Bu yıl 7.’si verilen Sabri Ülker Bilim Ödülü’nün sahibi, genç ve sıra dışı bir bilim kadını olan Doç. Dr. Elif Nur Karalar. Kendisi, bilimsel kariyerinde olağanüstü başarılar elde etmiş bir isimdir. Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nden mezun olduktan sonra, doktora çalışmalarını University of California, Berkeley’de ve doktora sonrası araştırmalarını Stanford Üniversitesi’nde tamamladı. Parlak bir gelecek onu beklerken, eşiyle birlikte ülkesine dönme kararı aldı. 2014 yılında Koç Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nde kendi araştırma laboratuvarını kurdu. Üstelik, 3 çocuk annesi olarak da dikkat çekiyor. Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in ifadesiyle, ‘biyolojinin karanlık köşelerinde kalan sorulara yanıtlar arayan bir bilim kadını’ olarak tanımlanıyor.
KANSERDEN NADİR HASTALIKLARA YENİ UMUTLAR
Sabri Ülker Bilim Ödülü Töreni, başkanlığını Prof. Gökhan Hotamışlıgil’in yürüttüğü ve Harvard Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi tarafından düzenlenen Metabolizma ve Yaşam Sempozyumu’nda gerçekleştirildi. Ödülün sahibi Doç. Dr. Elif Nur Fırat Karalar, yaptığı çalışmalarla hücre bölünmesi ve iletişiminde kritik rol oynayan sentrozom ve silyum olarak bilinen hücre yapılarının nasıl oluştuğunu ve görevlerini araştırıyor. Karalar, “Hücre biyolojisinin bu temel mekanizmaları, nadir genetik hastalıklardan kansere kadar uzanan geniş bir yelpazede bozukluklar gösteriyor ve bu alandaki çalışmalar yeni tanı ve tedavi yöntemlerine ışık tutuyor” diyor.
Karalar, mühendis bir baba ve ev hanımı bir annenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Biyolojiye olan ilgisinin ve bilime yönelmesinin ilk adımlarını Ankara Fen Lisesi döneminde attığını belirtiyor. Bunun önemini vurgulayarak, “Gençlerin STEM (fen, teknoloji, mühendislik, matematik) alanlarına olan ilgisini artırmak için fen liseleri, TÜBİTAK yarışmaları ve teknofest gibi etkinliklerin önemi büyük. Bunları korumalı ve geliştirerek daha fazla gençle buluşturmalıyız” diyor.
BAŞARI DALGA DALGA YAYILIR
Türkiye’ye dönüş kararı ise oldukça düşündürücüydü. “Aslında hep aklımızdaydı ama net bir karar veremiyorduk. Koç Üniversitesi’nde bir konuşma yapmak üzere çağrıldığımda, ‘gel burada çalış’ teklifini aldım. Araştırmalarıma devam edebileceğim bir ortam olduğunu görünce mutlu oldum. Motivasyon, öğrenciler… Türkiye’de ve yurtdışında yararlanabileceğiniz birçok fon mevcut. Evet, bu süreç kolay değil fakat benim karakterim sorunları ortaya koymak yerine çözümler bulmaya odaklıdır” diyerek durumunu özetliyor.
Karalar, ödüllerle dolu bir kariyere sahip ve uluslararası ağları etkin bir şekilde kullanmayı başaran bir bilim insanı. Hücre iskeleti araştırmaları kapsamında Avrupa Komisyonu’ndan 1.5 milyon Avro’luk bir fon aldığını belirtiyor. 2019 yılında Avrupa Moleküler Biyoloji Örgütü’nün (EMBO) Genç Araştırmacılar Programı’na seçilerek, bu programa seçilen ilk Türk bilim insanı olma unvanını kazandı. Bu tür başarıların bir dalga gibi yayılacağını söylüyor: “Türkiye’de çok iyi bir insan kaynağı var. ‘Bizde bir şey yapılamaz, zaten Türkiye’ye vermezler’ gibi önyargıları yıkmak adına önemli. Eminim ki daha fazlası gelecek.” Hayali, daha önce hiç bilinmeyen yeni bir molekül ya da yeni bir tedavi yöntemi keşfetmek.
‘BİLİM KADINLARINA DESTEK ÇOK ÖNEMLİ’
Kariyerinin belki de en zorlu döneminde, 3 çocuk annesi olmanın getirdiği zorluklarla mücadele etti. İlk çocuğunu Berkeley’de doktora öğrencisi iken dünyaya getirdi. “Oğlum 2 haftalıkken laboratuvara döndüm. Mikroskop odasına gidip süt sağıyordum. Şanslıydım çünkü destek olan eşim ve ailem vardı” diyor. Ancak, bilimle uğraşan kadınlara kariyerlerinin başında verilecek desteklerin çok önemli olduğunu vurguluyor. Kurumların bunu sağlaması, örneğin kreş, esnek çalışma saatleri ve mentorluk programları gibi desteklerin sağlanması gerektiğini belirtiyor. Özellikle, daha yolun başındaki doktora öğrencileri için bu desteklerin kritik öneme sahip olduğunu ifade ediyor.
Türkiye’ye dönmekten asla pişman olmadığını, aksine mutlu olduğunu belirten Karalar, “Uluslararası seviyede görünürlüğü olan araştırmalar üzerine çalışıyorum. Çalışmalarımı her yerde kabul ettirebiliyorum. Bunun rahatlatıcı etkisi çok büyük. Ayrıca çocuklarım büyükanneleri ve büyükbabaları ile birlikteler. Bu durum, onların gelişimi açısından oldukça önemli” diye açıklıyor.
