Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Robot Teknolojileri ve Akıllı Sistemler Uygulama ve Araştırma Merkezi (ROTASAM) tarafından çevrim içi düzenlenen “Havacılık Sanayisinde Ar-Ge ve Millileştirme Çalışmaları” başlıklı seminerde, TUSAŞ’ın gerçekleştirdiği projelerin 2005 yılında fiili olarak başladığını belirten Genel Müdür Öztürk, bu süreçte önemli gelişmeler yaşandığını vurguladı. Öztürk, “HÜRKUŞ eğitim uçağının geliştirilmesi, bu dönemin en dikkate değer başarılarından biri. HÜRKUŞ-C modeli, bunun silahlı versiyonudur ve şu anda hazır durumdadır. Ayrıca, Hürjet’in 2022 yılı sonunda uçmasını hedefliyoruz; bu, ülkemizin ilk jet uçağı olma özelliğini taşıyor. Hürjet’in ‘Kombat-C’ versiyonu da silahlı bir uçak olarak tasarlandı.” dedi.
Öztürk, Milli Muharip Uçak (MMU) Projesi hakkında da bilgiler vererek, “Bu uçağın 5. nesil bir savaş uçağı olacağını belirtmek isterim. Bu projeyi hayata geçirdiğimizde, Türkiye teknolojide önemli bir sıçrama yapmış olacak. Dünyada 5. nesil savaş uçağı üretebilen çok az ülke bulunmaktadır.” ifadelerini kullandı.
Helikopter Projeleri Üzerine Değerlendirmeler
Öztürk, helikopter projeleri hakkında şu bilgileri paylaştı:
- “T-129 Atak helikopteri, birçok farklı birim tarafından kullanılmakta ve oldukça başarılı bir proje olarak öne çıkmaktadır. Üretim süreçleri devam ediyor ve yurt dışına ihracatımız da mevcut.”
- “T-70 Skorsky, S-70i’nin modifiye edilmiş bir versiyonudur. Yazılımsal ve yapısal anlamda önemli iyileştirmeler yapılarak yeni bir helikopter ortaya çıkarılıyor.”
- “Tamamen Türk mühendisler tarafından tasarlanan Gökbey helikopteri, 6 Eylül 2018’de ilk uçuşunu gerçekleştirerek büyük bir başarıya imza attı. Helikopterin motoru dışında her şey yerli üretimdir ve bu durum bizler için büyük bir gurur kaynağıdır.”
- “Ayrıca, ağır sınıf taarruz helikopterimiz T-929 üzerinde de çalışmalar hızla devam ediyor. MMU projesinde bazı küçük üretimler yapılmakta, ancak proje aşamasında ve hızlı bir şekilde ilerlemekteyiz.”
Yerli Motor Çalışmaları
Öztürk, yerli motor geliştirme çalışmaları hakkında şu bilgileri verdi:
- “Milli Muharip Savaş Uçağı için hedefimiz, 2023’te motor çalıştırarak hangardan çıkarmaktır. İlk uçuşunu 2025 veya 2026’da yapmayı planlıyoruz. Uçağın envantere girmesi ise 2028-2029 veya 2030 yıllarında gerçekleşebilir.”
- “Proje ekibimizin mühendis sayısı şu anda yaklaşık 1000 kişiye ulaşmıştır.”
- “İHA ve ANKA projeleri, Türkiye’nin gurur kaynağıdır. İHA alanında hem ülkemize hem de dünyaya örnek olduk ve bu anlamda ihracatımız da artmaktadır. İlk teslimatımızı çok yakında Tunus’a gerçekleştireceğiz.”
Yerli uçak motoru geliştirme çalışmaları hakkında da bilgi veren Öztürk, “Eskişehir’deki TEI’de motor geliştirme çalışmaları sürmektedir. Milli Muharip Savaş Uçağı’nda çift F-16 motoru kullanarak başlayacağız. TR Motor şirketimizin amacı ise kendi motorumuzu üretmektir. Hacettepe Teknokent’te motor geliştirme yönünde çalışmalar devam etmektedir. MMU’nun ilk prototipleri dışarıdan alınan motorlarla uçacak, ancak daha sonra kendi motorlarımızla teslim etmeyi planlıyoruz.” şeklinde konuştu.
Uzay Faaliyetleri ve TUSAŞ’ın Üretim Potansiyeli
TUSAŞ’ın uzay faaliyetleri hakkında bilgi veren Öztürk, “Göktürk 2 ve TURKSAT 6A projeleri üzerinde çalışmalar sürmekte. F-16 uçaklarının yapısal parçalarını üretme konusunda da oldukça güçlü bir birime sahibiz. Dünyada birçok uçağa parça üretiyoruz ve bindiğimiz her Airbus veya Boeing uçağında mutlaka şirketimizin bir parçası bulunmaktadır. Uzun zamandır F-35’in orta gövdesini de üretiyoruz.” dedi.
TUSAŞ’ın Ar-Ge Harcamaları
Öztürk, TUSAŞ’ın 2020 yılı itibarıyla Ar-Ge harcamalarının yüzde 40 seviyelerine ulaştığını ifade ederek, “TUSAŞ, Türkiye’de Ar-Ge harcamalarında birinci sıradadır. Bu, özgün projeler dışında Ar-Ge’ye harcadığımız kaynak oranının yüzde 10’lara çıktığı anlamına geliyor. Ülkemizdeki genel oran ise yüzde 1 civarındadır. Bu, oldukça ciddi bir rakamdır ve sürdürülebilir kılmamız gereken bir durumdur.” diye ekledi.
Hedeflere ulaşmanın önemine değinen Öztürk, “Bilgili insan kaynağına, yetkin ve güçlü üniversitelere, araştırma kuruluşlarına, altyapıya, büyük şirketler ile KOBİ’lere ihtiyaç duyuyoruz. Bu ekosistem sağlıklı bir şekilde işlediğinde, ülkemiz teknolojik olarak gelişmiş ülkeler arasında yer alacaktır. Yatırım yapmak çok önemlidir; Ar-Ge yatırımı yapmazsak millileştirme ve yerlileştirme faaliyetleri olumsuz etkilenebilir. Teknolojik ürünler oldukça pahalıdır ve bu nedenle ülkemizin kaynakları bu alanlarda kaybolmakta, cari açık oluşturmaktadır. Bunu kapatmanın yolu, yüksek teknoloji ürünleri üretip ihraç etmektir.” açıklamalarında bulundu.
Öğrencilere eğitim süreçlerinde katkı sağlamak için çeşitli faaliyetler yürüttüklerini belirten Öztürk, “TUSAŞ olarak, çalışkan, konusuna hakim, yabancı dil bilen ve yazılımları etkin bir şekilde kullanabilen elemanlar arıyoruz. Biz, dünya markası bir havacılık ve uzay şirketi olma vizyonuna sahibiz. Bu vizyon doğrultusunda, disiplinli, öğrenmeye açık ve hayat boyu öğrenmeyi benimsemiş gençlerle, tecrübeli bireylerle çalışmak istiyoruz.” ifadelerini kullandı.
