Egzama Nedir?
Egzama, atopik dermatit olarak da bilinen ve her yaştan insanı etkileyebilen yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Atopik egzama, bu durumu tanımlayan en sık rastlanan türdür ve genellikle ailelerde görülme eğilimi gösterir. “Atopik” terimi, egzama, astım ve saman nezlesi gibi alerjik reaksiyonların oluşma eğilimini tanımlamak için kullanılır.
Bazı bireylerde yalnızca atopik egzama bulunurken, bazıları astım veya saman nezlesi gibi diğer alerjik durumlara da sahip olabilir. Atopik egzamanın en belirgin özelliği, zaman zaman katlanılmaz hale gelebilen ve uyku kaybı ile huzursuzluğa yol açan kaşıntıdır.
Egzamaya Ne Sebep Olur?
Egzama, genetik ve çevresel faktörlerin bir etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Atopik egzama, genellikle kuru cilt ile karakterizedir ve bu durum genetik olarak zayıf bir cilt bariyerinden kaynaklanır. Egzama hastalarında cilt, yeterince su tutma kapasitesine sahip değildir. Ayrıca, sabun ve deterjan gibi bazı yaygın maddeler de cildi kurutma etkisi göstererek durumu kötüleştirebilir.
Cilt hücreleri arasında su bulunmadığı için, bu hücrelerin arasındaki boşluklar açılır. Bu, cilt bariyerinin etkili bir şekilde çalışmadığı ve dışarıdan gelen bakteri veya tahriş edici maddelerin cilde daha kolay nüfuz edebileceği anlamına gelir. Bu durum, egzama alevlenmelerine yol açan inflamatuar bir yanıtı tetikleyebilir.
Egzamanın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, aşırı bağışıklık tepkisinin bu durumu tetikleyebileceği belirlenmiştir. Bazı çocuklarda, gıda alerjileri de egzama gelişiminde rol oynayabilir.
Egzama Belirtileri
Egzamanın belirtileri kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir. Bazı çocuklarda egzama son derece şiddetli olabilir ve tedavi edilmesi zor hale gelebilir. Egzamanın tipik belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kuru cilt,
- Özellikle geceleri şiddetli olabilen kaşıntı,
- Özellikle ellerde, ayaklarda, ayak bileklerinde, bileklerde, boyunda, göğsün üst kısmında, göz kapaklarında ve dirsek ile diz kıvrımlarında kırmızı ve kahverengimsi gri lekeler,
- Küçük, kabarık çıkıntılar,
- Kalınlaşmış, çatlamış ve pullu cilt,
- Kaşınma sonucu hassaslaşan ve şişmiş bir cilt.
Egzama genellikle 5 yaşından önce başlar, ancak ergenlik ve yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir. Bazı bireyler için bu durum periyodik olarak alevlenebilir ve ardından birkaç yıl boyunca düzelme gösterebilir.
Polenler ve Egzama Alevlenmeleri
Egzaması olan çocukların önemli bir kısmı, polen mevsiminde egzama alevlenmeleri yaşayabilir. Özellikle tedavisi zor olan egzaması bulunan bazı çocuklar, polen mevsimi ile ilişkili alevlenmeler yaşayabilir. Bu gruptaki çocuklarda bir veya daha fazla polen türüne karşı hassasiyet ve bahar alerjisi de sıkça görülmektedir.
Ayrıca, koyu tenli çocuklar, polen mevsiminde açık tenli çocuklara göre daha sık alevlenme yaşayabilirler. Bir veya daha fazla polen türüne olan duyarlılık, koyu tenli bireylerde daha yaygındır. Polen mevsiminde egzama alevlenmeleri olan çocukların çoğu, saman nezlesi ve koyu ten özelliklerine sahiptir.
Mevsimlerin Etkisi
Genel olarak, egzama belirtileri, çevredeki düşük nem oranının (örneğin, soğuk hava ve merkezi ısıtma) ciltte potansiyel su kaybına yol açması nedeniyle kış aylarında daha kötüleşebilir. Ancak bazı hastalar, ilkbahar ve yaz aylarında da hastalık alevlenmeleri yaşayabilmektedir.
Atopik egzamalı çocukların hastalık şiddetinde mevsimsel değişiklikler yaşadığı bilinmektedir; kış ayları genellikle egzama şiddetinin arttığı dönemlerdir. İlkbahar ve yaz aylarında egzamanın ciddiyetinin arttığı çocuklar hakkında bilgi eksikliği bulunmaktadır.
Tedavisi zor egzamalı hastaların üçte birinde polen mevsiminde ve yaz aylarında egzama alevlenmeleri görülmektedir. Yapılan bir araştırma, özellikle koyu tenli çocuklarda polen mevsiminde egzama alevlenmelerinin daha sık yaşandığını ortaya koymuştur.
Egzama Bulaşıcı Mıdır?
Egzama, bulaşıcı bir durum değildir ve bir kişiden diğerine geçmez. Ancak, egzama kalıtsal bir yapı sergileyebilir ve ebeveynlerden çocuklara gen yoluyla aktarılabilir. Alerjik nezle ve astım ile atopik dermatit arasında bir bağ bulunmaktadır. Eğer bir ebeveyn alerjik nezle veya astım hastasıysa, çocuklarının cilt sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, atopik dermatiti olan birçok çocuğun saman nezlesi veya astım geliştirme riski de yüksektir.
Egzama Belirtilerinin Yönetimi
Egzama belirtileri herkes için farklılık gösterebilir. Çoğu egzama türünde belirtilerin tedavisi için tetikleyicilerin belirlenmesi gerekmektedir. Egzama belirtilerini yönetmek için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
- Tetikleyicilerden Kaçınma: Durumu kötüleştiren tetikleyicilerden kaçınmaya çalışın. Cilt reaksiyonunu artırabilecek faktörler arasında ter, stres, obezite, sabunlar, deterjanlar, toz ve polen bulunmaktadır. Tetikleyicilere maruz kalmayı azaltın.
- Nemlendirme: Düzenli bir nemlendirme rutini oluşturun.
- İlaç Kullanımı: Doktorunuzun verdiği ilaçları talimatlara uygun şekilde kullanın.
- Deri Enfeksiyonuna Dikkat: Deri enfeksiyonu belirtilerine karşı dikkatli olun.
- Hassas Davranma: Etkilenen bölgeye nazik davranın, ovalamayın veya kaşımayın. Yumuşak ve nefes alabilen giysiler tercih ederek, tahriş edici kumaşlardan (örneğin, yün) kaçının.
- Banyo ve Duş: Daha kısa banyolar veya duşlar alın ve sıcak su yerine ılık su kullanın. Banyodan sonra cildinizi yumuşak bir havluyla nazikçe kurulayın ve cildiniz hala nemliyken nemlendirici uygulayın.
- Sabun Seçimi: Yalnızca yumuşak sabunlar kullanın. Hafif sabunları tercih edin; antibakteriyel sabunlar, cildin doğal yağlarını gidererek kurumasına neden olabilir.
