Covid-19 Pandemisi ve Yas Süreci
Dünya genelinde birinci yılını dolduran Covid-19 pandemisi, her gün binlerce insanın hayatını kaybetmesine yol açtı. Ölenlerin sayısını isimleriyle değil de rakamlarla ifade etmek, toplumun ruh sağlığını olumsuz etkiledi. Uzman Klinik Psikolog Kübra Bozkurt, bu durumun yas tutma şeklimizi de derinden etkilediğini belirtiyor. “Ölmekte olan yakınlarımızı son bir kez ziyaret etmek, cenazelerinde yer almak, toprağa verme ve taziye gibi alışıldık destek ritüellerinden uzak kaldık. Bu süreçte hem kayıplarımızla ilgili birbirimize destek olamıyor, hem de yas sürecinde nasıl hareket edeceğimizi bilemiyoruz. Dolayısıyla, yas tutma sürecini sağlıklı bir şekilde yaşayamadığımız bir dönem geçiriyoruz” diyor.
Yas: Derin Acının Tanımı
Bozkurt, yasın, değer verilen bir kişinin kaybı sonrası yakınlarında hissettirdiği derin acı olarak tanımlandığını ifade ediyor. “Yas duygusu, değer verdiğimiz her nesne veya kişiyle ilişkilidir. Boşanmak, sevdiğimiz birinden ayrılmak, sağlığımızı kaybetmek, işten ayrılmak, maddi zorluklar yaşamak, düşük yapmak, emeklilik, ciddi hastalıklar, arkadaşlıkların sona ermesi gibi durumlar da yas sürecine girmemize neden olabilir” diye ekliyor.
Yasın İnsanlar Üzerindeki Etkileri
Kişinin iş, aile ve sosyal yaşamını etkileyen yas süreci, derin üzüntü, iştah kaybı, uykusuzluk ve ilgi duyduğu alanlardan uzaklaşma gibi belirtilerle kendini gösterir. Bozkurt, “Bu belirtiler, depresyonun habercisi olabilir. Ancak yas süreci ile depresyon arasında önemli farklar vardır. Yas duygusu zamanla azalır. Depresyonda ise genel bir umutsuzluk ve karamsarlık hâkimdir. Bu durum, geçmişe, günümüze ve geleceğe bakış açınızı olumsuz etkileyerek işlevselliğinizi bozabilir. Yas sürecinde ise bu bozulma belirli bir süreyle sınırlıdır. Duygularınızı ifade ettiğiniz ve manevi destek aldığınızda acınız zamanla azalır ve işlevselliğiniz geri kazanılır” diyor.
Yası Sağlıklı Geçirmek İçin 13 Yöntem
Yas sürecini sağlıklı bir şekilde atlatmak için Bozkurt, aşağıdaki 13 yöntemi öneriyor:
- Kendinize Zaman Tanıyın: Yas sürecinin belirli bir zamanı yoktur. Acının dinmesi haftalar, aylar hatta yıllar alabilir.
- Duygularınızı Kabullenin: Acınızı görmezden gelmek veya bastırmak uzun vadede daha ciddi sorunlar yaratabilir. Duygularınızı kabul edin ve onlarla yüzleşin.
- Ağlamak Doğaldır: Yas sürecinde ağlamak, duygularınızı ifade etmenin doğal bir yoludur. Kendinizi zorlamayın; herkesin yas süreci farklıdır.
- Hayatınıza Devam Edin: Hayatınız değişecek ama bir noktada yaşamınıza devam etmeniz gerek. Kaybettiğiniz kişiyi unutmadan, kendiniz için yaşamaya odaklanın.
- Destek Alın: Arkadaşlarınız ve ailenizle iletişimde kalın. Hislerinizi ve düşüncelerinizi paylaşın.
- Manevi İnançlarınızı Kullanın: Dua etmek ve kaybettiğiniz kişinin daha iyi bir yerde olduğunu düşünmek acınızı hafifletebilir.
- Kendinize Fiziksel Olarak Bakın: İştahınız olmasa bile, yemek saatlerinde masaya oturup birkaç lokma yemeniz faydalı olabilir.
- Uyku Sorunları İçin Çözüm Bulun: Papatya veya melisa gibi rahatlatıcı bitki çayları deneyebilir veya ılık bir duş alabilirsiniz.
- Benzer Deneyimlere Sahip İnsanlarla Konuşun: Diğerlerinin yas sürecini nasıl atlattığını öğrenmek size yardımcı olabilir.
- Hobilerinize Yavaşça Dönün: İlgi alanlarınıza geri dönmeye çalışın.
- Alkol ve İlaç Kullanmaktan Kaçının: Kısa vadede acınızı bastırabilir, fakat duygularınızla yüzleşmek daha sağlıklı bir yaklaşımdır.
- Profesyonel Yardım Almayı Düşünün: Eğer yas sürecinin uzadığını veya başa çıkamayacak kadar üzgün hissettiğinizi düşünüyorsanız, bir uzmandan yardım almanız önemlidir.
