EYT Başvuruları ve Emeklilik Süreci
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında yapılan başvuruların yıl sonuna kadar 2.5 milyona ulaşması, ilerleyen yıllarda ise koşulları tamamlayacaklarla birlikte toplamda 4 milyon 800 bine çıkması bekleniyor. Sabah’tan Hazal Ateş’in haberine göre, bu süreçte, emeklilik işlemleri tamamlananlar; peşin ödeme, emekli aylığı, bayram ikramiyesi ve promosyon dahil tüm haklarını alabiliyorlar.
Mart ayında başvuruda bulunan ve emekli aylıkları en düşük emekli aylığı seviyesine tamamlanan kişilere, aradaki farklar da ödeniyor. Aylıklar ve farklar, emeklilik başvurusu yapılırken Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen banka hesaplarına yatırılmakta. Aylıkları banka hesabına yatırılmayanlar, ikamet ettikleri bölgedeki Ziraat Bankası’na gidip kimlik numaraları ile aylıklarını alabiliyorlar.
EYT ile emekliliğe hak kazananların yaklaşık 1 milyon 665 bini SSK’lı, 88 bin 650’si Bağ-Kur, 496 bini ise kamu çalışanlarından oluşuyor. Başvuru ve aylık bağlama süreçlerinde SSK’lılar en fazla başvuru yapan grup olurken, Bağ-Kur’lular ikinci sırada yer almakta. Emekli Sandığı mensubu memurların EYT’ye ilgisinin ise beklenenden düşük olduğu gözlemleniyor.
Bu yıl için emekli EYT’den yararlanma hakkına sahip olan 2 milyon 250 bin kişi bulunmasına rağmen, başvurularda yoğunluk yaşanmıyor. Özellikle kamu sektöründe emekliliği hak edenler, emekli olmayı istemiyor. Zira, en düşük memur maaşı 22 bin lira iken, kamu çalışanları emekli olduklarında gelirlerinin azalmasını istemiyorlar.
GSS Ayrıntıları ve Emeklilik Şartları
Genel Sağlık Sigortası (GSS) borcu bulunanların, SSK ve Emekli Sandığı kapsamındaki sigortalılara emekli aylığı bağlanmasına engel teşkil etmemektedir. Ancak, Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı bağlanacak sigortalıların GSS borcunu ödemeleri gerekmektedir. Kısmi ve yarı zamanlı çalışanlar için primler tamamlanabilir. SGK mevzuatına göre, 2008’den sonra isteğe bağlı sigorta priminin sigortalılık süresine sayılması için 12 ay süreyle yatırılması gereklidir. Emeklilik dilekçesi, borcun ödendiği tarihte geçerli olacak ve emekli aylığı, borcun ödendiği tarihi takip eden ayın başında hesaplara yatırılacaktır.
Emekli aylığı bağlanırken, prim günü, aylık bağlama ve prime esas kazanç tutarına dikkat edilmektedir. Son 10 yıl veya son 5 yıllık kazanç tutarı, 2000 öncesi çalışmalar da dikkate alınarak belirlenmektedir. Çalışırken kazancı yüksek bildirenlerin son on yıl ortalaması, düşük bildirenlerin ise 5 yıl ortalaması esas alınmaktadır.
Doğum ve askerlik gibi hizmet borçlanması, borçlanmanın yapıldığı statüdeki günlere ya da çalışılan sigorta koluna eklenmektedir. Örneğin, SSK’lı bir çalışanın yaptığı askerlik borçlanması, bu sigorta kolu günlerine sayılacak ancak askerliğin yapıldığı dönem prim gününe eklenecektir. Askerlik borçlanmasının son 7 yıl hesabına dâhil edilmesi için, askerlik hizmetinin aynı dönemde yapılmış olması gerekmektedir.
EYT kapsamında, sigortalılık süresi kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl olarak hesaplanmakta ve emeklilik hesabı 18 yaşından itibaren başlamaktadır. Emeklilik başlangıcı, 18 yaşın dolduğu tarih olarak kabul edilmekle birlikte, 8 Eylül 1999 öncesi için farklı bir hesaplama yöntemi uygulanmaktadır. İşsizlik Sigortası Kanunu yürürlüğe girmeden önce (8 Eylül 1999 öncesi) sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu geçerli olup, işe girişin 18 yaş öncesi ya da sonrası olmasına bakılmadan giriş tarihine göre kademeli sisteme tabi tutulmaktadır.
Ayrıca, 18 yaş altı çalışmalarda sigorta başlangıcı olarak kabul edilmenin bir başka istisnası da 1 Nisan 1981 yılı öncesinde işe girilmesidir. Bu dönemde çalışmaya başlayanlar, yaşı 16 veya 17 olsa dahi, ilk defa sigortalı olunan tarih kabul edilmekte ve bu durum emekliliği öne çekmektedir.
