Elon Musk’ın Twitter’ı X Olarak Değiştirmesi: WeChat Taklit Mi?
Peter Hoskins ve Fan Wang | BBC News
Elon Musk, bu hafta Twitter’ın adını X olarak değiştirdi. Bu, Musk’ın Çin’in mega uygulaması WeChat’i taklit etme çabasının en yeni adımı olarak öne çıkıyor. Geçtiğimiz yıl 44 milyar dolara satın aldığı şirketi, çok daha geniş bir platform haline dönüştürme arzusunu daha önce dile getirmişti. WeChat, sohbet, çöpçatanlık, ödeme, sosyal medya ve taksi çağırma gibi çeşitli hizmetleri tek bir uygulama içinde sunması nedeniyle “her şeyin uygulaması” olarak tanımlanıyor. Musk, Twitter’ı bu hale getirebilmek için gösterilecek çabanın bile büyük bir başarı olacağını belirtmişti. Bu hafta, X üzerinde yaptığı bir paylaşımda, önümüzdeki aylarda uygulamaya yeni iletişim ve finansal özellikler ekleyeceklerini duyurdu. Ancak, Musk şirketin gelirini artırmayı hedeflese de, Twitter’ı satın aldığı günden bu yana, platformun reklam gelirleri neredeyse yarı yarıya azalmış durumda.
WeChat Nedir ve Musk Neden Taklit Etmek İstiyor?
2011 yılında teknoloji devi Tencent tarafından piyasaya sürülen WeChat, 1.4 milyar nüfuslu Çin’de neredeyse herkes tarafından kullanılmakta. Uygulama, bir “süper uygulama” olarak nitelendirilebilir. İçinde mesajlaşma, sesli ve görüntülü görüşme, sosyal paylaşım, yemek siparişi, oyun oynama ve hatta çöpçatanlık hizmetleri gibi birçok özellik barındırıyor. Yani, WhatsApp, Facebook, Apple Pay, Uber, Amazon, Tinder ve daha birçok uygulamanın bir araya gelmiş hali gibi düşünülebilir.
WeChat, Çin’de günlük yaşamda o kadar yaygın bir şekilde kullanılıyor ki, onsuz bir yaşam sürmek neredeyse imkansız hale gelmiş durumda. Aşağıdaki görsel, uygulamanın farklı kısımlarının farklı arayüzlerini göstermektedir:
WeChat: Soldan sağa, WeChat alışveriş arayüzü, yemek siparişi ve otel rezervasyonu arayüzü ile yatırım arayüzü.
Başlangıçta, WhatsApp gibi bir mesajlaşma platformu olarak işlev gören WeChat’in en çok kullanılan özelliklerinden biri, kullanıcıların Facebook benzeri bir sosyal arayüz üzerinden paylaşım yapabilmesidir. Cüzdan özelliği sayesinde kullanıcılar, QR kodlar aracılığıyla ödeme yapabilir, faturalarını ödeyebilir, yatırım yapabilir ve hatta kredi çekebilirler. Ayrıca, Çin hükümetinin bazı hizmetleri de uygulamaya entegre edilmiş durumda. Bu hizmetler arasında sosyal güvenlik bilgilerini kontrol etme, trafik cezası ödeme veya hastane randevusu alma gibi işlemler bulunmaktadır. Pandemi sürecinde, bu uygulamadan bir kod almadan ülke içinde seyahat etmek neredeyse imkansız hale gelmişti.
Bununla birlikte, bu kadar çok hizmetin tek bir uygulama içinde yer almasının bazı dezavantajları da var. Pratik açıdan, WeChat cep telefonunda onlarca GB’lık bir alan kaplayabiliyor. Ayrıca, uygulamanın hayatın her alanında kullanılması, Çin hükümetinin sansür ve gözetim faaliyetleri nedeniyle endişe yaratıyor. Çin’de BBC gibi medya kuruluşlarının yanı sıra Facebook ve X gibi sosyal medya platformları da yasaklı. Devletin interneti bu denli kontrol etmesi, WeChat’te hükümeti eleştirmek gibi riskli durumlar doğurabiliyor. Sohbet esnasında hükümeti eleştirdikleri gerekçesiyle uygulamaya erişimleri haftalarca kısıtlanan birçok kişi bulunmakta. Hatta, kamuoyunda tartışma yaratmayan konularda bile yanlışlıkla engellenen kullanıcılar olabiliyor.
Atlantic Council Küresel Çin Merkezi Direktör Yardımcısı Kitsch Liao, WeChat gibi uygulamaların Pekin’in hayatın her alanını kontrol etme amacına hizmet ettiğini vurguluyor: “Çin Komünist Partisi, risk oluşturabilecek en küçük unsurları bile engellemeye çalışıyor.”
Batı’da Böyle Bir Uygulama İş Yapabilir Mi?
Hong Kong’daki Çin Üniversitesi’nden Kecheng Fang, WeChat’in Çin’de bu denli başarılı olmasının iki ana sebebini öne sürüyor. Birincisi, Çin’de internetin geç yayılması nedeniyle neredeyse herkesin WeChat’e bilgisayarlarından değil, cep telefonlarından erişiyor olması. Fang, “Bu durum, açık bir internet deneyimi yerine etrafı duvarlarla çevrili bir bahçeye benzeyen WeChat’in içinde vakit geçirmelerine yol açıyor. Her şeyin uygulamasını bilgisayarlardan ziyade cep telefonlarında hayata geçirmek çok daha kolay.” diyor.
İkinci sebep olarak ise, Batı ülkelerinin aksine Çin’de rekabeti düzenleyen yasaların olmaması gösteriliyor. Bu durum, WeChat’in alışveriş alanındaki rakibi Taobao ve video alanındaki rakibi Douyin’i etkisiz hale getirmesine olanak tanıyor. Yatırım firması Race Capital’dan Edith Yeung, Çin ve Batı arasındaki başka bir farkı da dijital ödemelerin yaygınlığı olarak belirtiyor. “Çin’de birçok mağaza nakit veya kredi kartı kabul etmiyor. Bunun yerine WeChat üzerinden dijital ödeme talep ediyorlar. Batı toplumlarının tamamen nakitsiz ve kredi kartsız bir yaşama geçmesi daha uzun zaman alacaktır.” şeklinde ifade ediyor.
