Cuma namazı, İslam dininde değerli bir ibadet olup, haftalık toplu bir ibadet olarak farz kılınmıştır. Kur’an-ı Kerim’de Cuma müddeti 9. ayette, Cuma namazına çağrıldığında işlerin bırakılması ve namaza koşulması emredilir. Bu namaz, Müslümanlar için yalnızca ferdî ibadet değil, tıpkı vakitte toplumsal birlik ve beraberlik manası taşır.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de hadislerinde Cuma gününün ve namazının kıymetini vurgulamış; o günün Müslümanlar için bayram kararında olduğunu belirtmiştir. Cuma günü yapılan ibadetlerin sevabı öbür günlere nazaran daha fazladır ve Cuma namazı, günahlardan arınma ve Allah’a yakınlaşma vesilesi olarak kabul edilir. Namazın yanı sıra, hutbe dinlenir ve bu hutbe, Müslümanlar için dini, toplumsal ve ahlaki hususlarda yol gösterici olur.
Cuma namazı, Müslümanların imanlarını tazeledikleri, toplu ibadetle kardeşlik hislerini pekiştirdikleri ve Allah’a olan bağlılıklarını gösterdikleri değerli bir ibadettir. Pekala cuma namazı kaç rekattır, nasıl kılınır, kararı nedir? Tüm bu soruların cevaplarını derledik.
Hutbede cemaati dinî hususlarda bilgilendirici ve yönlendirici konuşma yapar. Hutbe okunduktan sonra imam-hatip minberden inerek cemaatin önüne geçer ve cemaate iki rekât Cuma namazı kıldırır. İmam-hatip, Cuma namazının farzına ve cemaate imam olmaya, cemaat de Cuma namazına niyet eder. Tıpkı cemaatle kılınan sabah namazı üzere iki rekât Cumanın farzı kılınır.
Cuma namazında imam-hatip, Fatiha ve zamm-ı sûreyi sesli olarak okur. Cuma namazının farzı kılındıktan sonra, cumanın son sünneti kılınır. Bu sünnet, öğlenin birinci sünneti üzere kılınır. Böylelikle Cuma namazı tamamlanmış olur.
Cuma namazı farz-ı ayındır. Farz oluşu Kur’an-ı Kerim, Sünnet ve İcma ile sabittir. Şanlı Allah, “Ey inananlar! Cuma günü namaz için davet yapıldığında, alışverişi bırakıp çabucak Allah’ı anmaya koşun. Şayet bilirseniz bu, sizin için daha güzeldir. Namaz kılınınca artık yeryüzüne dağılın ve Allah’ın lütfundan nasibinizi arayın. Allah’ı çok zikredin ki kurtuluşa eresiniz.” (Cum’a, 62/9-10) buyurmaktadır.
Hz. Peygamber (s.a.s.) de, “Cuma namazına gitmek, ergenlik çağına ulaşmış her müslüman erkeğe farzdır.” (Ebû Dâvûd, Tahâret, 130; Beyhakî, es-Sünenü’l-Kübrâ, III, 245-246) buyurmuştur. Cuma namazı, Hz. Peygamber (s.a.s.) devrinden günümüze kadar kılınagelmiş ve bunun farz olduğu konusunda rastgele bir farklı görüş ortaya çıkmamıştır.
Cuma namazının sahih olması için cemaatin kural olduğu konusunda bütün alımlar ittifak etmekle birlikte, gerekli görülen taban sayının kaç olduğu konusunda farklı görüşler belirtmişlerdir. Cuma namazının kılınabilmesi için, İmam Ebû Hanîfe ve İmam Muhammed’e nazaran, imamın dışında en az üç, Ebû Yusuf’a nazaran ise, iki kişinin bulunması gerekir (İbnü’l-Hümâm, Feth, II, 58).
Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine nazaran, en az kırk kişi bulunmalıdır (Nevevî, el-Mecmû’, IV, 487; İbn Kudâme, el-Muğnî, III, 202-203). Mâlikî mezhebine nazaran ise on iki kişinin bulunması kaidedir (Haraşî, Şerhu Muhtasar, II, 76-77).
Hz. Peygamberin (s.a.s.) Medine’ye hicretinden evvel Nakîu’l-Hadamat’ta kılınan cuma namazında kırk kişi hazır bulunmuştu (İbn Mâce, İkâmetu’s-Salât, 78). Lakin daha az kişi ile cuma namazı kılındığı da bilinmektedir. Gerçekten Hz. Peygamberin (s.a.s.) buyruğu ile Mus’ab b. Umeyr Medine’de 12 şahsa cuma namazını kıldırmıştır (Beyhakî, es-Sünenü’l-kübrâ, III, 255).
Resûlullah (s.a.s.), cuma namazını kıldırırken, ticaret kervanının geldiğini haber alan cemaatten on iki kişi dışında hepsinin dışarı çıktığı rivayeti de sahih hadis kaynaklarında yer almaktadır (Buhârî, Cumua, 38). Öte yandan Hz. Peygamber (s.a.s.), bir yerleşim ünitesinde yalnızca dört kişi bulunsa bile, cuma namazının farz olduğunu bildirmiştir (Beyhakî, es-Sünenü’l-kübrâ, III, 255).
Görüldüğü üzere Hz. Peygamberden (s.a.s.) gelen rivayetler, biri imam olmak üzere en az dört kişinin bulunduğu yerde cuma namazının kılınabileceğini göstermektedir. Bu da cuma namazının kılınabilmesi için gerekli kişi sayısının alt sonunu belirler.