Geleceğin İnsanları: Evrim ve Teknoloji
Evrimimizi anlayabilmek için geçmişe dönmek önemli bir adım. Gelecek nesiller, bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz yüksek teknolojiye sahip, uzuvları kendiliğinden hareket eden ve gözlerine kamera yerleştirilmiş insan-robot karışımı ‘sayborg’ bireyler mi olacak? İnsanlar, biyolojik ve yapay varlıkların bir melezine mi dönüşecek? Ya da daha kısa, daha uzun ya da daha kilolu bir yapıya mı sahip olacağız? Farklı cilt renkleri ve yüz hatlarıyla yeni bir insan türü mü doğacak? Bu sorular, kesin bir yanıtı olmayan ama düşündürücü sorular. Ancak bu soruların yanıtlarını bulmak için insanların bir milyon yıl önce nasıl göründüğüne göz atabiliriz.
Bir milyon yıl önce ‘homo sapiens’ (modern insan) henüz var değildi. O dönemde, ‘homo erectus’ (dik insan) ve Neandertallerin atası olan ‘Homo heidelbergensis’ (Heidelberg insanı) gibi farklı insan türlerinin var olduğu düşünülmektedir. Son 10 bin yıl içinde, insanlık büyük değişimlerle karşı karşıya kaldı. Tarıma geçiş, sağlık sorunlarını çözme yolunda bazı zorluklar getirdi. Örneğin, diyabet tedavisinde kullanılan insülin, görünüm olarak insanların daha kilolu hale gelmesine neden oldu. Bazı bölgelerde ise boy ortalamaları yükseldi.
Danimarka Aarhus Üniversitesi biyoinformatik bölümünde görevli Doç. Dr. Thomas Mailund, vücudumuzun daha az enerjiye ihtiyaç duyması nedeniyle ‘küçülmüş olabileceğimizi’ ifade ediyor. Artan dünya nüfusunun getirdiği zorluklar, bu durumun faydalarını da beraberinde getirmiş olabilir. Ayrıca, farklı insanlarla bir arada yaşamak, insanların evrim sürecinde uyum sağlaması gereken yeni bir koşul olarak ortaya çıktı. Avlanma dönemlerinde, insan etkileşimleri sınırlıydı. Mailund, bu etkileşimlerin artması için farklı yollarla evrim geçirebileceğimizi belirtiyor. Örneğin, insanların isimlerini hatırlamak önemli bir beceri haline gelebilir.
‘BİYOLOJİ DEĞİL, TEKNOLOJİ MESELESİ’
Teknolojinin bu evrimsel sürece dahil olması kaçınılmaz. Mailund, “Beyne takılacak bir implant, insanların isimlerini hatırlamasını sağlayabilir” diyor ve bu durumu şöyle açıklıyor: “Beyinde, insanların isimlerini hatırlamamıza yardımcı olan genlerin hangileri olduğunu biliyoruz. Bu genleri değiştirebiliriz. Kulağa bilim kurgu gibi geliyor ama bunu şu anda da yapabiliriz. İmplant olarak beyne yerleştirebiliriz ama işe yarar hale getirecek bağlantıları oluşturmayı henüz bilmiyoruz. Yakında bu da mümkün olabilir, ancak şu anda çok deneysel.” Mailund, “Bu artık biyoloji meselesi değil, teknoloji meselesi” ifadesini kullanıyor.
İnsanlar, vücutlarındaki bazı rahatsızlıkları gidermek için kalp pili veya kalça implantı gibi teknolojiler kullanıyor. Gelecekte, implantların insanların evrimi için de kullanılabileceği düşünülüyor. Örneğin, farklı renkleri ve görselleri algılayabilen yapay gözlerin, görünüşümüzün bir parçası olarak implantlarla entegre edilmesi mümkün olabilir.
“Tasarım bebekleri” kavramı, günümüzde sıkça gündeme gelmektedir. Bilim insanları, bir embriyo içerisindeki genleri değiştirebilecek teknolojilere ulaşmış durumda. Ancak bu durum, etik tartışmaları da beraberinde getiriyor. Mailund’a göre, gelecekte bazı genlerin değiştirilmemesi ‘etik bir sorun’ olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, ebeveynlerin çocuklarının hangi özelliklere sahip olmasını istediğine dair tercih yapabilme imkanı da, gelecekte bir gerçeklik haline gelebilir.
DEMOGRAFİK TRENDLER NE GÖSTERİYOR?
Demografik trendler, gelecekteki insan biçimimizi belirlemede önemli bir rol oynayabilir. Ekosistem ve çevre konularında çalışan ‘Grand Challenges in Ecosystems and the Environment’ girişiminden Dr. Jason A. Hodgson, “Bir milyon yıl sonrasını öngörmek tamamen spekülasyondan ibaret olur. Ancak genetik farklılıklar ve demografik değişimlerin ilerleyişi üzerine modellemeler yaparak, biyoinformatik aracılığıyla yakın geleceği öngörmek mümkün” diyor.
Dünya genelinde insan genomlarına dair geniş kapsamlı verilere sahip genetik bilim uzmanları, genetik değişim ve insan nüfus yapısındaki gelişmeleri analiz ediyor. Genetik varyasyonların nasıl evrileceği konusunda kesin bir bilgiye sahip olamasak da, biyoinformatik uzmanları demografik trendleri inceleyerek bazı tahminlerde bulunuyorlar. Örneğin, şehir ve kırsal alanlar arasındaki farklılıkların artması, genetik çeşitliliği etkileyebilir. “Bütün göç, kırsal alanlardan şehirlere doğru gerçekleşiyor, bu nedenle genetik çeşitliliğin şehirlerde arttığını, kırsal alanlarda ise azaldığını görebiliyoruz” diyor Hodgson.
Özellikle İngiltere gibi bazı ülkelerde, kırsal kesimlerde genetik çeşitlilik daha düşükken, şehirlerde göçmen nüfusun fazlalığı dikkat çekiyor. Farklı topluluklar arasındaki doğum oranları da çeşitlilik gösteriyor. Afrika’da nüfus hızla artarken, bu bölgelerdeki genler de küresel nüfus seviyesine oranla daha hızlı bir artış gösteriyor. Daha açık tenli toplulukların yaşadığı bölgelerde ise doğum oranları daha düşük. Hodgson, “Koyu tenli nüfusların, açık tenlilere oranla daha hızlı arttığı neredeyse kesin. Gelecek birkaç kuşak içinde ortalama bir insanın, bugünkünden daha koyu bir ten rengine sahip olmasını bekleyebiliriz” diyor.
Peki, uzayda neler olabilir? Eğer insanlar Mars’ı kolonileştirirse, evrimsel dönüşümümüz nasıl şekillenecek? Düşük yer çekimi, kas yapılarımızda değişikliklere neden olabilir, belki de kollarımız ve bacaklarımız daha uzun hale gelebilir. Daha soğuk, Buzul Çağı benzeri bir iklimde, Neandertaller gibi daha yoğun vücut kıllarına sahip ve daha kilolu bireyler mi olacağız? Bu sorulara kesin bir yanıt vermek mümkün değil. Ancak, insanların genetik varyasyonlarının kesinlikle artacağı bir gerçek. Hodgson, dünya genelinde insan genomlarındaki 3,5 milyar baz çiftinin her yıl en az iki yeni mutasyon geçirdiğini belirtiyor. Bu durum, bir milyon yıl sonra hala aynı görünümde kalmamızın neredeyse imkansız olduğunu gösteriyor.
