Egzersizin Beyin Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Egzersizin sağlık üzerindeki faydalarına dair pek çok araştırma yapılmış olup, bu araştırmalar arasında yaşlanma sürecinde beyin sağlığına dair bulgular da önemli bir yer tutmaktadır. Yapılan son çalışmalar, egzersizin karaciğerde tetiklediği az bilinen bir proteinin beyin üzerinde gençleştirici ve canlandırıcı etkiler yarattığını ortaya koymuştur.
ABD’nin San Francisco kentindeki California Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir araştırma, egzersiz yapan yaşlı fareler ile hareketsiz fareler arasındaki farklılıkları incelemiştir. Bu çalışmada, egzersiz yapan yaşlı farelerin karaciğerlerinde daha fazla Gpld1 adlı enzimin üretildiği gözlemlenmiştir. Bu enzim ile beynin bilişsel fonksiyonları arasında bir bağlantı bulunduğu bilinmektedir.
Araştırma ekibi, insan kan örneklerini analiz ederek benzer bir sonucun insanlarda da geçerli olduğunu belirlemiştir. Yani, sağlıklı ve fiziksel olarak aktif yaşlı bireylerde Gpld1 enzim seviyelerinin, hareketsiz olanlara kıyasla daha yüksek olduğu saptanmıştır. Bu önemli bulgular, Science dergisinde yayımlanmıştır.
Çalışmanın bir sonraki aşamasında, daha önce başka araştırmalara konu olan bir deney tekrar edilmiş ve genç, sağlıklı farelerin kanının yaşlı farelere enjekte edilmesiyle gençleştirilme süreci gözlemlenmiştir. Egzersiz yapan farelerin kanından elde edilen plazma, hareketsiz farelere enjekte edildiğinde Gpld1 enzim seviyelerinin yükseldiği ve bu durumun bilişsel fonksiyonların gelişmesine katkı sağladığı görülmüştür. Bu testte, egzersiz alışkanlıklarında herhangi bir değişim olmamasına rağmen, bilişsel fonksiyonların belirgin şekilde iyileştiği kaydedilmiştir.
Deneyin bir başka aşamasında ise, farelerin karaciğerlerinin genetik yapısında değişiklikler yapılarak daha fazla Gpld1 enzimi üretmeleri sağlanmış ve bu farelerin hafıza ve bilişsel fonksiyonları test edilmiştir. Üç hafta sonunda, altı haftalık düzenli egzersiz yapan farelerle benzer sonuçlar elde edilmiş; beynin hafıza işleyişinden sorumlu olan hipokampus bölgesinde yeni sinir hücrelerinin üretimi başlamıştır.
California Üniversitesi’nde anatomi uzmanı olan Profesör Saul Villeda, araştırmanın sonuçlarını değerlendirirken, “Bu verileri gördüğümde gerçekten şaşırdım. Egzersizin beyin üzerindeki bu kadar belirgin faydalarını gösteren bir molekül bulacağımı düşünmemiştim,” demiştir. Bu bulguların insanlara nasıl uygulanabileceği konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır.
Ancak bu veriler, zayıf ve yaşlı bireylerin veya egzersiz yapamayacak durumda olan kişilerin, egzersizin sağlıklı bir beyin için sunduğu avantajlardan yararlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Villeda, “Egzersizin beyne sağladığı faydaya eşdeğer bir ilaç olsaydı, herkes o ilacı almak isterdi. Araştırmamız, bu yararların en azından bir kısmının bir gün hap şeklinde sunulabileceğine dair umut veriyor,” şeklinde eklemiştir.
