Akıllı, erginlik çağına gelmiş, dinen güçlü sayılan müslümanların (Kadın ve erkek) Kurban Bayramının 3 günü içinde kurban kesmeleri vaciptir. Zekât nisabı mala sahip kimselere kurban kesmek vacip olur. Lakin kurbanda sahip olunan paranın üzerinden bir yıl geçmesi koşulu aranmaz. Zorunlu gereksinimden fazla olan mallar nisapta hesap edilir. Hac mevsiminde hac ve umreyi birleştirerek iki nüsükü (İbadeti) bir hac mevsiminde yapanların, yani haccı temettü yahut hacc-ı Kıran’a niyet edenlerin kesmeleri vacip olan kurban vardır. Hacıların kestiği bu kurban nevine, genel olarak “Hedy” ismi verilir. Pekala hacda kurban ne vakit kesilir? Hacda kurban nasıl, bayramın kaçıncı günü kesilir?
Hanefî mezhebine nazaran kurban, bayramın birinci üç gününde kesilir. Daha evvel kesilemez. Tehir edilerek daha sonra kesilmesi durumunda, İmam Ebû Hanîfe’ye nazaran, ceza olarak ayrıyeten bir dem (koyun yahut keçi kesmek) gerekir. İmam Muhammed ve İmam Ebû Yûsuf’a nazaran, tehirden ötürü ceza gerekmez (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/616).
Şâfiî mezhebine nazaran temettu kurbanı, umreyi tamamladıktan sonra hac için ihrama girmeden evvel kesilebilir. Bu kurbanın kesitinin son vakti yoktur. Lakin kurban bayramı günlerinde kesilmesi daha faziletlidir (Nevevî, el-Mecmû‘, 7/183-184).
Nâfile olarak kesilen kurbanın, Hanefîler’e nazaran Kurban Bayramı günlerinde kesilmesi efdal olmakla birlikte daha evvel de kesilebilir (Merğinânî, el-Hidâye, 2/492; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/616). Bunların dışındaki adak ve ceza kurbanları, bunları vacip kılan sebebin oluşmasından sonra ister bayram günlerinde isterse öteki günlerde kesilebilir (Merğinânî, el-Hidâye, 2/492; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/616).
Şâfiîlere nazaran ceza kurbanı, sebebin oluşmasından itibaren hem bayram günlerinde hem de diğer vakitlerde kesilebilirken, adak ve tatavvu (mendup) kurbanları, lakin bayram günlerinde kesilebilir (Nevevî, el-Mecmû‘, 7/498-500).
Şâfiîlere nazaran fevat (ihrama girdiği hâlde Arafat vakfesine yetişemeyen kişinin sonraki yıl haccedip, kesmesi gereken) kurbanı, haccın kaza edildiği yılda kesilir. Hanefîler’e nazaran ise fevat münasebetiyle kurban kesmek gerekmez (Nevevî, el-Mecmû‘, 7/499; Merğinânî, el-Hidâye, 2/478).
Muhsar, ihrama girdikten sonra iradesi dışında gerçekleşen bir mahzur münasebetiyle umrede tavafı yahut hacda Arafat vakfesini yapamayan kimsedir. Bu kişi o sene hac yapamayacağına kanaat getirdikten sonra çabucak kurban keser ve ihramdan çıkar. Fakat Hanefîlerden İmam Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e nazaran ihsar hedyi denilen bu kurban fakat bayramın birinci üç gününde kesilir. İmam Ebû Hanîfe ve İmam Şâfiî’ye nazaran bayramdan evvel de kesilebilir. İhsar kurbanının Harem bölgesinde kesilmesi Hanefîlere nazaran gerekli iken Şâfiîlere nazaran gerekli değildir. (Merğînânî, el-Hidâye, 2/471)
Hac, sıhhat, servet ve yol emniyeti istikametinden haccetme imkanına sahip, akıl sıhhati yerinde ve büluğ çağına erişmiş Müslümanlara farzdır. Bu kuralları taşıyan kişinin imkan elde edince, geciktirmeden haccı yerine getirmesi gerekir.
Kota sınırlamaları sebebiyle müracaat ettiği halde kurada ismi çıkmadığı için hacca gidemeden ölenler, imkan bulamadığı için borçlu olarak ölmüş olmaz. Hac seyahatine katlanamayacak ya da fiilen haccedemeyecek derecede hasta olanlar ile yaşlılar, haccı yerine getirmekle yükümlü değildir.
