Diyabet Nedir?
Diyabet, insülin salınımı veya insülin etkisinde meydana gelen bozukluklar sonucunda gelişen ve yüksek kan şekeri seviyeleri ile karakterize edilen kronik bir metabolik hastalıktır. Vücut, ya yetersiz insülin üretimi yapar ya da üretilen insülinin etkisini yeterince gösteremez. Bu durum, zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Diyabet Kendini Nasıl Gösterir?
Açlık kan şekeri 126 mg/dl veya üzerinde olduğunda, herhangi bir saatte ölçülen kan şekeri 200 mg/dl veya daha fazla olduğunda ve bu durumun yanında aşırı susama, sık idrara çıkma veya açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtiler varsa, şeker hastalığı (diyabet) söz konusu olabilir. Ayrıca, 75 gram glukoz içeren bir şeker yükleme testinin 2 saat sonrasında kan şekerinin 200 mg/dl veya daha fazla olması durumunda da diyabet teşhisi konulabilir.
Diyabetin Klinik Belirtileri
- Aşırı susama ve sıvı alımında artış,
- Artan açlık hissi ve sık yemek yeme isteği,
- Sık idrara çıkma,
- Gece idrara çıkma sıklığında artış,
- Ciltte kuruluk,
- Halsizlik ve yorgunluk,
- Bulanık görme,
- Yaraların geç iyileşmesi.
Diyabetin Tipleri
Diyabet, genel olarak iki ana tipe ayrılır:
- Tip-I Diyabet: Genellikle genç yaşlarda ortaya çıkar. Bu tip diyabette, pankreas insülin üretiminde ciddi bir azalma veya tamamen durma söz konusudur. Tip-I diyabet hastalarının %10-20’si bu grupta yer alır. Beta hücreleri hasar görür ve vücut, insülin üretemez.
- Tip-II Diyabet: Genellikle yetişkin yaşlarda başlar. Bu tipte, insülin üretimi yeterli olmasına rağmen, hücrelerin insüline duyarlılığı azalır. Ayrıca, gebelik sırasında bazı hormonların etkisiyle oluşan gestasyonel diyabet de bu grubun bir parçasıdır. Gebelik sonrası genellikle normale döner, ancak bu durumu yaşayan bireylerin yaklaşık %40’ında ilerleyen zamanlarda Tip-II diyabet gelişebilir.
Tip-II Diyabetin Klinik Belirtileri
- Sık idrara çıkma,
- Ağız kuruluğu,
- Aşırı susama,
- Artan açlık hissi,
- Cilt yaralarının geç iyileşmesi,
- Kuru ve kaşıntılı cilt,
- Sık enfeksiyon gelişimi,
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma.
Diyabetin Tanısı
Diyabetin tanısı, genellikle uzun süreli yüksek kan şekeri seviyeleri ile ilişkili ciddi komplikasyonların önlenmesi amacıyla erken teşhis önemlidir. Özellikle şişmanlık ve aile öyküsü olan bireylerin düzenli olarak tarama testlerine tabi tutulması gerekmektedir. Diyabet, gelecekteki komplikasyonları önceden bilinebilen nadir hastalıklardan biridir. Bu nedenle, diyabet ile mücadelede temel ilke “önlemek, tedavi etmekten daha kolaydır” şeklinde özetlenebilir. Tanı için, idrar ve kan üzerinde çeşitli kimyasal testler uygulanır.
Diyabetin Nedenleri Nelerdir?
- Obezite (aşırı kilo),
- Ailede diyabet öyküsü bulunması,
- İleri yaş,
- Hareketsiz yaşam tarzı,
- Stres,
- Gebelik sırasında gestasyonel diyabet gelişimi ve normalden yüksek doğum ağırlığı ile bebek doğurma.
Diyabet Tedavisi
Diyabet tedavisinin temel amacı, kan şekeri seviyelerinin dengelenmesini sağlamaktır. Bu, kan şekeri yükselmelerinin ve düşmelerinin önlenmesi için kritik öneme sahiptir. İyi bir diyabet kontrolü, kan şekeri seviyelerinin mümkün olan en normal seviyede tutulmasını ifade eder. Tedavi yöntemi, diyabetin tipine göre değişiklik gösterir:
- Tip-I Diyabet: İnsülin tedavisi ile birlikte tıbbi beslenme tedavisi uygulanmalıdır. Diyet, hekimin önerdiği insülin dozu ve planına göre diyetisyen tarafından düzenlenir. Karbonhidrat sayımı uygulaması ile insülin dozlarının ayarlanması, Tip-I diyabetli bireylerin yaşamını kolaylaştırabilir.
- Tip-II Diyabet: Tedavi, beslenme düzeninin sağlanmasının yanı sıra, hücrelerin insülin hormonuna duyarlılığını artırmaya veya insülin salınımını artırmaya yönelik oral antidiyabetik ilaçların kullanımını da içerir.
Diyabet hastalarının tedavi ilkelerine uymaması durumunda, kan şekeri yüksek seviyelerde seyredebilir ve bu da nöropati (sinir hasarı), nefropati (böbrek hasarı) ve retinopati (göz retinası hasarı) gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle diyabetli bireylerin düzenli kontrollerini aksatmamaları son derece önemlidir.
