Epilepsi ve Ketojenik Diyet Üzerine Bilgiler
Epilepsi, çocukluk döneminde sıklıkla karşılaşılan nörolojik sorunlardan biri olarak dikkat çekmektedir. Bu durum, merkezi sinir sisteminde bulunan nöronların ani ve anormal elektriksel deşarjları sonucu ortaya çıkan tekrarlayan bozukluklar olarak tanımlanır. Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serdal Güngör, epilepsinin özellikleri ve tedavi yöntemleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.
Ne Zaman Tedaviye Başlanır?
Prof. Dr. Serdal Güngör, ilk epilepsi nöbetinin ardından çocukta tekrar nöbet geçirme riski olduğunu belirterek, “İlk nöbet sonrasında, eğer çocukta tekrar riskini artıran bir durum yoksa, tedaviye başlamadan önce takip sürecine alırız. Eğer çocukta tekrarlayan nöbetler varsa, tedaviye önce tek ilaçla başlanır. Ancak 2-3 ilaca rağmen nöbetler devam ederse, bu durum dirençli nöbet kabul edilir. Ne yazık ki epilepsili çocukların yaklaşık %20’si hiçbir tedaviye yanıt vermemektedir. Dirençli epilepsi vakalarında ketojenik diyet, önemli bir tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkmaktadır” dedi.
Ketojenik Diyet Nedir?
Ketojenik diyet, yüksek yağ, yeterli düzeyde protein ve düşük karbonhidrat içeren bir tıbbi tedavi yöntemi olarak tanımlanır. Prof. Dr. Güngör, “Normalde beyin enerji kaynağı olarak glikoz kullanır. Ancak ketojenik diyette, vücutta glikoz yerine yağların kullanımı sağlanır. Bu durum, vücudun enerji metabolizmasını glikozdan yağ temelli bir kaynağa dönüştürerek nöbetlerin kontrol altına alınmasına yardımcı olur” şeklinde açıklamada bulundu.
Ketojenik Diyetin Etki Mekanizması
Diyetin etki mekanizması hakkında çeşitli görüşler ve çalışmalar mevcuttur. Prof. Dr. Güngör, “Uzun süreli ketozis sonrası, yağ asitleri beyin enerji depolarına, hücrelerin enerji kaynağı olan mitokondrilere ve hücre yenilenme yollarına etki eder. Bu diyet sadece nöbet önleyici değil, aynı zamanda çeşitli nörolojik ve davranışsal bozuklukların tedavisinde rol oynayan nörotransmitterlerin seviyelerini de etkiler. Beyinde farklı nöromodülatörlerin etkisini düzenleyerek nöbet duyarlılığını değiştiren hücresel metabolizma yollarını etkiler” dedi.
Ketojenik Diyet Kimlere Uygulanabilir?
Prof. Dr. Güngör, ketojenik diyetin günlük nöbetleri olan, en az iki ilaç tedavisine rağmen nöbetleri kontrol altına alınamayan ve cerrahi şansı bulunmayan dirençli epilepsilerde bir alternatif tedavi seçeneği sunduğunu vurguladı. “Diyetin etkili olduğu bilinen bazı hastalıklarda olabildiğince erken başlamak önerilmektedir. Bu özgül hastalıklar arasında GLUT-1 eksikliği, piruvat dehidrogenaz eksikliği, infantil spazm (West sendromu), Dravet sendromu, Doose sendromu, Rett sendromu, tuberosklerozis kompleks, mitokondriyal hastalık ve genellikle hazır mama tüketen çocuklar bulunmaktadır. Ketojenik diyet, her çocuk için özel olarak hazırlanmalı ve bu alanda deneyimli bir çocuk nöroloji uzmanı ile eğitim almış bir beslenme uzmanı tarafından yakın izlemle takip edilmelidir” şeklinde bilgi verdi.
Ketojenik Diyet Başlamasında Yaş Önemli Mi?
Küçük yaşlardaki çocuklarda nöbet kontrolü açısından daha iyi sonuçlar alındığını belirten Prof. Dr. Güngör, “Literatürde, erken yaşta başlanan hastaların daha fazla fayda gördüğü gösterilmektedir. Bunun yanı sıra, ergenlik döneminde ve erişkinlerde de bu diyet uygulanabilir. Diyete başlanmadan önce ketojenik diyet ekibi ile ailenin beklentilerinin tartışılması, diyetin başarısını etkileyen önemli bir faktördür. Her çocuk için beklentiler gerçekçi bir şekilde belirlenmeli ve minimum 3 aylık tedaviden sonra tedaviye devam kararı yeniden değerlendirilmelidir” dedi.
Ketojenik Diyetin Etkisini Ne Kadar Sürede Anlarım?
Prof. Dr. Güngör, “Her çocuğun metabolizması farklılık gösterir. Bazı çocuklarda keton seviyeleri kısa sürede istenilen düzeye ulaşırken, bazılarında bu süre daha uzun sürebilir. Ketojenik diyetin tam etkinliği için diyetin en az 3 ay süreyle uygulanması gerekmektedir. Eğer diyet iyi ilerliyorsa, 2 yıl süreyle devam edilmelidir. 2 yılın sonunda nöroloji uzmanının değerlendirmesiyle diyetin sonlandırılması veya devam etmesi kararlaştırılmalıdır” şeklinde açıklamalarda bulundu.
Ketojenik Diyet Alan Çocuğun Takibi Nasıl Yapılır?
Ketojenik diyet uygulayan çocuğun, ilk ayın sonunda ve sonrasında en az 3 ay aralıklarla nöroloji uzmanı tarafından takip edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Güngör, “1 yaşın altındaki çocukların daha sık takip edilmesi gerekebilir. Kontroller sırasında muayene yanı sıra laboratuvar incelemeleri ve EEG’ler yapılır. Gerekirse böbrek ultrasonu, EKO veya kemik mineral dansite ölçümü de yapılmaktadır. Gerekli durumlarda izlemde EEG kontrolü yapılarak ketojenik diyetin etkinliği izlenmektedir” ifadelerini kullandı.
