüzleşmek adına elinden geleni yapmaya karar verdi: “Hepatit, kirli bir şey olarak anılıyor ve insanlar bunu HIV ile ilişkilendiriyor.”
Doktorunun verdiği bilgileri yeterli bulmayan Lien, hastalığı daha derinlemesine araştırmak için internete başvurdu. Mezun olduktan sonra annesinin de aynı testi yaptırmasını sağladı ve annesinin de pozitif sonuç aldığını öğrendi. Annesi, bunu daha önce bildiği için kendini suçlu hissetti. Lien’e göre, büyük ihtimalle annesi bu hastalığı hamileliğinden beri taşıyordu. Lien’in aksine, annesinin her gün antiviral ilaç alması ve sürekli sağlık kontrollerine tabi tutulması gerekiyor.
Bulaşma Yöntemleri
WHO’ya göre hepatit A ve E, hastalığın bulaştığı su ve gıdalar yoluyla geçerken; B, C ve D virüsleri vücut sıvılarıyla bulaşmaktadır. Bu virüslerin bulaşma yolları arasında:
- Hastalığın bulunduğu kanla temas veya kan nakli
- Bulaşma riski taşıyan tıbbi işlemler
- Cinsel ilişki
- Anne ile çocuğu arasındaki doğum yolu
Aşı ile Koruma
İki çocuk annesi olan Lien, kızlarının hepatit B hastalığına yakalanmamaları için aşı olmalarını sağladı; şu anda her ikisi de negatif sonuç aldı. Hepatit A ve B’ye karşı aşı olmak mümkündür. Ayrıca, hepatit B aşısının gelecekte hepatit D hastalığını engelleyebildiği bilinmektedir. Hepatit E aşısı ise sadece Çin’de bulunmaktadır. Son zamanlarda, çocuklarda açıklanamayan nedenlerden ötürü karaciğerde sorun yaşanma sıklığı artmıştır. Bu nedenle, doktorlar hepatite karşı bilincin artırılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Gönüllü Çalışmalar ve Farkındalık
Lien, bu hastalığa karşı duyarlılığın artması için Avustralya’ya taşındıktan sonra gönüllü çalışmalara katılmaya başladı. Avustralya’nın Melbourne kentine doktora çalışmaları için gelen Lien, şimdi hikayesini diğer hastalarla paylaşarak farkındalık yaratmaktadır. 38 yaşındaki Lien, hepatitin kolayca başa çıkılabilen bir hastalık olduğunu vurguluyor ve gerekli tedaviye ulaşmanın önemli olduğunu belirtiyor: “Hepatit ile yaşayabilir ve hem kişisel hem de profesyonel olarak çok iyi bir hayat sürebilirsiniz. Şimdi bununla ilgili açık bir şekilde konuşabildiğim için kendimi özgür hissediyorum.”
