Dar Kanal Hastalığı Nedir?
Dar kanal hastalığı, bel fıtığı ve diğer bel problemleriyle sıkça karıştırılan bir durumdur. Yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak, zamanla omurga yapısında dejeneratif değişiklikler meydana gelir ve bu değişiklikler ana ve yan kanalların daralmasına yol açar. Özellikle, fıtık ameliyatı sonrası omurlar arası disk ve faset eklemlerinin yüksekliğinde azalma yaşanması, disklerin zorunlu olarak bulging (fıtık) yapmasına neden olur. Genişlemiş faset eklemleri ve kalınlaşmış ligamentum flavum, spinal kanalı daraltan faktörlerdir. Yumuşak doku kalınlaşmaları, bu dar kanalın %40’ından sorumludur.
Beli arkaya eğmek, kalınlaşmış ve kıvrılmış ligamentum flavum nedeniyle kanala ekstra bir baskı yapar. Bu durum, hastaların çeşitli rahatsızlıklar hissetmesine ve öne eğilmek zorunda kalmalarına yol açar. Spinal kanalın şekli sirküler, oval veya yonca yaprağı şeklinde olabilir. Bu farklılık, MRI görüntülerinde kafa karışıklığına neden olabilir çünkü oval olması beklenen bir kanal, farklı şekillerde gözlemlenebilir.
Disk dejenerasyonu genellikle yaşla birlikte başlasa da, aşırı kilo ve ağır fiziksel iş yapma durumu daralmaya daha fazla katkıda bulunur. Ayrıca, belin düzensiz kullanımı veya disk aralığının ameliyatla daraltılması gibi faktörler, ana kanalın ve foramenin (yan kanal) yüksekliğinde kayba yol açarak sinir liflerinin bası altında kalmasına neden olabilir. Normalde bel bölgesindeki kanalın ön-arka çapı 15-25 mm arasında olmalıdır. Bu çapın 10-13 mm arasında olması, nispeten stenoz; 10 mm’den az olması ise mutlak stenoz olarak değerlendirilmektedir. Ancak, bu darlıklara sahip olan bireylerin hiçbir bulgu göstermediği durumlar da gözlemlenmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Dar kanal hastalığının en yaygın belirtileri arasında yürümek, ayakta durmak ve beli geri eğmekle ortaya çıkan ağrı, uyuşma, dolgunluk hissi, yanma, kramp ve güçsüzlük bulunmaktadır. Ayrıca, bel ağrısı da sık görülen bir şikayettir. İdrar ve barsak problemleri gibi ciddi nörolojik bulgular bu hastalarda nadiren görülür. Öne eğilme, oturma ya da yatma pozisyonları, hastaların semptomlarının rahatlamasına yardımcı olur. Bu nedenle hastalar, günlük yaşamlarında öne eğilerek bulgulardan korunmaya çalışırlar. Yokuş çıkmak, araba kullanmak ve bisiklete binmek genellikle şikayetleri artırmaz.
Hangi Hastalıklarla Karıştırılır?
Dar kanal hastalığı, damar hastalıkları ile karıştırılabilir. Ayrıca, mevcut olan periferik arter tıkayıcı hastalığı, nöropatik hastalıklar ve kalça problemleri açısından dikkatlice değerlendirilmelidir. Bel fıtığı ve lomber spondiloz ile de karışıklık yaşanabilir. Lomber spondiloz durumunda, bacaklarda ciddi ağrı veya anormal duyular saptanmaz; genellikle bel ağrısı ile seyreder. Disk yükseklik kaybı, end plate osteofitleri, faset osteofitleri, spondilolistezis ve disk herniyasyonları, foraminal stenoz yapan nedenler arasında yer alır.
Dar kanal durumu, doğumsal ya da kazanılmış olabilir. Doğumsal olanlar, genellikle cücelik durumunda normal bir olay olarak görülebilir. Bu türde pediküller normalden daha kısa ve birbirine daha yakındır, dolayısıyla bulgular daha erken yaşlarda ve hafif semptomlarla kendini gösterebilir. Dejeneratif dar kanalda ise bulgular genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkar ve en sık yürümek, ayakta durmak ve beli arkaya eğmekle şikayetler gözlemlenir.
Kimlerde Daha Çok Görülür?
Dejeneratif dar kanal hastalığı, genellikle 60 yaş civarındaki bireylerde daha yaygın görülmektedir. Kadınlarda daha sık rastlanırken, en çok L4-L5 seviye tutulumu gözlemlenir ve birden fazla seviyede de görülebilir.
Tanısı Nasıl Konulur?
Lomber dar kanala sahip hastalar, sıklıkla bacak ağrısı şikayeti ile başvururlar. Genellikle nörojenik kladikasyo, her iki bacak veya tek taraflı bacak ağrısı şeklinde kendini gösterir. Bu hastalar, ağrı, uyuşma, dolgunluk hissi, yanma, kramp veya güçsüzlük hissi yaşayabilirler. Nörolojik muayene genellikle normaldir ve nörolojik değişiklikler çoğunlukla yan kanal giriş yeri darlığına bağlıdır. Muayene sonrası tanı koymak için röntgen, MRI ve BT kullanılır.
Tedavisi Nedir?
Dar kanal hastalığının tedavisi, genellikle ameliyat dışı yöntemlere dayanmaktadır. Ağrı kesici tedavinin iyileşmeye katkısı genellikle beklenmez. Özellikle yaşlı hastalar ile hipertansiyon, diyabet ve kalp damar hastalığı olan kişilerde, romatizma ilacı olarak bilinen ağrı kesicilerin kullanımıyla oluşabilecek kalp-damar, böbrek ve mide-barsak risklerinden kaçınılması önerilmektedir. Fizik tedavi uygulamaları ve özellikle fleksiyon temelli egzersiz programları, hastalar için önemli bir yere sahiptir.
Korse, epidural steroid enjeksiyonu, osteopatik manuel terapi, proloterapi, kuru iğneleme, sabit bisiklet kullanımı ve kaplıca tedavisi gibi yöntemler hastalara sunulabilir. Çoğu hasta, cerrahi dışı tedavilerle yaşamlarını sürdürebilir. Bilimsel çalışmalar, gerekli tedaviler yapılıp önlem alınan hastaların kısa ve uzun dönem takiplerinde ameliyat dışı tedaviye daha iyi yanıt verdiğini göstermektedir. Ancak, kesin tanı alıp cerrahi tedavi gerektiren hastalar da sonrasında daha iyi bir duruma gelmektedir.
Fıtığın kanalı daralttığı göz önüne alındığında, fıtığın geri çekilmesi durumunda kanal darlığı ortadan kalkmaktadır. Kemik ve bağ büyümeleri, bel kayması veya tümöral oluşumlara bağlı dar kanal durumlarında kesin tanı konulursa cerrahi müdahale kaçınılmazdır. Uygun hasta seçimi, cerrahi tedavi ile başarı elde etmenin en kritik unsurudur. Cerrahi sonrası hastaların gerekli fizik tedavi prosedürlerini titizlikle uygulamaya devam etmeleri de büyük önem taşımaktadır; aksi takdirde ilerleyen aylarda veya yıllarda yeni sorunlarla karşılaşmaları olasıdır.
