EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) kapsamında yapılan başvuruların yıl sonuna kadar 2.5 milyona ulaşması, ilerleyen yıllarda ise gerekli koşulları tamamlayacaklarla birlikte toplamda 4 milyon 800 bine çıkması bekleniyor. Sabah’tan Hazal Ateş’in haberine göre, emeklilik işlemleri tamamlanan bireyler, peşin ödemeler, emekli aylıkları, bayram ikramiyeleri ve promosyonlar dahil olmak üzere tüm haklarını elde ediyorlar.
Mart ayında başvuruda bulunup en düşük emekli aylığına tamamlananların farkları da yatırılıyor. Aylıklar ve bu farklar, emeklilik başvurusu sırasında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen banka hesaplarına yatırılıyor. Aylık işlemi tamamlanmış ancak banka bilgilerini bildirmeyenler, ikametgâh adresinin bulunduğu bölgedeki Ziraat Bankası’na kimlik numaraları ile giderek aylıklarını alabiliyorlar.
Başvuru İstatistikleri
EYT ile emekliliğe hak kazananların yaklaşık 1 milyon 665 bini SSK’lı, 88 bin 650’si Bağ-Kur’lu, 496 bini ise kamu çalışanlarından oluşuyor. Başvuru ve aylık bağlanma süreçlerinde SSK’lılar ön planda yer alırken, ikinci sırada Bağ-Kur’lular bulunuyor. Emekli Sandığı mensubu memurların EYT’ye ilgisi ise görece düşük kalıyor.
Bu yıl için emekli EYT’den faydalanma hakkına sahip 2 milyon 250 bin kişi olmasına rağmen başvurularda beklenen yoğunluk oluşmadı. Özellikle kamu sektöründe emeklilik hakkını kazanan bireyler, emekli olmayı tercih etmiyorlar. En düşük memur maaşı 22 bin lira seviyesinde iken, kamu çalışanları emekli olduklarında gelirlerinin düşmesinden endişe ediyorlar.
Genel Sağlık Sigortası (GSS) Durumu
GSS borcu bulunması, SSK ve Emekli Sandığı kapsamında sigortalı olanların emekli aylığı almasına engel teşkil etmiyor. Ancak, Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı bağlanacak sigortalıların GSS borçlarını ödemeleri gerekmektedir. Kısmi ve yarı zamanlı çalışanlar için primler tamamlanabilir. SGK mevzuatına göre, 2008 yılından sonra isteğe bağlı sigorta priminin sigortalılık süresine sayılması için en az 12 ay yatırılması gerekmektedir. Emeklilik dilekçesi de borcun ödendiği tarihte geçerli olacağından, emekli aylığı borcun ödendiği tarihi takip eden ayın başında yatırılacaktır.
Emeklilik Hesaplamaları
- Emekli aylığı bağlanırken; prim günü, aylık bağlama ve prime esas kazanç tutarı dikkate alınmaktadır.
- Son 10 yıl veya son 5 yıllık kazanç tutarı, 2000 öncesi çalışmalar da göz önünde bulundurularak hesaplanmaktadır.
- Çalışırken yüksek kazanç bildirenlerin son on yıl ortalaması, düşük bildirenlerin ise 5 yılın ortalaması esas alınmaktadır.
- Doğum, askerlik gibi hizmet borçlanmaları, borçlanmanın yapıldığı sigorta statüsündeki günlere veya çalışılan sigorta koluna eklenecektir.
Örneğin, SSK’lı bir çalışanın yaptığı askerlik borçlanması, bu sigorta kolu günlerine sayılacak, ancak askerlik döneminin prim gününe eklenecektir. Askerlik borçlanmasının son 7 yıl hesabına dâhil edilebilmesi için askerlik hizmetinin de aynı dönemde yapılmış olması gerekmektedir.
EYT Kapsamında Emeklilik Şartları
EYT kapsamında sigortalılık süresi, kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl olarak hesaplanmaktadır ve emeklilik hesabı 18 yaşından başlamaktadır. Emeklilik başlangıcı, 18 yaşın dolduğu tarih olarak kabul edilirken, 8 Eylül 1999 öncesi durum farklı bir şekilde değerlendirilmektedir.
İşsizlik Sigortası Kanunu yürürlüğe girmeden önce (8 Eylül 1999 öncesi) sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu geçerli olup, işe girişin 18 yaş öncesi ya da sonrası olmasına bakılmaksızın giriş tarihine göre kademeli sisteme tabi bulunmaktadır. Ayrıca, 18 yaş altı çalışmanın sigorta başlangıcı olarak kabul edilmesinin bir başka istisnası da 1 Nisan 1981 yılı öncesinde işe girilmesidir. Bu dönemde çalışmaya başlayanlar, yaşı 16 veya 17 olsa bile ilk defa sigortalı oldukları tarih kabul edilmektedir, bu durum da emekliliği öne çekmektedir.
