Endometriozis Nedir?
Prof. Dr. Ömer Lütfi Tapısız, endometriozisin her 10 kadından birinde görülen önemli bir toplum sağlığı sorunu olduğunu ifade etti. Bu hastalık, normalde rahim içini döşeyen endometrium tabakasının, rahim dışında yerleşmesi olarak tanımlanıyor. Genellikle pelvis olarak bilinen karın alt bölgesinde sıkça görülse de, daha nadir durumlarda vücudun pek çok yerinde de tespit edilebiliyor.
Belirtileri
Tapısız, endometriozisin en yaygın belirtisinin özellikle adet dönemlerinde ortaya çıkan şiddetli ağrı olduğunu belirtti. Ayrıca, bu hastalığın aşağıdaki gibi diğer belirtilere de yol açabileceğini vurguladı:
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Karnın alt bölgesinde sürekli ağrı
- Büyük tuvalete çıkarken zorlanma ve ağrı
- Sık idrara çıkma
- İdrarda kan görülmesi
Nedenleri
Hastalığın kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemekte. Ancak en yaygın kabul edilen teori, adet döngüsü sırasında dışarıya akan kanın geriye doğru tüplerden karın içine akması ve bu kanın vücut koruyucu mekanizmaları tarafından temizlenememesi sonucu iltihaplanma ve yapışıklıkların oluşmasıdır.
Tanı Süreci
Tapısız, endometriozis hastalarının genellikle 25-35 yaş arasındaki üreme çağındaki kadınlar olduğunu belirtti. Hastaların genellikle şu şikayetlerle doktora başvurduğunu ifade etti:
- Kasık ağrısı
- Gebe kalmada zorluk
- Yumurtalık kisti
Doktor, hastaların şikayetlerini sorguladıktan sonra muayene yapar. Fizik muayene bulguları hastadan hastaya farklılık gösterebilir; endometriozis lezyonlarının (endometriotik implant) yerleştiği yerler, rahim arka duvarında nodüller, yumurtalıkta kistler veya muayenede ağrılı bölgeler şeklinde kendini gösterebilir. Ultrasonografi ve manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemleri ile çikolata kistleri, rahim arka duvarında ve idrar kesesinde yerleşik nodüller görüntülenebilir. Kesin tanı, laparoskopi adı verilen kapalı yöntemle, göbek deliğinden optik bir kamera ile karın içi organların değerlendirilmesi ve lezyonlardan biyopsi alınmasıyla konulur. Bu işlem, endometriozis yaygınlığını ve yapışıklıkları görmeyi sağlamakta, aynı anda hem tanı hem de tedavi imkanı sunmaktadır.
Tedavi Yöntemleri
Endometriozis tedavisi, hastanın durumuna, hastalığın şiddetine ve gebelik planlarına göre şekillendirilir. Tapısız, gebelik arzusu olan hastalarda tedavi planının yaş ve yumurtalık kapasitesine göre yapıldığını belirtmektedir. Genellikle semptomların şiddetine göre ilaç tedavileri ilk tercih olarak değerlendirilmektedir. Ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu durumlar arasında:
- Sürekli ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen ağrı
- Hayat fonksiyonlarını kısıtlayan ağır bulgular
- Endometriozis doku tanısının gerekli görüldüğü durumlar
- Bağırsak veya idrar yolları tıkanıklığı
- Kanser şüphesi olan hastalar
Cerrahi yaklaşım genellikle laparoskopi yani kapalı yöntem ile olmalıdır. İleri düzey laparoskopik cerrahi, bu konuda eğitim almış deneyimli cerrahlar tarafından gerçekleştirilmelidir. Doğru merkezlerde yapılan cerrahiler sonrası oldukça yüz güldürücü sonuçlar elde edilmektedir.
Erken Teşhis ve Farkındalık
Tapısız, endometriozisin 10 kadından birini etkileyen ciddi bir sağlık sorunu olduğunu vurguladı. Erken teşhis ve multidisipliner bir takip ile tedavi planlamasının kritik öneme sahip olduğunu belirtti. Erken teşhisin sağlanabilmesi için, bu konuda bir farkındalık oluşturulması gerektiğini vurguladı. Mart ayı, “Endometriozis Farkındalık Ayı” olarak kabul edilmiştir. Özellikle adet dönemlerinde ve cinsel ilişkide şiddetli ağrı ya da çocuk sahibi olma zorluğu yaşayan kadınların endometriozis konusunda bilinçlenmesi önemlidir. Farkındalığın hayat kalitesini artıracağı unutulmamalıdır.
