Fransızca kökenli bir terim olan déjà vu, kelime anlamıyla “daha önce görülen” veya “daha önce yaşanan” demektir. Gündelik yaşamlarımızda pek sık karşılaşmadığımız bu ilginç fenomen, genellikle önceden yaşadığımız bir olayın bire bir tekrarıyla karşılaştığımızda kendini gösterir. Örneğin, bir arkadaşınızla sohbet ederken, onu dinlerken aniden, o anı daha önce aynı koşullarda yaşadığınızı hissetmeniz gibi bir durum ortaya çıkabilir.
Yapılan araştırmalara göre, insanların yaklaşık %70‘inin en az bir déja vu deneyimi yaşadığı belirlenmiştir. Bu deneyim, özellikle 15 ile 25 yaş arası bireylerde, diğer yaş gruplarına göre daha sık görülmektedir. Déjà vu deneyimi, beynin temporal lobunda meydana gelmektedir. Temporal lob, beynin yan kısmında yer alır ve sağ ile sol lob arasında meydana gelen frekans farklılıkları nedeniyle, milisaniyeden daha kısa bir zaman diliminde bir lob, diğerinden önce algı yaratabilir.
Geç algılayan lob, durumu sanki daha önce deneyimlemişiz gibi hissetmemize sebep olan sinyaller gönderir. Bu durum, senkronizasyon kayması olarak adlandırılan bir olgudan kaynaklanır. Görüntü ve ses alıcılarımız, bilgiyi beyne iletmesine rağmen, beynin o esnada başka bir şey üzerinde yoğunlaşması nedeniyle, gelen veriyi anlamlandıramaz veya henüz işleyemez. Bu nedenle, o anki algılarımızı tam olarak kavrayamayabiliriz.
İnsan beyni, yorgunluk, stres ve öğrenme gibi durumlar altında, kendisine gelen tüm veriyi yeterince işleyemeyebilir. Örneğin, yürüyüş yaparken yanımızdan geçen kişilerin konuşmalarını genellikle dinlemeyiz, sadece duyarız. Aynı anda birden fazla durum üzerinde yoğunlaşmaya çalıştığımızda, buna benzer bir mekanizma devreye girer. Ayrıca, beynin ön lobları, epilepsi gibi rahatsızlıkların nöbetleriyle de ilişkilidir. Bu nedenle, nadir de olsa bazı bireylerde sıkça yaşanan déjà vu deneyimleri, sonrasında meydana gelebilecek nöbet durumlarına işaret edebilir.
