Endometriozis Nedir?
Endometriozis, rahim içini döşeyen endometrium tabakasının normalde bulunması gereken yerin dışında, rahmin dışında başka bir bölgede büyüyüp gelişmesi durumudur. Bu durum, endometrial dokuların nadir de olsa karaciğer, bağırsaklar ve hatta göz boşlukları gibi beklenmedik organlarda bile gelişmesine neden olabilir. Genellikle yumurtalıklar, periton (karın zarı) ve fallop tüplerinde görülmekle birlikte, bu dokular ağrılı adet dönemleri ve cinsel ilişki gibi sorunlara yol açar. Endometriozis, bazen gözyaşlarında kanlı bir şekilde kendini gösterebilir ve beyin gibi hassas bölgelerde yer aldığında, daha karmaşık sorunlara yol açabilir.
Anne Olmayı Engelleyen Bir Hastalık
En çok yumurtalıklar, karın zarı ve fallop tüplerinde görülen endometriozis, kadınların anne olma şansını ciddi şekilde etkileyebilir. İnfertilite nedenleri arasında önemli bir yere sahip olan bu hastalığın tedavisinde, laparoskopik cerrahi yöntemiyle başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Faruk Abike, ağrılı adet ve cinsel ilişki, idrar yaparken zorluk gibi belirtilerin ciddiye alınması gerektiğini belirterek şunları ifade etti: “Endometriozis tedavisi, laparoskopik cerrahinin uygulanmasıyla yapılmaktadır. Bu yöntemle hastalar kısa sürede taburcu olabilmekte ve çocuk sahibi olma arzuları daha kolay bir hale gelmektedir.”
Endometriozisin Nedeni
Endometriozisin kesin nedenleri henüz tam olarak belirlenememiştir. Ancak, adet kanaması yoğun olan kadınların bu hastalığa daha yatkın olduğu düşünülmektedir. Doç. Dr. Faruk Abike, genetik faktörlerin de önemli bir rol oynadığına dikkat çekmektedir. “Eğer bir kadında endometriozis varsa, kızında bu hastalığın ortaya çıkma riski 7 ila 20 kat daha fazladır.” diyen Abike, risk faktörlerini şu şekilde sıralamaktadır:
- Ailesel geçiş
- Östrojene uzun süreli maruziyet (erken adet görme, geç menopoza girme)
- Doğum yapmama
- Emzirmeme
Endometriozis Tanısı
İleri evre endometriozis, infertiliteye neden olabilmektedir. Doç. Dr. Faruk Abike, tanı süreci hakkında şu bilgileri vermektedir: “İleri düzeyde endometriozisin tanısı, basit bir ultrasonografi ile konulabilir. Ancak, daha önceki aşamalardaki oluşumların tanısı için laparoskopik yöntemle şüpheli bölgelere girilerek biyopsi yapılması gerekebilir. Bu yöntem, tüm şikayetleri olan hastalar için gerekli değildir.”
Tedavi Seçenekleri
Endometriozis tanısı konulduktan sonra, medikal ya da cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur. Ağrılı adet dönemleri ve cinsel ilişki gibi şikayetlerde medikal tedavi öncelikli olarak tercih edilebilir. Doç. Dr. Faruk Abike, tedavi seçeneklerinin temel belirleyicilerinin hastanın yaşı, infertilite durumu ve çocuk isteği olduğunu belirtmektedir. “Endometriozis tanısı konan hastaların yaklaşık %70’i ilaç tedavisinden olumlu sonuç almaktadır. Düşük dozlu doğum kontrol hapları kullanmak, rahim ve yumurtalık kanseri riskini azaltmak açısından da faydalıdır.” diyerek, bazı durumlarda progesteron hormonu içeren iğnelerin de kullanılabileceğini eklemektedir.
Ameliyat Gerekli Mi?
Kimi zaman kadınların belirtileri dikkate almaması veya doktora geç başvurması nedeniyle medikal yöntemler yetersiz kalabilir. Bu durumlarda, laparoskopik cerrahi olarak bilinen kapalı ameliyat seçeneği devreye girmektedir. Doç. Dr. Faruk Abike, bu işlemi şu şekilde açıklamaktadır: “Laparoskopik cerrahide, en az müdahale ile ameliyat yapmak mümkündür. İki adet beş milimetre ve iki adet on milimetre kesiden karın içine rahatlıkla girilebilir. Karın içindeki endometriozis yapıları bu küçük kesilerden çıkarılarak hasta tedavi edilir. Hasta, ameliyattan bir gün sonra taburcu olabilmekte ve bir hafta içinde günlük yaşamına dönebilir. Ayrıca, açık ameliyatlara göre laparoskopide yapışıklık riski daha azdır, bu da tedavi sürecinde önemli bir avantajdır.”
Ameliyat Sonrası Süreç
Endometriozis tedavisi gören bir kadının çocuk sahibi olma isteği varsa, ameliyatın hemen ardından tüp bebek tedavisine başlaması önerilmektedir. Doç. Dr. Faruk Abike, “Çünkü hamilelik ve emzirme dönemi, endometriozisi gerileten durumların başında gelir.” demektedir.
Tekrar Etme Riski
Ameliyat olan her üç hastadan birinde ilerleyen süreçte tekrar cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulabilmektedir. Doç. Dr. Abike, düzenli kontrollerin önemine vurgu yaparak, bu hastalığın erken evrede saptanmasının sağlandığını belirtmektedir. “Bu nedenle, tüm kadınların, şikayetleri olsun ya da olmasın, yılda bir kez mutlaka jinekolojik muayeneden geçmeleri gerekmektedir.” şeklinde hatırlatmada bulunmaktadır.
