Fizik Bilimlerinde Yeni Gelişmeler
Fizik bilimleri yazarı Maria Temming, heyecan verici bir keşif için hazırlanıyor. Geçen yıl, gökbilimciler Güneş Sistemi’nde bilinen ikinci yıldızlararası nesne olan bir kuyrukluyıldız keşfettiler. Bu buluş, evrenin derinliklerinde bizi nelerin beklediğini merak ettiriyor.
Uzay Kâşifleri Aramaya Devam Ediyor
2020 yılı, Mars’a yönelik iki büyük proje için önemli bir dönüm noktası. NASA’nın Mars 2020 projesi ile Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Rus Uzay Ajansı (Roscosmos) ortaklığıyla yürütülen ExoMars, Kızıl Gezegen’de geçmiş yaşamın izlerini aramak üzere yola çıkacak. Bu projelerin, Mars yüzeyinden örnekler toplayarak, gelecekte Dünya’ya getirmesi bekleniyor.
Bilimde Atılım Yılı
Karanlık Maddenin Sırları Çözülüyor
Astronomi yazarı Lisa Grossman ve fizik yazarı Emily Conover, 2018 yılında Event Horizon Telescope’un (EHT) bir kara delik fotoğrafı elde edeceğini öngördüklerinde haklı çıktılar. Ancak tahmin ettikleri kara delik, beklenenden farklıydı. Onlar, Samanyolu’nun merkezindeki Sagittarius A kara deliğinin görüntüsünü beklerken, elde edilen görüntü M87 Galaksisi’ndeki bir kara delikten geldi. Grossman ve Conover’ın yeni tahminleri ise, karanlık maddenin 2020 yılında ortaya çıkabileceği yönünde. Güney Dakota’daki eski bir altın madeninde bulunan LUX-Zeplin (LZ deneyi), bu gizemli parçacıkları aramaya başlayacak. Conover, zayıf etkileşimli büyük parçacıklar olan WIMP’lerin, karanlık maddenin açıklanmasında önemli bir rol oynayabileceğini belirtiyor.
Ekolojik Kararlarda Son Dönemeç
2020’nin bilim ve çevre politikaları için kritik bir yıl olması bekleniyor. Yaşam bilimleri yazarları Susan Milius ve Jonathan Lambert, politikaların yaban hayatı üzerindeki etkisinin bu yıl daha da belirginleşeceğini düşünüyor. Birleşmiş Milletler (BM), 2011-2020 yıllarını Biyoçeşitlilik On Yılı ilan etmişti. Milius, bu yılın sonunda dünyanın bu on yıl içerisindeki hedeflerinin çoğunu kaçırmış olduğunu vurguluyor. Lambert ise, ABD Başkanı Donald Trump’ın yönetimi tarafından açıklanan “Tehlikedeki Türler Yasası” ile ilgili önemli değişikliklerin ve belirli türlerin geleceği hakkında soruların gündeme geleceğini savunuyor. Toprak ve iklim yazarı Carolyn Gramling, 2020’nin sonuna kadar iklim değişikliği ile mücadeleye ulusların bağlılığı konusunda tartışmaların artacağını öngörüyor.
Gözler ABD’de Olacak
2015’te imzalanan Paris İklim Anlaşması, küresel ısınmayı 2100 yılına kadar 2 santigrat derecenin altında tutmayı hedefliyor. Ancak mevcut karbon emisyonu azaltma vaatleri, bu hedefin ne kadar uzağında olduğumuzu açıkça gösteriyor. Ülkelerin, Aralık 2020’de güncellenmiş emisyon hedeflerini sunmaları bekleniyor. ABD’nin anlaşmadan ayrılma süreci, Kasım 2020’de sonuçlanacak; bu tarihte gerçekleşecek başkanlık seçimleri, ülkenin 2021 yılında anlaşmaya yeniden katılıp katılmayacağını belirleyecek.
Moleküler Buluşlar Evrime Işık Tutuyor
Davranış bilimleri yazarı Bruce Bower, moleküler biyolojide 2020 yılında elde edilecek bulguların insan evrimi üzerine yapılan çalışmalarda daha büyük bir rol oynamasını bekliyor. Araştırmacılar, hominid fosillerinden elde edilen eski DNA çalışmaları ve fosilleşmiş kemiklerde bulunan, DNA’dan daha iyi korunan proteinlerin analizleri ile bu teoriyi desteklemektedir. Bu proteinler, yeni türlerin tanımlanmasında ve evrimsel ilişkilerin çözümünde önemli bir yardımcı olabilir. Moleküler biyoloji yazarı Tina Hesman Saey ise doğrudan tüketiciye yönelik genetik testler yapan Ancestry DNA gibi şirketlerin, bu yıl büyük etik tartışmalarına yol açabileceğini öngörüyor.
İlaç Çalışmaları
Biyomedikal yazarı Aimee Cunningham, erkek doğum kontrol hapının klinik denemelerinin sonuçlarını merakla bekliyor. İlk testlerde, hormonal hapın güvenli olduğu ve sperm üretimi için gerekli hormon seviyelerini baskıladığı belirlenmişti. Alzheimer ile ilgili çalışmalarda da önemli ilerlemeler kaydediliyor. Aducanumab adlı potansiyel bir ilaç, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanabilir. Nörobilim yazarı Laura Sanders, bu ilacın karmaşık geçmişinin tartışmalara neden olabileceğini düşünüyor. 2016’da yapılan ilk çalışmalarda, Aducanumab’ın Alzheimer’da görülen amiloid-beta plaklarını temizleme potansiyeli olduğu öne sürülmüştü, ancak sonuçlar, ilacın en yüksek dozunun hafızadaki yavaşlamayı azaltabileceğine dair hayal kırıklığı yarattı.
Uzay Yolculukları için Hem Minik Hem de Hızlı!
Amerikalı bilim insanları, kent bahçeleri ve uzay yolculuğu gibi uzun mesafeler için uygun mini domates bitkileri yetiştirdi. Cold Spring Harbor Laboratuvarı’ndan biyolog Zach Lippman, çabuk olgunlaşan, çok meyve veren ama az yer kaplayan bir domates türü yetiştirmek istiyordu. Kısa bir süre önce bu hedefe ulaşmayı başardı.
Lippman, CRISPR/Cas gen makasını kullanarak üç mutasyonu birleştirerek istediği özelliklere sahip bir domates bitkisi elde etti. Yeni domates türünün meyveleri sadece 40 gün içinde büyüyüp olgunlaşıyor. Marketlerde bulduğumuz salkım domatesten farklı görünümde olan bu yeni tür, meyvelerini dallı budaklı minik bir çalı üzerinde taşıyor. İlginç görünümlü bu domateslerin lezzet durumu ve az gübreye ihtiyaç duyup duymadığı henüz araştırılmadı. Ancak Lippman, NASA’nın bu çalışmaya büyük ilgi gösterdiğini belirtiyor. Çünkü eğer astronotlar bir gün Mars’a seyahat edecek olurlarsa, uzun yolculukları sırasında meyve ve sebze yetiştirmek zorunda kalacaklardır.
