Ekran Bağımlılığı: Modern İnsanların Yeni Sorunu
Teknolojinin hızlı gelişimiyle birlikte modern insan, yepyeni bir sorunla karşı karşıya: ekran bağımlılığı. Uzmanlar, özellikle son yıllarda bu bağımlılığa dikkat çekerek, nasıl başa çıkılacağına dair çeşitli önerilerde bulunuyorlar. Geçtiğimiz haftalarda sosyal medya platformlarının küresel ölçekte çökmesi, dünya genelinde büyük tepkilere yol açarken, bu durum modern dünyanın yeni bir bağımlılık türüne de dikkat çekti.
Ekran bağımlılığı, akıllı cihazların yaygınlaşması ve pandeminin etkisiyle her yaş grubunda görülmeye devam ediyor. Uzmanlar, bu yeni bağımlılık türü için ciddi uyarılarda bulunuyor. Sözcü‘nün aktardığına göre; psikiyatri profesörü ve Stanford Üniversitesi’ndeki bağımlılık kliniğinin direktörü Anna Lembke, ABD tıp camiasında ülkenin opioid salgınıyla ilgili alarm veren ilk kişilerden biri olarak öne çıkıyor. Lembke, 2016’da bu konuyla ilgili önemli bir kitap kaleme aldı. Dopamin Nation: Finding Balance in the Age of Indulgence adlı eserinde, internetin ve akıllı telefonların erişilebilirliğinin nasıl arttığını, bunun da potansiyel olarak zararlı ve bağımlılık yapan faaliyetlere maruz kalmayı nasıl kolaylaştırdığını inceliyor.
Lembke, “Dünyayı bir kıtlık yerinden ezici bir bolluk yerine dönüştürdük: uyuşturucu, yiyecek, haber, kumar, alışveriş, oyun, mesajlaşma, Facebook, Instagram, YouTube, Twitter… Seçtiğiniz ilaç henüz yanınıza gelmediyse, yakında size yakın bir web sitesi de gelecektir.” şeklinde yazıyor.
Cihazlara Olan Bağlılığımız
Lembke, akıllı telefonlara olan bağımlılığın, bağımlılık yapan davranışları besleyebileceğini ve bunun yanı sıra izolasyon ve bağlantı eksikliği ile sonuçlanabileceğini vurguluyor. “Cihazın kendisi bağımlılık yapıyor; bize yönelmemizi gerektiriyor, neredeyse canlı bir varlık gibi davranıyor. Yüzeydeki tüm ihtiyaçlarımızı karşılama yolu haline geldi, ancak bunun birçok yönden sahte bir ikame olduğunu düşünüyorum. İhtiyaçlarımızı karşılamak için birbirimize güvenmiyoruz, telefonlarımıza yöneliyoruz ve bu durum, bizi daha da yalnızlaştırıyor.”
Lembke, uygulamanın yıkıcı sonuçları olduğunu belirterek, insanların giderek izolasyona uğradığını, ilişkilerinde sorunlar yaşadığını, ebeveynlerin çocukları için yeterince hazır olamadığını ve bunun sonucunda ailelerin mutsuz hale geldiğini ifade ediyor. “O anda iyi hissettiren ama aslında bizi daha da depresif hale getiren bu tür bir aktiviteyle meşgul olmamızın ironik bir durumu.”
Çocuklar İçin Erişim Düzenlemeleri
Lembke, çocukların akıllı telefon kullanımını düzenleme konusunda da önemli noktalar ortaya koyuyor. On yaşından önce hiçbir cihaza denetimsiz erişimlerinin olmaması gerektiğini savunuyor: “12 yaşına kadar çocuklarımız üzerinde hala kontrolümüz var, ondan sonra yapacaklarını yapacaklar. Ama temeli erkenden atabilirseniz, sağlıklı alışkanlıklar edinebilir, onlara ölçülü olmayı öğretebilirseniz, bu cihazları ellerine aldıklarında, karşılarına çıkacak olan dopamin saldırısına karşı bazı savunmalarla donanmış olurlar.”
Lembke, sosyal medyanın potansiyel zararlarına odaklanırken, diğer dijital tüketim biçimlerinin de bağımlılık veya takıntı haline gelebileceğine dikkat çekiyor.
Sosyal Medyanın Bağlantı Sağlama Rolü
Hamad Bin Khalifa Üniversitesi Bilim ve Mühendislik Fakültesi Profesörü Dr. Raian Ali, teknoloji tasarımı, insan gereksinimleri ve davranışları ile dijital bağımlılık ve dijital refah arasındaki karşılıklı ilişkiyi ele alarak şunları söylüyor: “Sosyal medya; yorumlar, beğeniler ve paylaşımlar dahil olmak üzere sosyal etkileşim için araçlar sağladı. Sonuç olarak sosyal medya, bizi başkalarıyla bağlantıda tutmak için bu arzuyu sürekli olarak karşılıyor.”
Wall Street Journal, ekran bağımlılığı ile ilgili hazırladığı haberinde, özellikle bağımlı sayılabilecek kullanıcılarla görüşerek bu sorunu çözme yollarını araştırdı. Kullanıcılar, bu yeni bağımlılıkla başa çıkmak için çeşitli yöntemler öneriyorlar:
- Bildirileri Sessize Almak: Dikkat dağıtıcı unsurları azaltmak için metin uyarılarını ve uygulama bildirimlerini kapatmak öneriliyor. Belirli kişilerin aramalarının gelmesini sağlamak, ekran süresini azaltmanın etkili bir yolu olabilir.
- Daha Az Fotoğraf Çekmek: Sosyal medya kullanıcıları, içerik yayınlamanın ekran başında geçirilen zamanı etkilediğini belirtiyor. Bu nedenle, daha az fotoğraf çekmek ekran süresinin azalmasına yardımcı olabilir.
- Bir Zamanlayıcı Ayarlamak: Bazı kullanıcılar, ekran başından kalkmak için bir zamanlayıcı kurmanın etkili olabileceğini belirtiyor. Belirli bir süreye ulaştıktan sonra kullanıcıyı uyaran bir alarm, gün içinde ekran başında geçirdiği zamanı kontrol etmesine yardımcı olabilir.
- Uygulamaları Gizlemek: En çok vakit geçirilen uygulamaları telefon ekranında gizlemek ya da erişimi daha zor hale getirmek, el alışkanlığını azaltarak ekran bağımlılığını engellemede etkili olabilir.
