Bilim insanları, Avustralya’nın Batı bölgesinde, dünyanın en eski göktaşı çarpması sonucu oluşmuş bir krater tespit etti. Bu önemli keşfin, gezegenimizdeki eski buzul çağlarının sona erme süreçlerine ışık tutabileceği düşünülüyor. Araştırmalar, 4,5 milyar yıl önce oluşan Dünya’nın, 2,29 milyar yıl önce 70 km çapındaki bir göktaşı tarafından Yarrabubba bölgesine çarpması sonucunda bu kraterin meydana geldiğini ortaya koyuyor.
Uzmanlar, bu bölgedeki kayalarda yapılan mineral analizleri ile çarpmanın zamanını belirlemeyi başardı. Çarpma olayının ardından meydana gelen eski ısınma döneminin, bu göktaşı çarpması ile tetiklenmiş olabileceği düşünülüyor. Avustralya’daki Curtin Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bu araştırmanın sonuçları, prestijli Nature Communications dergisinde yayımlandı.
Kurak bir bölge olan Avustralya’nın batısında yer alan bu krater, ilk olarak 1979 yılında keşfedilmişti. Ancak, jeologlar o zamandan beri kraterin yaşı ile ilgili herhangi bir detaylı çalışma yapmamışlardı. Milyarlarca yıl süren erozyon nedeniyle, krater günümüzde çıplak gözle görülmemekte; fakat manyetik alan ölçümleri, kraterin 70 km çapında olduğunu göstermektedir.
Profesör Chris Kirkland, “Bu alan o kadar eski ki, oldukça düzleşmiş durumda. Ancak burada bulunan kayalar son derece farklı özellikler taşıyor.” ifadelerini kullanıyor.
- Dinozorları yok eden göktaşının Dünya’ya çarptığı gün neler yaşandı?
Kraterin Yaşı Nasıl Belirlendi?
Göktaşının ne zaman çarptığını belirlemek için, kraterdeki zirkon ve monazit kristallerinin incelendiği belirtiliyor. Profesör Kirkland, kayalardaki çarpma etkisinin “ağaç gövdelerindeki halkalar” gibi okunabildiğini ifade ediyor. Bu kristallerde bulunan eser miktardaki uranyum, zamanla bozunarak kurşuna dönüşüyor. Bu dönüşüm sürecinin ne kadar zaman aldığı hesaplanarak, çarpmanın tarihi de netleştirilebiliyor.
Güney Afrika’daki Vredefort Krateri, 2 milyar yıl öncesine kadar uzanıyor. Ancak Avustralya’daki kraterin, bu kraterden en az 200 milyon yıl daha eski olduğu tespit edildi. Profesör Kirkland, daha önceden keşfedilmemiş başka eski kraterlerin de olabileceğini, ancak zamanla erozyona uğramış olmasının bu keşifleri zorlaştırdığını vurguluyor.
Eski Bir Buzul Çağının Sonunu Getirmiş Olabilir
Araştırmacılar, göktaşı çarpmasının gerçekleştiği dönemde dünya ikliminin ısınmaya başladığı bir sürece girdiğini ve bu durumun çarpmanın etkisiyle ortaya çıkmış olabileceğini öne sürüyor. Bilim insanları, çarpma öncesinde dünyanın büyük ölçüde buzullarla kaplı olduğuna ve sonrasında hızla ısınarak buzul tabakalarının erimeye başladığına inanıyorlar. Profesör Kirkland, “Kraterin yaşı, o buzul çağının sona erdiği dönemle örtüşüyor. Bu nedenle, çarpmanın etkisi dünya ikliminde önemli değişikliklere yol açmış olabilir.” diyor.
Araştırma ekibinin kullandığı bilgisayar modellemesine göre, göktaşı, dünya yüzeyini saran bir kilometre kalınlığındaki bir buz tabakasına çarpmış olmalı. Bu çarpma ile birlikte atmosfere devasa miktarda su buharı ve sera gazlarının salındığı tahmin ediliyor. Bunun, dünya atmosferinde henüz yeni oluşmakta olan oksijenin ve karmaşık canlıların var olmadığı bu dönemde, dünyanın ısınmasına katkıda bulunduğu düşünülüyor.
Profesör Kirkland, “Çarpmanın bu kadar eski olması, bize büyük bir heyecan veriyor. Ancak bunun Dünya’daki diğer olaylarla bağlantısını bulmak, bu keşfi daha da ilginç kılıyor.” ifadelerini kullanıyor. Bir diğer teori ise, volkanik aktivitenin atmosferde bol miktarda karbondioksit salınımına neden olarak dünyanın ısınmasına katkıda bulunduğunu öne sürüyor.
