Egzama Nedir?
Egzama, derinin çevresel ya da iç etkenlere karşı geliştirdiği inflamatuar bir reaksiyon sonucunda ortaya çıkan bir cilt hastalığıdır. Bu hastalık, alevlenme olarak bilinen aktif dönemlerle birlikte semptom göstermeyen veya çok az semptom gösteren gerileme dönemleri arasında seyreder. Başlangıç aşamalarında, kızarık ve sıvı dolu kabartıların bulunduğu, sızıntılı alanlar şeklinde ortaya çıkabilir. İlerleyen süreçte ise bu lezyonlar, kuru kabuklu ve kalınlaşmış bir görünüm alır. Her evrede, hastalar genellikle kaşıntı hissi yaşarlar.
Egzamanın Görülme Yaşı ve Türleri
Egzama, her yaş grubunda görülebilirken, bazı türleri özellikle bebekler ve çocuklarda, diğerleri ise erişkinlerde daha yaygındır. Örneğin, napkin dermatit (bez dermatiti) genellikle 2 yaş altı bebeklerde bez bölgesinde görülürken, kontakt dermatit genellikle erişkinlerde ortaya çıkar. Atopik dermatit ise bebeklik döneminde yanaklarda, kollar ve dizlerde sık görülürken; çocuk ve erişkinlerde kolların iç kısmı ve dizlerin arka bölümü daha fazla etkilenmektedir.
Egzamanın Çeşitleri
Egzamanın birçok farklı türü bulunmaktadır. Başlıca türler şunlardır:
- Atopik dermatit
- Alerjik kontakt dermatit
- İrritan kontakt dermatit
- Napkin dermatit
- Dizidrotik dermatit
- Numuler dermatit
- Kserotik dermatit (kış egzaması)
- Staz dermatiti (varis egzaması)
Bu türler, vücudun farklı bölgelerinde görüldüğünde de sınıflandırılabilir. Örneğin, kulak egzaması, göz kapağı egzaması, meme başı egzaması ve el egzaması gibi.
Egzamanın Ortaya Çıkma Nedenleri
Egzama, çevresel ve kişisel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkar. Çevresel etkenler arasında, temas ettiğimiz irritan maddeler, kimyasal bileşenler, güneş ışığı, radyasyon, ortamın ısısı ve nemi sayılabilir. Kişisel faktörler ise psikolojik stres, genetik yatkınlık ve kullanılan ilaçlar ile ilgilidir. Örneğin, atopik dermatit durumunda:
- Genetik yatkınlık
- Stres
- Çevresel ısı ve nem
- Yün kıyafetler gibi irritanlar
- Polen ve hayvan tüyü gibi alerjenler
Ayrıca, bazı meslek gruplarındaki bireylerde de egzama türlerinin sıklığı artabilir. Su ve irritan maddelerle temas eden temizlik işçileri, ev hanımları, kuaförler, inşaat işçileri, aşçılar ve sağlık çalışanları bu gruplar arasındadır.
Egzamanın Dönemsel Şiddeti
Egzama, kaşıntılı bir cilt hastalığıdır. Başlangıçta sulu ve sızıntılı olan lezyonlar, zamanla kuru ve kabuklu bir hal alır. Ancak her dönemde kaşıntı hissi devam eder. Egzamanın türüne göre bazı tetikleyici ajanlar bulunmaktadır ve bunlar dönemsel olarak egzamanın şiddetini artırabilir. Özellikle:
- Stres
- Hava koşulları
- Temas eden maddeler
- Cilt kuruluğu
Yaşlı bireylerde kserotik dermatit (kış egzaması) kış aylarında cildini nemlendirmeyenlerde sık görülmektedir. Atopik dermatitte, cilt kuruluğu arttıkça atak sıklığı da artmaktadır. Dizidrotik dermatit ise yaz aylarında terlemenin artmasıyla daha fazla gözlemlenir.
Semptomların Azaltılması ve Günlük Bakım
Egzama tedavisi, hastalığın semptomlarının şiddetine, yerleşim yerine ve bireyin yaşına göre değişir. Alevlenme dönemlerinde, kortikosteroid içeren kremler ve nemlendirici ajanlar sıkça kullanılır. Bu tedavilere ek olarak, farklı lokal ve sistemik tedavi yöntemleri de mevcuttur. Atak döneminin geçmesinin ardından, tetikleyici maddelerden uzak durmak ve cildin nemlendirilmesine devam etmek, atak sıklığını azaltacaktır.
Su ve sabunla uzun süreli temas, derinin doğal koruyucu tabakasının kaybına yol açar. Bu nedenle:
- Elleri yıkamak için sabun yerine, derinin pH’ına uygun, kokusuz ve renksiz bir temizleyici tercih edilmelidir.
- Sıcak veya soğuk su yerine, ılık su kullanarak yıkanmak daha uygundur.
- Özellikle kronik formda, nemlendiriciler derinin kaybettiği nemi geri kazandırmak için düzenli olarak kullanılmalıdır.
Egzamanın Tamamen Çözülmesi Mümkün Mü?
Egzama genellikle alevlenmeler ve düzelmelerle seyreden, uzun süreli (kronik) bir hastalıktır. Seyri değişkenlik gösterse de, özellikle atopik dermatit yaşla birlikte gerileme eğilimi gösterebilir. Akut alevlenme döneminin tedavi edilmesinin ardından, tetikleyici etkenlerden uzak durmak ve cildin günlük olarak nemlendirilmesi, atak sıklığını azaltmaya yardımcı olur.
Güneş ve Egzama
Egzama hastalarının güneşe çıkmasında genellikle bir sakınca yoktur. Güneş koruyucu kullanmaları önerilir, ancak tercih ettikleri koruyucuların egzamalı ciltler için özel formülize edilmiş olması önemlidir.
Dermokozmetik Ürünlerin Kullanımı
Egzama problemi yaşayan bireylerin daha konforlu bir yaşam sürmeleri için dermokozmetik ürünler kullanmaları faydalı olabilir. Dermakozmetik ürünler ve bu alanda endike tıbbi cihaz kremleri, atak sıklığını azaltmada ve belirtileri hafifletmede önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle nemlendiriciler, derinin bariyer fonksiyonunun bozulması ve su kaybının artması nedeniyle oluşan cilt kuruluğunu gidermede büyük önem taşır. Çünkü cilt kuruduğunda oluşan çatlaklar, alerjen ve irritan maddelerin deriden kolayca girmesine yol açar ve bu da egzama oluşumuna neden olabilir. Nemlendiricilerin, aktif inflamasyon bulguları olmasa bile, günde birkaç kez ve banyo sonrasında özellikle kullanılması önerilir.
