Fatiha Müddeti, Kur’an-ı Kerim’in birinci mühleti olup, Allah’ın (C.C) varlığını, birliğini ve hükümranlığını en hoş halde tabir etmektedir. Mekke devrinde nazil olan bu mühlet, toplamda yedi ayetten oluşmaktadır. Her namazın farz ve sünnetinde okunan
, müslümanların temel ibadetlerinden biridir ve herkesin ezbere bilmesi gereken bir müddettir. Tıpkı vakitte halk ortasında ‘Elham’ olarak da anılmaktadır. İşte, Fatiha Mühleti Arapça okunuşu, Türkçe manası, meali, tefsiri ve fazileti!
Fatiha suresi
, Mekke periyodunda inmiştir. Yedi âyettir. Kur’an-ı Kerim’in birinci müddeti olduğu için “başlangıç” manasına “Fâtiha” ismini almıştır. Müddetin ayrıyeten, “Ümmü’1-Kitab” (Kitab’ın özü) “es-Seb’ul-Mesânî” (Tekrarlanan yedi âyet) , “el-Esâs”,“el-Vâfiye”, “el-Kâfiye”, “el-Kenz”, “eş-Şifâ”, “eş-Şükr” ve “es-Salât” üzere öteki isimleri da vardır. Kur’an’ın içerdiği temeller öz olarak Fâtiha’da vardır. Çünkü övgü ve yüceltilmeye lâyık bir tek Allah’ın varlığı, onun hâkimiyeti, tek mabut oluşu, kulluğun lakin O’na yapılıp O’ndan yardım isteneceği, bu müddette özlü bir formda söz edilir. Fâtiha müddeti, tıpkı vakitte baştan başa eşsiz hoşlukta bir dua, bir yakarıştır.
Fatiha Müddeti’nin fazileti
Fatiha Müddeti’nin fazileti
Gerek sadece “
elhamdülillâh
” vb. biçiminde söz edilen hamdin ve gerekse bütünüyle
Fâtiha sûresi
nin pahası ve müminin dinî hayatındaki yeri hakkında birçok sahih hadis bulunmaktadır:
“Zikrin en üstünü ‘lâ ilâhe illallah’, duanın en büyüğü ‘elhamdülillâh’tır”
(Tirmîzî, “Duâ”, 9).
“Allah’a hamd ile başlamayan her kıymetli işin sonu güdüktür”
(İbn Mâce, “Nikâh”, 19). Allah’ın resulü, Ebû Saîd b. Muallâ isimli sahâbîye, Kur’an-ı Kerîm’deki en büyük sûreyi mescidden çıkmadan bildireceğini tabir buyurmuş, sonra da bunun Fâtiha olduğunu açıklamıştır (Buhârî, “Fezâ’ilü’l-Kur’an”, 9).
Yine birçok sahih hadiste Fâtiha mühletinin şifa özelliği ile ilgili açıklamalar yapılmıştır
(meselâ bk. Buhârî, “Fezâ’ilü’l-Kur’ân”, 9).
“Eûzü” yahut “istiâze” diye bilinen bu cümle, bu biçimiyle bir âyet olmadığı için mushafa yazılmamıştır.
“Kur’an okuyacağın vakit o kovulmuş şeytandan Allah’a sığın”
(Nahl 16/98) halinde buyurulduğu için
Kur’an okumaya başlayanlar, besmeleden evvel “eûzü…”
ifadesini okumak suretiyle bu buyruğu yerine getirmektedirler.
Asıl ismi İblîs olan şeytan, Allah’ın
“Âdem’e secde et!”
buyruğuna uymadığı, kendisinin daha üstün olduğunu ileri sürerek emre karşı geldiği için meleklerin vatanından (melekût âlemi) kovulup sürgün edilmiş; o da imtihan dünyasında Allah’ın kullarını, O’nun yolundan ve isteğinden ayırmak için uğraşmayı kendine görev edinmiştir (A‘râf 7/11-17). Şeytan, kendine uyan öbür cinleri ve insanları da kullanarak görevini yapmaya çalışmaktadır (En‘âm 6/112). Lakin Allah’a iman eden, O’na dayanan ve güvenen müminlere şeytanın ziyan veremeyeceği ve onlara kararının geçmeyeceği ilgili âyetlerde açıklanmıştır (Nahl 16/98-100).
Yukarıda meâli zikredilen âyet (16/98) sebebiyle Kur’an okumaya başlayanlar “eûzü” çekerler. Lakin bunun kararı konusunda farklı görüş ve yorumlar vardır. Birtakım müctehidlere nazaran buyruk kipi kullanıldığı için eûzü çekmek farzdır. Müctehidlerin çoğunluğuna nazaran ise bu bir tavsiye buyruğudur, eûzü çekmek farz değil menduptur, teşvik edilmiştir ve hoş bulunmuş bir davranıştır.
Şeytanın beşerden en uzakta olması gereken vakit olan Kur’an okuma halinde bile –okumaya başlarken– eûzü çekmek tavsiye edildiğine nazaran öteki işlere başlarken bunu yapmanın daha da gerekli olacağı anlaşılmaktadır.
Kötülüğe karşı bile düzgünlük yaparak insanlardan gelecek belâyı defetmek, eûzü çekerek de şeytandan gelecek olan vesvese ve kışkırtmayı kendilerinden uzaklaştırmak Kur’an’ın, müminlere tavsiyeleri ortasında yer almıştır (bk. Mü’minûn 23/96-98). Eûzü, bir yandan bu türlü maddî ve mânevî şerleri, kötülükleri defetmeye ilâç olurken başka yandan kulun imtihan şuurunu tazelemekte, insanın ulvî tarafı ile süflî istikameti ortasında ömür uzunluğu sürüp giden ve onu geliştirmeyi, olgunlaştırmayı sağlayan gayrette uyanık ve önlemli olmayı telkin etmektedir.
