Dünya, 50 Milyon Yıldır Görülmeyen Sıcaklıklara Doğru Gidiyor
Son bilimsel bulgular, Dünya’nın ikliminin uzun bir süre boyunca nasıl değiştiğini anlamamıza yardımcı olmaktadır. Bu iklim halleri, milyonlarca ve hatta bazen on milyonlarca yıl sürmüştür. Her bir iklim durumu, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesindeki farklılaşmalara karşılık olarak ritmik değişimler göstermektedir. Ancak, bu iklim durumları, yörüngedeki değişikliklere farklı şekillerde tepki vermektedir. Yörüngedeki bu farklılıklar, iklim durumları arasındaki çarpıcı değişimlere kıyasla küresel sıcaklıklarda yalnızca küçük değişiklikler oluşturmaktadır.
Science bülteninde yayımlanan son bulgular, onlarca yıl süren ve uluslararası çapta gerçekleştirilen büyük bir işbirliğinin sonucu olarak değerlendirilmektedir. Araştırmacıların amacı, geçmişteki iklim değişimlerini bir zaman ölçeği üzerinde belirlemek ve bu ölçeği, yörüngesel farklılıklara atfedilebilen değişimleri görecek kadar hassas hale getirmektir.
Santa Cruz California Üniversitesi’nde okyanus sağlığı, Dünya ve gezegen bilimleri profesörü olan eş yazar James Zachos, araştırma ile ilgili şu açıklamayı yapmıştır:
“Buzul ve buzullararası döngülerin, Dünya’nın yörüngesindeki değişimlerle hızlanıp yavaşladığını uzun süredir biliyoruz. Yörüngedeki bu değişimler, ayrıca Dünya yüzeyine ulaşan Güneş enerjisi miktarını da değiştiriyor. Gökbilimciler, bu yörüngesel farklılıkları geçmişe yönelik hesaplıyorlardı.”
Geçmiş iklimleri yeniden oluştururken, uzun vadeli kaba değişimleri oldukça net bir şekilde görebiliyoruz. Yörünge farklılıkları nedeniyle daha ince ritimsel değişikliklerin olması gerektiğini biliyoruz. Fakat uzun bir süre boyunca, o sinyali almanın imkansız olduğunu düşünülüyordu. Bu doğal iklim değişkenliğini başarıyla yakaladığımızda, insanların neden olduğu ısınmanın gelecekte çok daha büyük olabileceğini görebiliyoruz.
Uzmanlar, dünya ikliminin son 3 milyon yıldır değişen buzul ve buzullararası dönemlerin belirlediği bir Buz Deposu durumunda olduğunu ifade etmektedir. Çağdaş insanlar bu dönemde evrimleşmiştir. Ancak sera gazı yayılımları ve diğer insan faaliyetleri, gezegeni yaklaşık 34 milyon yıl önce sona eren Eosen döneminden beri görülmemiş iki sıcak iklim durumuna (Sera ve Sıcak Dönem) sürüklemektedir. Eosen’in ilk dönemlerinde, kutuplarda hiç buz tabakası yoktu ve ortalama sıcaklıklar günümüzden 9 ila 14 derece daha yüksekti.
IPCC tarafından yapılan 2300 yılına yönelik yansıtımlar, hiçbir şeyin değişmediği bir senaryoda küresel sıcaklıkların 50 milyon yıldır görülmeyen bir seviyeye yükselebileceğini göstermektedir.
Yeni iklim kayıtları derlenirken yapılan en önemli işlemlerden biri, uluslararası Okyanus Delme Programı aracılığıyla derin okyanus havzalarından yüksek kaliteli çökelti çekirdekleri çıkarmaktı. Geçmiş iklimlerin bıraktığı izler, deniz tabanı çökeltilerinde muhafaza edilen mikroskobik plankton (örneğin foraminifer) kabuklarında kayıtlıdır. Bu çökelti çekirdeklerini inceleyen araştırmacılar, çökelti katmanlarına kaydedilen iklim farklılıklarını Dünya’nın yörüngesindeki değişimlerle (örneğin Milankoviç döngüleri) eşleştirerek bir “astrokrolonoji” geliştirmişlerdir.
2001 yılında Science bülteninde yayımlanan ve Oligosen devrinden yaklaşık 25 milyon yıl önceki Miyosen devrine geçişi kapsayan 5 milyon yıllık dönem boyunca yörünge değişimlerine verilen iklim tepkilerinin gösterildiği bir çalışmayı yöneten Zachos, “Camia, bu stratejinin daha önceki zaman aralıklarına nasıl genişletileceğini 1990’ların ortasında çözmüştü” diyor.
“Bu durum her şeyi değiştirdi çünkü eğer bunu yapabiliyorsak, belki de ta 66 milyon yıl öncesine gidebileceğimizi ve Dünya’nın iklimindeki bu kısa süreli olaylar ile büyük dönüşümleri yörünge ölçeğindeki değişimlerin bağlamına yerleştirebileceğimizi biliyorduk” diye ekliyor.
Zachos, Almanya’daki Bremen Üniversitesi Deniz Çevre Bilimleri Merkezi’nde (MARUM) çalışan baş yazar Thomas Westerhold ile yıllarca işbirliği yapmıştır. Bu merkez, geniş çeşitlilikte çökelti katmanına ev sahipliği yapmaktadır. Bremen’in laboratuvarı ile Zachos’un SCCÜ’deki grubu, kaydın eski bölümünde yer alan bu yeni verilerin çoğunu oluşturmuşlardır.
Westerhold, dünyanın farklı bölgelerinden getirilen çökelti çekirdeklerinden elde edilen iklim kaydının örtüşen kısımlarını birbirine ekleyerek çalışmadaki önemli bir adımı yönetmiştir. “İklim parçalarına ait bu uzun mega eklemeleri birleştirmek bıktırıcı bir işlem. Bunun yanında, sinyalleri doğrulamak amacıyla bu kayıtları farklı çökelti çekirdekleriyle tekrarlamak istedik. Bu sebeple, uluslararası camianın beraber çalıştığı büyük bir uğraş oldu” diyor.
Geçmiş 66 milyon yılın sürekli ve gökbilimsel açıdan tarihlenmiş iklim kaydını derleyen araştırmacılar; iklimin yörüngesel değişimlere verdiği tepkinin, sera gazı seviyeleri ve kutup buz tabakalarının boyutu gibi etmenlere bağlı olduğunu gözlemleyebilmektedirler.
“Hiç buz olmayan olağanüstü bir sera dünyasında, buz tabakalarının yer aldığı hiçbir geri besleme yoktur ve bu durum, iklimin dinamiklerini değiştirir” diyor Zachos.
Son 66 milyon yıldaki büyük iklim değişimlerinin çoğu, sera gazı seviyelerindeki değişimlerle ilişkilendirilmiştir. Örneğin Zachos, Paleosen-Eosen Isıl Maksimum (PETM) döneminde kapsamlı araştırmalar yaparak, hızlı bir küresel ısınmanın meydana geldiğini ve iklimin Sera durumuna sürüklendiğini göstermiştir. Benzer şekilde; Eosen devrinin sonlarında atmosferdeki karbondioksit seviyeleri düşerken, Antarktika’da buz katmanları oluşmaya başlamış ve iklim Soğuk Dönem’e geçiş yapmıştır.
“İklim, bu geçişlerden birine yaklaştığı zaman istikrarsız duruma gelebilir ve ayrıca yörünge baskısına karşı daha deterministik tepkilerin olduğunu görüyoruz; bu yüzden bunu daha iyi anlamak istiyoruz” diyor Zachos.
Bu yeni iklim kayıtlarının, pek çok araştırma alanında değerli bir çerçeve sunduğunu belirten Zachos, yalnızca iklim modellerinin test edilmesi için değil; Dünya dinamiklerinin farklı yönleri üzerinde çalışan jeofizikçiler ve değişen çevrelerin türlerin evrimini nasıl yönlendirdiği üzerinde çalışan taşılbilimciler için de faydalı olduğunu ekliyor.
Kaynak: popsci.com
