Çocukların Gelişiminde Oyuncakların Önemi
Güven Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzman Dr. Hakkı Akman, çocuk oyunlarının, çocukların dünyayı kendi deneyimleri ile keşfetmelerini sağlayan önemli bir araç olduğunu ifade etti. Oyun, genellikle sonuçları düşünülmeden, sadece eğlenmek amacıyla yapılan hareketler olarak tanımlanabilir. Oyuncakların ise, 14 yaşından küçük çocukların oyunlarında kullanmak için tasarlanmış veya üretilmiş her türlü araç ve gereç olarak evrensel bir tanımı vardır.
Bu nedenle, çocuklarda yaşa uygun oyuncak seçiminin, fiziksel ve zihinsel gelişimleri açısından kritik bir öneme sahip olduğunu belirten Akman, “Gelişigüzel alınan bir oyuncak, çocuğun hayal dünyasını olumsuz yönde etkileyebilirken, bilinçle seçilen oyuncaklar, gizli yeteneklerinin ortaya çıkmasına katkı sağlayabilir. Ebeveynlerin oyuncak seçimini ciddiye alması ve çocuklarına uygun oyuncakları tercih etmesi gerekmektedir,” dedi.
Yaşa Uygun Oyuncak Seçimi
Akman, oyuncakların çocuğun yaratıcılığını, karar verme becerisini ve temel kavramları öğrenmesini desteklediğini ifade ederek, şu şekilde devam etti:
- Yaratıcılık: Oyuncaklar, çocuğun düş kurma gücünün gelişmesini ve çeşitli beceriler kazanmasını destekler.
- İletişim ve Sosyalleşme: İşbirliği yapma, paylaşma, bekleme ve sabırlı olma gibi sosyal yeteneklerin kazanılmasına yardımcı olur.
- Gelişim Alanları: Oyuncak seçerken, o yaştaki çocuğun yeteneklerini ve genel ilgi alanlarını göz önünde bulundurmak önemlidir.
Çocuğun yaşına uygun oyuncaklar kullanması, ilgi azlığı ve erken sıkılma gibi olumsuz durumların önüne geçerken, daha büyük yaş grubu için tasarlanmış oyuncaklar ise özgüven eksikliğine neden olabilir. Bu nedenle, çocuklar yalnızca yaşlarına uygun oyuncaklarla oynamalıdır.
Hangi Oyuncak, Hangi Yeteneği Destekler?
Seçilen oyuncakların çocuğun çeşitli yeteneklerini desteklediğini kaydeden Akman, aşağıdaki oyuncak türlerinin hangi yetenekleri geliştirdiğini belirtti:
- Büyük Kas Gelişimi: Üç tekerlekli bisiklet, kayma ve tırmanma oyuncakları.
- İnce Motor Becerileri: Kağıt, makas, boya ve lego gibi birleştirme oyuncakları.
- Düş Kurma Gelişimi: Kukla, bez bebekler ve meslek setleri.
- Kurgusal Yetenek: Küpler, bloklar ve araçlar.
- Sosyalleşme: Ev eşyaları ve setler.
- Dil Gelişimi: Harf ve sayıları içeren oyuncaklar.
- Matematik Yeteneği: Renkli çubuklar ve geometrik şekiller.
- Doğa Bilinci: Taş, yaprak ve doğal koleksiyon oyuncakları.
Renk ve Malzeme Seçimi
Akman, oyuncakların genellikle kırmızı, mavi ve sarı gibi ana renklerde tercih edilmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, parlak oyuncaklardan ve boyası dökülebilen malzemelerden kaçınılması gerektiğini belirtti:
- Peluş oyuncaklar, kısa tüylü ve yıkanabilir olmalıdır.
- Sentetik yerine doğal malzemelerden yapılmış oyuncaklar tercih edilmelidir.
- Üç yaşına kadar olan çocuklar için daha yumuşak kumaş ve plastik oyuncaklar tercih edilmelidir.
- Yumuşak oyuncaklardaki göz, burun ve düğme gibi detayların sağlam bir şekilde dikilmiş olması önemlidir.
Genel öneri olarak, tüm oyuncaklarla aynı anda oynamaktan kaçınılmalı ve çocuğun ilgisine göre belirli aralıklarla oyuncaklar saklanarak verilmelidir. Aksi halde, fazla oyuncak aşırı uyarana neden olabilir.
Ekran Süresi ve Elektronik Oyuncaklar
Akman, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2 yaşındaki çocukların ekran başında vakit geçirmemeleri gerektiğini ve daha sonraki dönemlerde ekran süresinin günde en fazla 2 saatle sınırlı olması gerektiğini hatırlattı. Ailelerin, elektronik oyuncaklar ve bilgisayar oyunları yerine, düşünmeyi teşvik eden, öğretici ve hayal gücünü geliştiren, parlak ışık ve ses içermeyen oyuncakları tercih etmeleri önerilmektedir.
