Sinirlenince Acıkıyor Musunuz?
Yorulduğunuzda yemek yiyerek mi dinlendiğinizi hissediyorsunuz? Alkol alındığında mideniz mi kazınıyor? Eğer bu sorulara ‘evet’ yanıtını veriyorsanız, ‘akılsız beslenme’ tuzağına düşmüş olabilirsiniz. Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Y. Birol Saygı, acıkmadan yemek yemenin insan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini vurguluyor. Akılsız yemenin bir maliyeti olduğunu belirten Saygı, “Acıkmadan yemek yeme, kilo almaya ve kan şekeri gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu sağlıksız döngü, açlığın gerçek olup olmadığını anlamadıkça ve bu yeme isteğini durduracak alternatif yollar bulmadıkça devam eder” ifadelerini kullanıyor.
Duygularınızı Kontrol Altına Alın
Prof. Saygı, açlık hissettiğinizde önce gerçekten yemeğe ihtiyacınız olup olmadığını belirlemeniz gerektiğini söylüyor. “Gerçek açlık sizi yavaşça vurur ve ertelemek kolay olabilir” diyen Saygı, “Duygusal veya akılsızca yeme durumu çabucak ortaya çıkar ve belirli yiyecekleri istemenize neden olabilir. Yakınlarınızda yemek varsa, kendinizi bilinçsizce tüketiyor bulabilirsiniz. Bu durum, aşırı yemek yemenize ve sonrasında da kendinizi suçlu hissetmenize sebep olur” şeklinde uyarıyor.
Saygı, akılsız yemenin nasıl durdurulabileceğini ise şu şekilde açıklıyor: “Akılsız açlık durumunda, duygularınızı yener ve kontrol altına alırsanız sağlıklı olmanız daha kolay hale gelir. Egzersiz veya meditasyon gibi duygularınızı kontrol edecek sağlıklı yollar bulmalısınız. Daha bilinçli yemek yeme sürecinde, size destek olabilecek arkadaşlarınızla bir araya gelin. Ayrıca abur cuburları evinizin dışında tutmak da faydalı olabilir.”
İnsan Neden Açılamadan Yemek Yer?
- Stres fazla yemek yedirir: Uzun süreli stres, vücudun “savaş veya kaç” sistemini etkileyen bir hormon olan kortizol seviyelerini artırır. Stres sürekli bir durum haline gelirse, bu kortizol seviyeleri yüksek kalır ve sağlıksız atıştırmalıklara yönelmenize neden olur.
- Yorgunluk açlığı tetikler: Yeterince dinlenemediğinizde, yemek yeme isteğini artıran grelin hormonu seviyeniz yükselirken, açlık hissini azaltan leptin hormonu seviyeniz düşer. Bu durum, vücudunuzun yiyeceğe ihtiyaç duymadığı zamanlarda bile açlık hissetmenize yol açar.
- Sinirler gerilince mide kazınır: İnsan sinirli hissettiğinde, yeme faaliyeti ekstra enerjiyi boşaltmanın bir yolu olarak kullanılır. Bu nedenle, yemek yeme, kişiyi tedirgin eden düşüncelerden uzaklaştırabilir. Ancak, hiç yemek yememek de stresi yönetmek için bir yol olabilir, bu da vücudun açlık hissetmesine neden olur ve sonuçta aşırı yeme olasılığını artırır.
- Kaygılar yeme bozukluğuna neden olur: Anksiyete ile yeme bozuklukları arasında güçlü bir bağlantı vardır. Aşırı yemek, endişelerinizi ve stresinizi yönetmenin bir yolu olabilir. Genetik faktörler, depresyon, duygudurum bozuklukları, travma ve bağımlılık gibi durumlar, duyguları yönetmek için yemek yeme isteğinizi artırabilir.
- Akran baskısı yemek yemeye zorlar: Sosyal etkinliklerde, aç olmadığınız halde kendinizi yemek yerken bulabilirsiniz. İnsan, toplulukla birlikte hareket etme baskısı hisseder.
- Alkol, yemek konusundaki çekingenliği azaltır: Alkol, bireylerin çekingenliğini azaltır ve bu da daha rahat bir şekilde yemek yemeye itebilir. Araştırmalar, alkol tüketiminin beynin kendini kontrol eden bölümlerini etkilediğini ve lezzetli atıştırmalıklara direnmeyi zorlaştırdığını göstermektedir. Bu durum, sağlıksız yağ ve şeker içeren yiyecekleri tercih etme olasılığını artırır.
- Yemek reklamları tetikleyicidir: Araştırmalar, yiyeceklerle ilgili reklamların kişiyi kısa sürede yemeğe yönlendirdiğini ve eldeki yiyecekleri hemen tüketme isteğini artırdığını ortaya koymaktadır.
