Diverktikül Nedir?
Kalın bağırsakların (kolon) duvarlarında oluşan küçük balonlaşma şeklindeki cep oluşumlarına ‘divertikül’ denir. Bu divertiküller, tüm kolon boyunca görülebilse de en sık olarak kalın bağırsağın son bölümlerinde yoğunlaşma gösterirler.
Erişkin yaş grubunda, özellikle 60 yaş ve üzerindeki bireylerin yarısından fazlasının kalın bağırsaklarında, farklı yoğunluklarda divertikül bulunur. Batı tipi beslenme alışkanlıklarının yaygın olduğu ülkelerde divertiküllerin görülme sıklığı giderek artmaktadır. Genellikle sağlık problemlerine yol açmayan divertiküller, bazen ‘divertiküler hastalık’ adı altında sağlık sorunlarına yol açabilir ve nadiren de olsa ciddi boyutlara ulaşabilir.
Divertikülit Belirtileri
Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Emre Sivrikoz, divertiküllerin en sık bağırsak iltihabına yol açtığını belirtiyor. Diverktülit olarak adlandırılan bu durum, divertiküllerden bir veya birkaçının iltihaplanması veya delinmesi sonucu gelişir. Genellikle karın veya pelvik bölgede ağrı, hassasiyet, gaz, şişkinlik ve ateş ile kendini gösterir. Bu problemler ataklar halinde tekrarlayabilir. Eğer tedavi gecikirse, iltihap karın boşluğuna yayılabilir ve hayati tehlike oluşturabilir. Bu nedenle, şiddetli karın ağrısı durumlarında acilen bir sağlık profesyoneline başvurulması gerekmektedir.
Divertiküllerin Oluşum Sebepleri
Tuvalette ıkınma divertiküllerin oluşmasına yol açıyor. Divertiküller, en sık bağırsaklarda enfeksiyon, bağırsak çapında daralma, fistüller ve makatta kanama gibi sorunlara neden olabiliyor. Genel olarak kabul edilen teoriye göre, dışkının sertleşmesi nedeniyle, dışkıyı rektuma ilerletebilmek için kalın bağırsakta oluşan ‘basınç’, divertikül oluşumuna yol açmaktadır.
Bu basınç artışı ile birlikte kolonun zayıf alanlarında bağırsak duvarı dışarı doğru bombeleşir ve zamanla keseciklere dönüşebilir. Kalın bağırsaktaki zayıflama genellikle uzun yıllar süren kronik basınca maruz kalma sonucunda ortaya çıktığı için en sık 60 yaş ve sonrası dönemde görülmektedir. Ayrıca bazı hastalarda kalın bağırsak bağ dokusunda genetik yatkınlık gösteren yeni çalışmalar da mevcuttur.
Belirtiler ve Tanı Süreci
Diverktiküller genellikle belirgin semptomlar oluşturmadıkları için, farklı bir nedenden dolayı karın bölgesine yönelik yapılan bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme veya kolonoskopi sırasında tesadüfen saptanır. Sık sık karın ağrısı atakları yaşayan, gaz ve şişkinlikten yakınan orta yaş grubundaki bireylerde kolonoskopi, divertiküllerin tanısında etkin bir yöntemdir.
Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Diverktiküller tespit edildiğinde, kabızlık problemlerine karşı sebze ve meyve içeriği yüksek lifli beslenme önerilirken, kırmızı et tüketiminin sınırlandırılması tavsiye edilmektedir. Ayrıca günde 2 ila 2.5 litre su içmek de son derece önemlidir.
Diverktülit Tedavi Yöntemleri
Eğer divertikülit yani enfeksiyon gelişmişse, hastaların büyük bir kısmında ataklar ağızdan ya da damardan antibiyotik tedavisi ile kontrol altına alınabilmektedir. Doç. Dr. Emre Sivrikoz, “Eğer enfeksiyona apse eşlik ediyorsa, görüntüleme altında apseye bir dren yerleştirilerek içinin boşaltılması sağlanır” diyerek cerrahi tedaviye ne zaman başvurulması gerektiğini şöyle açıklıyor:
- Kalın bağırsak delinmesi sonucu karın boşluğuna iltihap veya dışkı sızması.
- Apsenin görüntüleme yöntemleri ile tam olarak boşaltılamaması.
- Antibiyotik tedavisine rağmen yeterli kontrol sağlanamaması.
- Sık sık tekrar eden ataklar.
Cerrahi Müdahale ve Sonuçlar
Diverktülit atakları geçmişte ilk atak sonrası damardan uygulanan antibiyotiklerle kontrol altına alındıktan sonra kalın bağırsağın ameliyatla alınması ile tedavi edilmekteydi. Ancak son dönemde yapılan çalışmalar, bu yaklaşımın gözden geçirilmesine neden olmuştur. Günümüzde sık aralıklarla tekrarlayan ataklarda cerrahi tedaviye öncelik verilmesi benimsenmeye başlanmıştır.
Artık hastanın günlük yaşamını etkileyen sancılar, bağırsakta dışkının geçiş zorluğu, sık kanama veya iltihaplanma atakları geliştiğinde, etkilenen bölgenin ameliyatla çıkarılması tercih edilmektedir. Genellikle kapalı yöntemle (laparoskopik) gerçekleştirilen ameliyatlarda oldukça başarılı sonuçlar elde edilmekte ve hastalar bu sorundan kurtularak günlük hayatlarına hızla dönebilmekte.
