Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında 2050 yılında “net sıfır karbon salımı” hedefine ulaşabilmek için, doğal gaz gibi fosil yakıtlarla çalışan kombilerin satışının 2025 yılından itibaren yasaklanmasını öneriyor. Bu öneri, ajansın hazırladığı özel raporda, bu hedefe ulaşmak için atılması gereken 400 adımdan biri olarak yer alıyor.
Raporda ayrıca, petrol ve dizel araçların satışının 2035’ten itibaren durdurulması gerektiği vurgulanıyor. IEA, kömür, petrol ve gaz arama çalışmaları ile tedarikine yönelik yeni girişimlere de son verilmesi gerektiğini belirtiyor. Kasım ayında Glasgow’da gerçekleştirilecek ve iklim değişikliğiyle mücadelenin ele alınacağı COP26 toplantısı öncesinde bu raporun önemli bir katkı sunduğu ifade ediliyor. Bu toplantıda, Paris İklim Sözleşmesi’nin uygulanması için gerekli önlemler üzerinde anlaşmaya varılması hedefleniyor.
Dünyada enerji üretimi ve tüketiminin nasıl şekilleneceği, iklim değişikliğiyle mücadelenin önemli bir parçası olarak öne çıkıyor. IEA’ya göre, enerji sektörü küresel sıcaklık artışına yol açan sera gazı salımlarının yaklaşık yüzde 75’inden sorumlu. Bilim insanları, küresel ısınmayı güvenli bir seviyede tutmak için 2100 yılına kadar sıcaklık artışının en fazla 1,5 santigrat derece ile sınırlı kalması gerektiğini savunuyor. Bu hedefi gerçekleştirmek için sera gazı salımlarının 2030 yılına kadar yarı yarıya azaltılması ve 2050’de sıfırlanması gerekiyor.
IEA’nın raporu, milyonlarca yeni istihdam yaratılması ve ekonomik büyümeyi sağlamak için bu hedefe ulaşmanın gerçekçi yollarını sunmayı amaçlıyor. 2050 yılı itibarıyla küresel ekonominin mevcut büyüklüğünün iki katına çıkması, nüfusun iki milyar artması ancak enerji talebinde yüzde 8’lik bir düşüş yaşanması öngörülüyor. Raporun yazarları, bu hedeflerin karbon salımından taviz vermeden ve havadaki karbondioksiti temizleyecek teknolojilere bel bağlamadan gerçekleştirilebileceğini belirtiyor. Ancak mevcut kömür, petrol ve doğal gaz rezervlerine yenilerinin eklenmemesi gerektiğine dikkat çekiliyor.
2050’de ‘Net Sıfır Karbon Hedefi’ İçin Atılması Gereken Adımlar
- Fosil yakıt kullanımı büyük ölçüde azaltılmalı; mevcut kömür, petrol ve doğal gaz rezervlerine yenileri eklenmemeli.
- 2035 yılına kadar gelişmiş ülkelerde, 2040’tan itibaren ise tüm dünyada elektrik üretiminden kaynaklı karbon salımının sıfırlanması hedeflenmeli; bu dönüşüm yenilenebilir enerji kaynaklarıyla sağlanmalı. 2020’de toplam elektrik üretiminde yüzde 29 olan yenilenebilir kaynakların oranı, 2050’de yüzde 90’a yükseltilmeli.
- Elektrikli araçların şarj edilebileceği nokta sayısı şu anda bir milyon civarında; bu sayının 2030 yılına kadar 40 milyona ulaşması hedefleniyor ve bu alana yılda 90 milyar dolarlık yatırım yapılmalı.
- 2035’te dünyada satılan araçların neredeyse tamamının elektrikli olması, 2050’de ise TIR’ların büyük çoğunluğunun elektrikli veya yakıt pilli olması gerekmektedir.
- Fosil yakıt üretimine dayalı ekonomilerde kişi başına milli gelirdeki petrol ve doğal gaz kaynaklı payın yüzde 75 oranında düşmesi, şu anda 1800 dolar olan bu payın 2030’da 450 dolara inmesi gerekiyor.
İnşaat Sektöründe Dönüşüm Gerekiyor
IEA’nın net sıfır karbon hedefi için önerdiği yol, büyük yatırımlar ve uluslararası işbirliği gerektiriyor. Bu yöntemlerin dünya genelinde tüketiciler üzerinde de önemli etkileri olacak. Günümüzde birçok ülkede karbon salımının büyük bir kısmı, ısınma kaynağı olarak doğal gaz ve petrol bazlı yakıtlardan kaynaklanıyor. ABD ve İngiltere’de bu karbon kaynaklarının toplam karbon salımındaki payı yaklaşık yüzde 20 düzeyinde bulunuyor.
IEA’nın planına göre, dört yıl içinde fosil yakıtlı kombilerin yeni satışlarının durdurulması ve yeni kombilerin hidrojen kullanması hedefleniyor. İnşaat sektörü açısından bu hedef, oldukça zorlu bir süreç olarak öne çıkıyor. Zira yalnızca yeni binalarda bu kurallara uyulması yeterli değil; eski binalarda da dönüşüm sağlanması gerekiyor. Elektrik üretiminin sürdürülebilir yeşil enerjiye kaymasının yanı sıra, bugün elektriğe erişimi olmayan 785 milyon kişinin de elektrik hizmetine ulaşması gerekmektedir. Bunun için 2020’deki rüzgar ve güneş enerjisi üretiminin dört katına çıkarılması gerekiyor. Bu, önümüzdeki 9 yıl boyunca her gün büyük bir güneş paneli parkı inşa etmek anlamına geliyor.
Fatih Birol: İnsanlığın Karşı Karşıya Olduğu En Büyük Zorluk
Raporda, petrol ve dizel motorlu araçların 2035’ten itibaren satışlarının durdurulacağı, 2040’tan itibaren dünya elektrik üretiminin sıfır karbon salımını hedefleyeceği belirtiliyor. IEA, bu dönüşümün oldukça radikal olduğunu kabul etmekle birlikte, 2030’a kadar 14 milyon yeni istihdamın ortaya çıkacağını ve enerji üretimine yapılan yatırımın 5 trilyon dolara ulaşarak küresel gelirin artmasını sağlayacağını öngörüyor.
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, “İklim değişikliğiyle mücadele ve küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamak, bu kritik ve zorlu hedefin gerektirdiği çaba, belki de insanlığın bugüne dek karşı karşıya olduğu en büyük zorluk.” şeklinde konuştu. Ancak Birol, IEA’nın ortaya koyduğu hedeflerin milyonlarca yeni istihdam yaratıp küresel ekonomik büyümeyi canlandıracağını belirtiyor ve “Dünyayı bu yolda ilerletmek için hükümetlerin çok daha büyük bir uluslararası işbirliği içinde ve güven verici adımlar atması gerekiyor.” diyor.
Raporla İlgili İtirazlar
Çevre kuruluşları, raporda belirtilen bazı noktalara dair endişelerini dile getiriyor. Özellikle atmosferden karbon toplanması, depolanması ve kullanılmasını sağlayacak ancak henüz kesin sonuçlar vermeyen teknolojilere güvenilmesi konusunda uyarıda bulunuyorlar. Ayrıca biyoenerji üretimi konusunda da kaygılar var; zira sıvı yakıt ve elektrikle bu enerji üretiminde ağaçlar, tarım ürünleri ve bitkilerin kullanılması söz konusu. IEA raporunda sıfır karbon salımı hedefi için biyoenerji kullanımının yüzde 60 oranında artması öngörülüyor. Bu durum, bu ürünler için toprak kullanımının mevcut seviyesinden yüzde 25 daha fazla olmasını gerektiriyor.
Brüksel merkezli sivil toplum kuruluşu Fern’den Hannah Mowat, “Enerji için ormanların yakılması, son zamanlarda iklim krizine karşı sahte bir çözüm olarak sunuluyor” diyerek bu duruma dikkat çekiyor. Mowat, “Maalesef IEA da hiç gerçekçi olmayan biyoenerji hedefleri koyarak bu akıma katıldı; bu hedef, ormanların tahribatı ve iklim değişikliğinin daha da kötüleşmesi anlamına geliyor.” şeklinde ifade ediyor.
