Dinozorların İzinde: Kuşların Evrimi Üzerine Yeni Bulgular
Cambridge Üniversitesi ve Maastricht Doğa Tarihi Müzesi’nde görev yapan araştırmacılar, modern kuşların %99’unu tanımlayan önemli kafatası özelliklerinden birinin, hareketli gaganın, 66 milyon yıl önce, büyük dinozorları yok eden kitlesel yok oluştan önce evrimleştiğini keşfetti.
GERİYE DOĞRU EVRİMLEŞTİ Bu bulgu, devekuşları, koşucu devekuşları ve bunların akrabalarının kafatasının ‘geriye doğru’ evrimleşerek, modern kuşlar ortaya çıktıktan sonraki daha ilkel bir duruma dönüş yaptığını düşündürmektedir.
CT tarama yöntemleriyle çalışan Cambridge ekibi, Janavis finalidens adını verdikleri yeni ve büyük bir antik kuş türünün damağına ait kemiklerini tanımladı. Bu kuş, Dinozor Çağı’nın en son dönemlerinde yaşamış ve şimdiye dek bilinen son dişli dinozorlardan biri olarak kaydedilmiştir. Damağın kemiklerinin dizilimi, bu ‘dino-kuş’un çoğu modern kuşun gagasından neredeyse ayırt edilemeyen hareketli ve marifetli bir gagası olduğunu ortaya koymaktadır.
Popular Science Türkçe’de yer alan bulgular, yüzlerce yıldan uzun bir zamandır hareketli bir gagayı mümkün kılan mekanizmanın, dinozorların yok olmasından sonra evrimleştiği varsayımını aktarıyor. Ancak Nature bülteninde sunulan bu yeni keşif, modern kuş kafataslarının nasıl oluştuğuna dair bilgilerimizin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini gösteriyor.
Bugün Dünya’da yaşamını sürdüren yaklaşık 11.000 kuş türü, damak kemiklerinin dizilimine dayalı olarak iki ana grupta sınıflandırılmaktadır:
- Devekuşları, koşucu devekuşları ve bunların akrabaları, palaeognath veya ‘antik çene’ grubunda yer alıyor; bu kuşların damak kemikleri, insanlar gibi katı bir kütlede kaynaşmış durumda.
- Modern kuşlar, daha sonradan ortaya çıkan çene yapısıyla tanımlanıyor.
Bu iki grup, İngiliz biyolog Thomas Huxley tarafından 1867 yılında sınıflandırılmıştır. Huxley, yaşayan tüm kuşları ya ‘antik’ ya da ‘modern’ çene gruplarına ayırmıştır. Huxley’in varsayımına göre, bu ‘antik’ çene dizilimi, modern kuşların temel durumu iken, ‘modern’ çene yapısı daha sonra evrimleşmiştir.
